Baskın

   

     Kütahya-Eskişehir savaşlarında Yunanlar üstünlük kurunca Türk kuvvetleri Sakarya nehrinin doğusuna kadar çekilmek zorunda kalmışlar. O coşkuyla peşlerine düşen işgalciler de Ankara'yı alma hayaliyle ilerlemişler. Bu geri çekilmeyle kendini toparlamak için Türk ordusu büyük bir fırsat yakalamış; Mustafa Kemal Meclisin Başkomutanlık yetkisini üzerine almış, birlikler yeniden düzenlenmiş, askerin yaraları sarılmış. Yunanlar ise tam aksine bilmedikleri bu bozkır coğrafyasında açlık ve susuzluktan adeta kavrulmaya başlamışlar. 

    Sakarya savaşının henüz başlamadığı o günlerde Süvari Kolordusu da yeni oluşturularak başına Fahrettin Altay getirilmiş. Paşa'nın kitabını okumaya devam ediyoruz, Ağustos 1921, Polatlı civarı:

    Gece Katırlı'da iaşe ve sulamayı yaptıktan sonra tekrar Çal Dağı'nı tuttuk. Düşman da bize karşı kuvvetli bir yancı himayesinde doğuya doğru ilerlemesine devam etti 2. Tümenle irtibatımız kalmadı. Hemen yeni bir karar almak lazım geliyordu, derhal ordumuza doğru çekilmektense düşmanın geriden başka kuvvetlerinin gelip gelmediğini anlamak ve gerilerini izaç etmek için bir müddet daha buralarda kalmayı uygun buldum. Bu maksatla kuzeybatıya doğru sürdüğüm süvari alayı düşman ulaştırma kollarını vurmaya muvaffak olarak 200 deve, silah ve mühimmat ile eşya, esir ele geçirip döndü. Bu birlik geriden başka kuvvetlerin ilerlediğini görmemiş, yalnız. Uzunbeyli de büyük bir menzil noktası tesis edildiğini bildirdi.

    BASKIN

    Düşmanın bu menzil noktasına bir gece baskını yapmayı kurdum. Gideceğimiz yer her ne kadar (35 kilometre) uzak idiyse de bir gece sıkı yürüyüşle buraya varabileceğimizi hesaplamış ve ertesi sabah güneş doğmadan evvel bu noktaya yapılabilecek baskınla iyi bir sonuç alabileceğimi ümit etmiştim. Bu baskına katılacak elimdeki beş süvari alayının üç günlük yiyecek alarak yükte hafif hazırlanmasına; ağırlıkları, zayıflar ve arabalı telsizi Katırlı Güneyinde daha emin bir yere gönderilmesi ve akşama hareket emrini verdim.

    Güneş batarken orduya verilmek üzere raporumuzu telsiz istasyonuna bırakıp harekâta başladık. Mühim bir görev yapacağımız için bir hayli keyifli ve süratli bir şekilde ilerlemeye koyulduk. Ne yazık ki beni yavaş yavaş bir sıcaklık kapladı, biraz sonra at üzerinde duracak halim kalmadı, doktor bunun bir malarya (sıtma) nöbeti' olduğunu, ateş düşünceye kadar yatmak gerektiğini söyledi, ümidimin kırılması beni malarya nöbetinden çok daha fazla sarstı. Kumandayı 14. Tümen Komutanı YARBAY SUPHİ'ye bıraktım ve Kurmay Başkanım YARBAY BAKÎ'ye de (Emekli Korgeneral Baki Vandemir) kendisine yardım etmesini, behemahal gün doğmadan baskının yapılmasını sıkıca tenbih ederek yol üstündeki bir damda yatıp kalmaya mecbur oldum. Yanımda doktorla yaver birkaç emir atlısı kaldı, birlikler yollarına devam ettiler. 

    Bir müddet yattıktan sonra ateşim düştü ve hemen hareket ettim. Güneş doğmaya başladığı halde ileride hiçbir ses gelmiyordu. Aradan yarım saat geçtikten sonra ortalık iyice aydınlandı o zaman silah seslerini duymaya başladık ve Uzunbeyli'ye doğru ateş etmekte olan bataryamızın yanına gittim. Süvarilerimiz Uzunbeyli köyünü savunmakta olan düşmana karşı yaya muharebe yapmakta idiler ve iş baskın olmaktan çıkmıştı. Tümen komutanını bulup neden baskının yapılmadığını sorduğum vakit gece kılavuzların yolu şaşırdıklarını bu yüzden zamanında yetişemediklerini söyledi. Tayyareler uçuşmuş, köy taşlık sırtlar arasında bir dere içinde olduğundan düşman makinalı tüfekleri ile kolayca müdafaa ediliyormuş. Süvarilerimiz köye girmekte zorlukla karşılaşmışlar. Kendisine şu emri verdim:

    "— Taarruz şiddetlendirilecek ve bir an önce köye girilecektir.."

    Bu sırada köyün doğusunda yükselen toz bulutları yeni kuvvetlerin geldiğini gösterdi. Savaşın en kızıştığı bir anda süratle gelen iki süvarimiz de yeni bir ordu emri getirdi, bu emri bizim yola çıkmamızdan sonra telsiz istasyonumuz almış ve bize göndermiş bulunuyordu, emir şöyleydi:

    SAKARYA MEYDÂN MUHAREBESİNE İŞTİRAK ETMEK ÜZERE DERHAL VE SÜRATLE ORDU SOL YANINA GELİNİZ.

    Baskın kılavuzların yolu şaşırmaları yüzünden zamanında yapılmadığı için bu şekilde devam eden bir savaş sonucunda belki köy fazla zayiatla da olsa ele geçecekti, ama bu durumda da SAKARYA SAVAŞINA gecikilmiş olacaktı, alınan emir kesindi, yapmak mecburi idi. İşte bu sebeple MUHAREBEYİ KESİP GERİ DÖNDÜK...

    Sakarya muharebesini müteakip bu köye geldiğimizde köylülerden buranın bir menzil noktası olmadığını, YUNAN ORDUSUNUN BAŞKUMANDANLIK KARARGÂHI olduğunu ve bizim taarruzumuz sırasında Başkumandan PAPULAS ile Yunan PRENSİ'nin burada sıkışıp kaldıklarını, kendi muhafızları ile bize mukabele ettiklerini öğrendik. 

    Eğer bana sıtma nöbeti gelmeseydi, tümen yolu şaşırıp gecikmeseydi ve eğer o yaylı arabadaki DERME ÇATMA TELSİZİN güzel işleyeceği tutmasa da Sakarya cephesine yetişme emrini almasaydık, tutuştuğumuz muharebeyi başarıp kıymetli esirleri muhtemel ki ele geçirecektik.

    BUNUNLA BERABER KARŞIMIZDAKİ YERİN DÜŞMANIN BAŞKUMANDANLIK KARARGÂHI OLDUĞUNA DAİR KÜÇÜK BİR MALUMAT EDİNEBİLSEYDİK ŞÜPHESİZ Kİ TELSİZLE GELEN EMRİN TEHİRİ MESULİYETİNİ ÜZERİMİZE ALMAKTAN ÇEKİNMEZDİK... Ama ne yapalım ki talih böyle istemiş... Bunun üzerine Yunan Başkomutanı karargahını değiştirdi. *

    Neticede Sakarya zaferle sonuçlandı. Yunanlar Eskişehir-Afyon hattına çekilmek zorunda kaldı. Birliklerini, aralarında Eğret'in de bulunduğu mevkilere konuşlandırdılar. Zaten artçılarını bıraktıkları bu bölgeye bu sefer ihtiyat kolordusunu yerleştirdiler ve kış ile baharı orada geçirdiler.

    Fahrettin Paşa'nın 'Eğer...' kaydıyla değerlendirdiği olayın bir benzeri yaklaşık bir yıl sonra, 28 Ağustos 1922 gecesi yine onun birliklerince yaşanacak ve yine 'eğer...' şartıyla kaçan bir fırsattan bahsedilecektir...

    *Emekli Orgeneral Fahrettin Altay, Görüp Geçirdiklerim 10 Yıl Savaş 1912-1922 Ve Sonrası, İstanbul 1970, s.301-303.