Eğret'in Algısı Vergisi 2

 

Yıl	Miktar	Açıklama
1155 (1742)	Hane 1,5 / Nefer 8 / Piyade 3	Avarız, nefer ve piyade haneleri
1155 (1742)	84 guruş / 4,5 sümün	Anadolu Valisine verilen imdad-ı hazeriye ve seferiye
1155 (1742)	Sekban adet 3/ guruş 9	Piyade Bölükbaşı Kürt Mustafa’nın sekban defteri
1155 (1742)	127 guruş / 2,5 sümün	Deve ve katır vergisi
1155 (1742)	150 guruş	Eğret köyünden istenen vergi 75 kile arpanın değeri
1155 (1742)	711,5 guruş / 2,5 sümün	İmdad-ı seferiye bedeli
1155 (1742)	54 guruş	3458,5 kuruşluk masraf defterinde Eğret’in payı
1156 (1743)	Hane 1,5 / Nefer 8 / Piyade 3	Avarız, nefer ve piyade haneleri
1156 (1743)	5 kile dakik / 80 kile arpa	İran seferine çıkan ordunun masraflarından Eğret’in payı
1156 (1743)	120 guruş	Zahire ve baha vergisi
1156 (1743)	90 guruş	Karahisar-ı Sahib Valisine verilen imdad-ı hazeriye ve seferiye
1156 (1744)	58 guruş 2 para	Deve ve katır vergisi
1157 (1744)	Hane 1,5 / Nefer 8 / Piyade 3	Avarız, nefer ve piyade haneleri
1157 (1744)	7 guruş / Nefer 2	Sekbanbaşı Kara Mustafa’ya verilen köyler envanter defterinde Eğret’in payı
1157 (1744)	35 guruş	Vezir Çelik Mehmet Paşanın fukaraya verdiği ikramiyeden Eğretîn payı
1157 (1744)	41 guruş / 53 akçe	Anadolu Valisine verilen imdad-ı hazeriye ve seferiye
1157 (1744)	47 guruş / 32 para ve 3 Piyade	Karahisar-ı Sahib Valisine verilen imdad-ı hazeriye ve seferiye
1158 (1745)	111 guruş / 9,5 sümün	Anadolu Valisine verilen imdad-ı hazeriye ve seferiye
1158 (1745)	90 guruş / 47 akçe	Zahire ve baha vergisi
1158 (1745)	47 guruş / 32 para	Zahire ve baha vergisi
1159 (1746)	Hane 1,5 / Nefer 8 / Piyade 3	Avarız, nefer ve piyade haneleri
1159 (1746)	138 guruş / 9,5 sümün	Anadolu Valisine verilen imdad-ı hazeriye ve seferiye
1159 (1746)	65 guruş	Deve ve katır vergisi
1160 (1747)	Hane 1,5 / Nefer 8 / Piyade 3	Avarız, nefer ve piyade haneleri
1160 (1747)	168 guruş	Zahire ve baha vergisi
1161 (1748)	Hane 1,5 / Nefer 8 / Piyade 3	Avarız, nefer ve piyade haneleri
1161 (1748)	126 guruş	Anadolu Valisine verilen imdad-ı hazeriye ve seferiye
1161 (1748)	126 guruş	Çelik Mehmet Paşa’nın 3 günlük zahire masrafı
1161 (1748)	110,5 guruş	Karahisar-ı Sahib Mutasarrıfı Süleyman Paşa’nın şehre gelişindeki zahire masrafı
1161 (1748)	63 guruş	Süleyman Paşa’nın topladığı verginin ikinci taksidi
1162 (1749)	Hane 1,5 / Nefer 8 / Piyade 3	Avarız, nefer ve piyade haneleri
1162 (1749)	91,5 guruş / 30 akçe	18 Muharremde yapılan dağıtımda Eğret’in payı
1162 (1749)	64 guruş	Çelik Mehmet Paşa’ya Eğretlilerin verdiği doğu konağı parası.
1162 (1749)	20 guruş	Çelik Mehmet Paşa’ya Eğretlilerin verdiği 6 koyun ve 2 kuzu parası.
1162 (1749)	15 guruş	10 Cemazielevvelde Eğret konağında alınan arpa değeri.
1162 (1749)	98,5 guruş / 30 akçe	Çelik Mehmet Paşa için yapılan masrafın Eğret köyünün payı.
1207 (1793)	5 guruş / 7’şer okka kahve, tütün / 4 çift üzengi	Mesarif defteri kaydından, Kütahya Tüfekçibaşı geldiğinde Eğret’e gönderildi.
1207 (1793)	223 guruş	Mesarif defteri kaydından, Eğret payı
1208 (1794)	315 guruş	Mesarif defteri kaydından, Eğret payı
1209 (1795)	210 guruş	Mesarif defteri kaydından, Eğret yakınlarında Tarsus Müfettişi soyulduğunda…
1209 (1795)	259 guruş / 35 para	Mesarif defteri kaydından, Eğret payı
1210 (1796)	15 guruş	Kütahya’dan Eğret’e gelen Mübaşirin konak masrafı
1210 (1796)	295 guruş / 35 para	Mesarif defteri kaydından, Eğret payı
1211 (1797)	120 guruş	Kütahya Mütesellimi Osman Paşa Eğret’i tuttuğunda meralarının vergisi
1211 (1797)	180 guruş	Mesarif defteri kaydından, Eğret payı
1212 (1798)	272 guruş / 35 para	Mesarif defteri kaydından, Eğret payı
1212 (1798)	105 guruş	Eğret Köyüne verilen arpa
1212 (1798)	477 guruş / 30 para	Mesarif defteri kaydından, Eğret payı
1233 (1818)	245 guruş	Menzil vergisi
1233 (1818)	157,5 guruş / 7 kile buğday	İstanbul’ca talep edilen buğday ve bedeliye defterinde Eğret’in payı
1234 (1819)	324 guruş / 14 para	Mesarif defterinde Eğret’in payı
1234 (1819)	5 Nefer / 11 çeki yem / 5,5 kile arpa	İstanbul’ca talep edilenlerde Eğret’in payı
1238 (1822-23)	8,5 kile	İstanbul’ca talep edilen buğday miktarından Eğret’in payı
1241 (1825-26)	38,5 kile	İstanbul’ca talep edilen buğday miktarından Eğret’in payı
1242 (1826-27)	8 kile	İstanbul’ca talep edilen buğday miktarından Eğret’in payı
1244 (1828-29)	16 kile	İstanbul’ca talep edilen buğday miktarından Eğret’in payı
1252 (1836)	4209 guruş	Kasım-Hızır arası masraflarından Eğret’in payı
1252 (1836)	405 guruş	Kilesi 45 guruştan alınan buğdaydan Eğret’in payı
1253 (1837)	4032 guruş	İstanbul emri mucibince, Eğret’in payı
1253 (1837)	72 guruş	Menzil vergisi
1253 (1838)	3730 guruş	Kasım-Hızır arası masraflarından Eğret’in payı
1254 (1838)	512 guruş	Kilesi 12,5 guruştan alınan buğdaydan Eğret’in payı
1254 (1838)	3508 guruş	Hızır-Kasım arası masraflarından Eğret’in payı
1254 (1838)	526 guruş	1255’e mahsuben iki taksitlik iane-i cihadiyenin ilk taksidi
1254 (1839)	657,5 guruş	Deniz askeri bedeli ve diğer masraflardan Eğret’in payı
1255 (1839)	3683,5 guruş	Kasım-Hızır arası masraflarından Eğret’in payı

     Yazının ilk bölümünde 1741 yılına kadar Eğret'in mali kayıtları listelenmişti. Burada ise  1742'den Tanzimata kadarki kayıtlar var. 1839'dan sonra avarız vergisi kaldırılıyor, listelen yaklaşık yüz yıllık sürede ise bu vergi oranının değişmediğini görüyoruz, avarız hanesi yine 1,5.

    Osmanlı vergi sisteminde savaş vergisine nüzül deniyor. Bu verginin toplandığı, ulaşım bakımından uygun bazı merkezler tespit edilip bunlara Menzil adı veriliyor. Eğret de bu menzillerden birisi olduğu için zaman zaman menzil vergisi ödüyor.

    1743 yılında ordu İran seferine çıkıyor. Güzergah üzerinde Eğret de var, bu sefer için özel olarak Eğret'in ödediği vergi, 80 kile arpa. Bir de 5 kile dakik var, onu bilemedim. Yulaf gibi bir şey olabilir.

    Vezir Çelik Mehmet Paşa'nın tayini çıkıyor, Anadaolu Vilayeti valisi oluyor. Sadaka veya bahşiş gibi bir miktar para bırakıp bunu fakir fukaraya dağıtın diyor. Bu paradan Eğret halkının payına 35 kuruş düşmüş ve bu sicil defterine kaydedilmiş. Fakat aynı Paşa yüzünden1748'de Eğret'ten iki taksitte alınan bir verginin miktarı 126 kuruş. İlginç algı vergi rakamları.

    Yine Çelik Mehmet Paşa1749'da bir münasebetle Eğret'e geliyor. Ya da Afyon'a giderken Eğret'te konaklıyor. Bu konaklamada 64 kuruş konak parası ödeniyor. 6 koyun 2 kuzu kesilerek 20 kuruş da onlara ödeniyor, bu arada 15 kuruşluk da arpa alınıyor. Toplam 99 kuruş. Bunlar masraf defterine bu ayrıntıyla kaydedilmiş. Bunun haricinde yapılan diğer masraflar da toplanarak bütün köylerden tahsil ediliyor. Bu tahsilat Eğret'ten 98,5 kuruş 30 akçe olarak gerçekleşiyor. Helal olsun, Eğret halkına ne ödedilerse, vergi olarak geri almışlar.

    Yıl 1793, bu sefer Eğret'e Kütahya Tüfekçibaşısı geliyor. Onun için Afyon'dan Eğret'e 7 okka tütün, 7 okka kahve, 4 çift üzengi ile 5 kuruş da nakit gönderiliyor. Aynı yıl toplam giderler için Eğret'e düşen vergi miktarı 223 kuruş.

    1795'te Tarsus Müfettişi Eğret yakınlarında soyuluyor. Artık eşkıyalar mı vardı neyse. Bu olayın soruşturulması için Kütahya'dan Eğret'e gelenler oluyor. Soruşturmanın masrafı 210 kuruş. Aynı yıl masraf defteri için Eğret'ten alınan vergi ise 260 kuruş.

    1797'de Kütahya Mütesellimi Osman Paşa Eğret meralarını kiralıyor. Demek ki çayırlar o zamanlar daha fazlaydı. Mera vergisi olarak 120 kuruş kaydedilmiş ama bunun tahsilatı kimden yapıldı tam anlayamadım.

    Daha başka örnekler de var, uzatmaya gerek yok. Eğret'e verilen ve Eğret'ten alınan... Eğret'in algısı vergisi derken bunu kastediyorum.

    

Eğret'in Algısı Vergisi 1

     Şeriyye Sicillerinin sadece basit mahkeme kayıtları olmadığını; sosyal, adli, mali, idari olayların kaydının da tutulduğunu; yerine göre mahkeme kararı, yerine göre vergi dairesi kayıtları, tapu işlemleri, alım satım işleri, vilayet sekreterliği, belediye, noter kayıtları gibi de değerlendirilebileceği anlaşılıyor. 

    Karahisar-ı Sahib (Afyonkarahisar) Şeriyye Sicillerinin okunup yayınlananlarından bazılarında gördüğüm Eğret'in ödediği vergiler dikkatimi çekti. Bunları bir araya getirdim. Ortaya çıkan tablonun ilk bölümü şöyle: 

Yıl	Miktar	Açıklama
1132 (1720)	16 guruş/ 2 para	Karahisar-ı Sahib Valisine verilen imdad-ı hazeriye
1132 (1720)	43 guruş	Zahire ve baha vergisi
1133 (1721)	14 guruş / 2 para	Anadolu Valisine verilen imdad-ı hazeriye
1133 (1721)	26 guruş / 3 para	Anadolu Valisine verilen imdad-ı hazeriye
1133 (1721)	19 guruş	Karahisar-ı Sahib Valisine verilen imdad-ı hazeriye
1133 (1721)	30 guruş	Karahisar-ı Sahib Valisine verilen imdad-ı hazeriye
1134 (1722)	16 guruş / 5 para	Karahisar-ı Sahib Valisine verilen imdad-ı hazeriye
1134 (1722)	32 kile	Karahisar Naibi Ahmet Efendi’nin masraf ve kahve akçesi, Eğret Voyvodasından
1134 (1722)	57 guruş	Anadolu Valisine verilen imdad-ı hazeriye
1135 (1723)	Hane 1 / Nefer 8 / Piyade 3	Avarız, nefer ve piyade haneleri
1135 (1723)	12 guruş / 8 sümün	Anadolu Valisine verilen imdad-ı hazeriye ilk taksit
1135 (1723)	9 guruş	Anadolu Valisine verilen imdad-ı hazeriye 2. taksit
1135 (1723)	23 guruş / 3 sümün	Karahisar-ı Sahib Valisine verilen imdad-ı hazeriye ilk taksit
1135 (1723)	23 guruş / 2 para	Karahisar-ı Sahib Valisine verilen imdad-ı hazeriye
1135 (1723)	24,5 guruş	Karahisar-ı Sahib Valisine verilen imdad-ı hazeriye 2. taksit
1135 (1723)	11 guruş	Karahisar-ı Sahib Valisine verilen imdad-ı hazeriye 3. taksit
1136 (1724)	Hane 1 / Nefer 8 / Piyade 3	Avarız, nefer ve piyade haneleri
1136 (1724)	Hane 0,5	Eğret-i Sagir’in piyade hanesidir (Eğret’ten yoklanır)
1138 (1725)	35 guruş	Deve ve katır vergisi
1139 (1726)	43 guruş / 4 para	Karahisar-ı Sahib Valisine verilen imdad-ı hazeriye
1139 (1726)	40 guruş / 5 para	Deve ve katır vergisi
1139 (1726)	17 guruş	Deve ve katır vergisi
1139 (1726)	19 guruş / 8,5 para	Deve ve katır vergisi
1139 (1726)	35 guruş / 9 para	Zahire ve baha vergisi
1139 (1726)	39 guruş / 5 sümün	Zahire ve baha vergisi
1140 (1727)	Hane 1 / Nefer 8 / Piyade 3	Avarız, nefer ve piyade haneleri
1140 (1727)	Hane 0,5	Eğret Susuzu’nun piyade hanesidir (Eğret’ten yoklanır)
1140 (1727)	5 guruş	Çavuşoğlu Mahallesi Avarız ve Çeşme Vakfı, Eğretli Ali
1140 (1727)	10 guruş	Hacı Mahmut Mahallesi Avarız Vakfı, Eğretli Satı oğlu Salih
1140 (1727)	29 guruş	Anadolu Valisine verilen imdad-ı hazeriye
1140 (1727)	15,5 guruş	Menzil vergisi
1140 (1728)	20,5 guruş / 2,5 sümün	Karahisar-ı Sahib Valisine verilen imdad-ı hazeriye
1140 (1728)	19 guruş / 3 sümün	Karahisar-ı Sahib Valisine verilen imdad-ı hazeriye
1141 (1728)	44 guruş / 10 sümün	Karahisar-ı Sahib Valisine verilen imdad-ı hazeriye
1141 (1728)	15 guruş / 5,5 para	Anadolu Valisine verilen imdad-ı hazeriye
1141 (1728)	11 guruş	Anadolu Valisine verilen imdad-ı hazeriye 2. taksit
1141 (1729)	37 guruş / 2 para	Karahisar-ı Sahib Valisine verilen imdad-ı hazeriye
1142 (1729)	26 guruş / 8,5 para	Anadolu Valisine verilen imdad-ı hazeriye
1142 (1729)	29 guruş	Karahisar-ı Sahib Valisine verilen imdad-ı hazeriye
1142 (1729)	20 guruş / 9 para	Karahisar-ı Sahib Valisine verilen imdad-ı hazeriye
1144 (1731)	Hane 1,5 / Nefer 7 / Piyade 3	Avarız, nefer ve piyade haneleri
1144 (1731)	50,5 guruş / 10 akçe	Karahisar-ı Sahib Valisine verilen imdad-ı hazeriye
1144 (1731)	43 guruş / 5 para	Anadolu Valisine verilen imdad-ı hazeriye
1145 (1732)	48,5 guruş  / 54 akçe	Anadolu Valisine verilen imdad-ı hazeriye
1145 (1732)	18,5 guruş	Karahisar-ı Sahib Valisine verilen imdad-ı hazeriye
1145 (1732)	18,5 guruş	Karahisar-ı Sahib Valisine verilen imdad-ı hazeriye ikinci taksit
1145 (1732)	37 guruş / 4,5 sümün	Deve ve katır vergisi
1146 (1733)	Hane 1,5 / Nefer 8 / Piyade 3	Avarız, nefer ve piyade haneleri
1146 (1733)	60 guruş	Anadolu Valisine verilen imdad-ı hazeriye
1146 (1733)	135 guruş	Karahisar-ı Sahib Valisine verilen imdad-ı hazeriye ve seferiye
1146 (1733)	22 guruş / 8 sümün	Menzil vergisi
1147 (1734)	Hane 1,5 / Nefer 8 / Piyade 3	Avarız, nefer ve piyade haneleri
1147 (1734)	46,5 guruş	Anadolu Valisine verilen imdad-ı hazeriye
1147 (1734)	53 guruş / 3 sümün	Karahisar-ı Sahib Valisine verilen imdad-ı hazeriye ve seferiye
1147 (1734)	33 guruş	Deve ve katır vergisi
1148 (1735)	Hane 1,5 / Nefer 8 / Piyade 3	Avarız, nefer ve piyade haneleri
1148 (1735)	35,5 guruş	Anadolu Valisine verilen imdad-ı hazeriye
1148 (1735)	16,5 guruş	Menzil vergisi
1149 (1736)	Hane 1 / Nefer 8 / Piyade 3	Avarız, nefer ve piyade haneleri
1149 (1736)	41 guruş / 1 sümün	Anadolu Valisine verilen imdad-ı hazeriye
1149 (1736)	53 guruş / 37 akçe	Deve ve katır vergisi
1149 (1736)	25 guruş / 7 sümün	Zahire ve baha vergisi
1149 (1736)	22 guruş / 8 sümün	Menzil vergisi
1150 (1737)	Hane 1 / Nefer 8 / Piyade 3	Avarız, nefer ve piyade haneleri
1150 (1737)	68 guruş	Karahisar-ı Sahib Valisine verilen imdad-ı hazeriye ve seferiye
1150 (1737)	28,5 guruş / 6 para	Deve ve katır vergisi
1151 (1738)	82 guruş	Anadolu Valisine verilen imdad-ı hazeriye ve seferiye
1151 (1738)	45 guruş / 6 akçe	Zahire ve baha vergisi
1151 (1738)	182 guruş	Zahire ve baha vergisi
1154 (1741)	76 guruş	Anadolu Valisine verilen imdad-ı hazeriye ve seferiye
1154 (1741)	55 guruş	İmdad-ı seferiye
1154 (1741)	76 guruş	Kazanın ödeyeceği 4853,5 kuruştan Eğret’in payı

        Şeriyye Sicillerindeki Eğret ile ilgili mali kayıtların tamamını listeledim. Bunlar sadece vergiler değil. Eğret'te dağıtılan sadakalardan Eğretlilerin yaptığı bağışlara kadar parasal her türlü kayıt var. Ağırlık vergilerde tabi. Taradığım Siciller ise  243, 535, 537, 538, 542, 543, 545, 557, 561, 564 numaralı  Karahisar-ı Sahib Şeriyye Sicilleridir. 

        Diğer köylerle birlikte Eğret'in ödediği vergiler çok çeşitli. Savaş vergisi, barış vergisi, deve ve katır vergisi, menzil vergisi, zahire ve baha vergisi ile temel vergi avarız vergisi. Bunların dışında vilayet masraflarının tamamı Afyon merkez mahalle ve köylerinin tamamına bölüştürülerek bir vergi alınıyor ve bu Masraf defterine kaydediliyor. Masraf defterinde bu vergiler köylere dağıtılmadan önce masrafların ayrıntılı dökümü yapılmış. Eğret'e dair yapılan bu masrafları da tabloya aldım. Buna bir örnek 1722 yılında var. Karahisar Naibi'nin kahve masrafı 32 kile olarak Eğret Voyvodasına yazılmış. 

        Burada avarız hanelerinden bahsetmek gerekebilir. Avarız, temel vergidir. Tablodaki avarız haneleri ise ödenecek vergi birimini ifade eden bir kavram. Hane, gerçek aileyi kasteden değildir, 5-20 arasında değişen gerçek hane bir avarız hanesini oluşturur. Kadılar tarafından belirlenen avarız hane sayıları bugünkü anlamıyla bir vergi oranı olarak düşünülebilir. Eğret'in hane sayısı bazen 1, bazen de 1,5 olarak belirlenmiş. Ama bir hanenin kaç gerçek haneden oluştuğuna dair ipucu yok. Nefer ve piyade sayıları ise savaş zamanında köyden karşılanacak asker sayısını gösteriyor. Askere ihtiyaç duyulmadığı zamanlarda ise parasal karşılığı tahsil ediliyormuş. Avarız haneleri kaydedilirken 1724 yılında Küçük Eğret yarım hane belirtilmiş. Küçük Eğret'in neresi olduğuna dair bir tahminim yok. Yine Eğret Susuzu diye bir köy 1727'de yarım hane olarak yazılmış. Şimdiki Susuz Osmaniye'nin yerindeki bir yerleşim olabilir.