1969 İmar Planı Albümü

     

    Yine bir hazine bulduk. Daha doğrusu, bir hazine daha bizi buldu. Hasan Kaya koleksiyonunu hazırladığımız sıralarda Cevdet Erdem, babasından kalan bir albümde köyün eski fotoğrafları bulunduğundan söz etmişti. Kardeşi Halil İbrahim ile birlikte onu bugüne kadar saklamışlar. Ha bugün ha yarın derken beş altı ay kadar sarktı ve nihayet geçtiğimiz akşam elimize geçti. Alaca karanlıkta şöyle bir göz gezdirdik, insanı çıldırtacak kadar değerli şeylerdi...

    Delimısdık (Mustafa Erdem) dönemine ait olan albümün kapağında "ANITKAYA İMAR PLANI FOTOĞRAF ALBÜMÜ Hazırlayan Y. Mimar Celalettin Uzer" yazıyor. Bildiğiniz fotoğraf albümü mavi renk ciltlendirilmiş. Eskilerin 'öküz dili' dediği biçimde, yaklaşık 15X40 cm ebatta, ama uzunlamasına açılan bir albüm... Fotoğraflar köşelerinden kesiklere yerleştirme yöntemiyle değil yapıştırılarak sabitlenmiş. Böylece siyah renkli 13 yaprağın her iki sayfası da kullanılabilecekken arka yüzleri boş bırakılmış. 

    Çok düzenli bir albüm olduğunu söylemeliyim, bunu hazırlatan mühendisin işini ciddiye aldığı anlaşılıyor. Açık kaynaklarda Celalettin Uzer hakkında şunlar yazıyor:

    " Mustafa Kemal Atatürk'ün yakın arkadaşı Tahsin Uzer'in oğludur. Tahsilini Fevziye ve Kabataş liselerinde yaptıktan sonra liseden pekiyi derece ile mezun oldu. 1940 yılında İngiltere'de Liverpool Üniversitesi'nin Mimarlık Fakültesi'ni birincilikle bitirdi ve diplomasını Birleşik Krallık Başbakanı Winston Churchill'in elinden aldı. Daha sonra bu üniversitede Profesör Arthur Denis Winston'un asistanlığını yaparken bir taraftan da Şehircilik alanında ihtisas yaptı. Liverpool Belediyesi ile İngiltere'deki çeşitli inşaat firmalarında görev yaptı. 1959 yılında Japonya'ya giderek Tokyo'da Waseda Üniversitesi'nin İnşaat Fakültesi'nde Deprem mühendisliği alanında ihtisas yaptı. Bu üniversiteden de 1960 yılında diploma aldı.

    1943-1958 yılları arasında Bayındırlık Bakanlığı'nda sırasıyla Şehircilik Fen Heyeti Müdür Yardımcısı ve Müdürlüğü görevlerini yürüttü. 1943-1946 yılları arasında askerlik hizmetini Teğmen rütbesinde Gelibolu'da 2. Kolordu Baş Mühendisi ve Mimarı olarak yaptı.

    1958 yılından İmar ve İskân Bakanlığı'nın kurulması üzerine, bakanlığın kurulan ilk dairesi olan Planlama ve İmar Genel Müdürlüğü Şehircilik Dairesi Başkanlığına atandı. Bu görevinden sonra Mesken Genel Müdürlüğü'ne atandı.

    İngiltere, İsrail ve Japonya Mimar ve Mühendisler cemiyetlerinin üyesiydi. 1961 genel seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi'nden Eskişehir Milletvekili seçildi. TBMM İmar Komisyonu Başkanlığı, İmar İskân Bakanlığı ve Avrupa Konseyi üyeliği görevlerini yürüttü. Türkiye'deki birçok şehirlerin planlarını bizzat çizerken görevi gereği bütün Türkiye'yi gezerek tetkik etti ve birçok şehircilik yarışmalarında yüksek dereceler aldı ve birçoklarının da jürilerinde üye olarak bulundu.

    1965 yılında siyasetten çekildi. Ölene kadar mesleğini icra etti, danışmanlık yaptı. Birçok gencin yetişmesine vesile oldu ve ayrıca birçok gazete ve dergide köşe yazarlığı yaptı. 13 Eylül 1997 tarihinde öldü."

    Böyle kariyer sahibi bir Yüksek Mühendisin hazırladığı şey elbette her türlü övgüyü hak eder. Lakin bizim için önemli olan albümdeki biçim mükemmelliği değil, içerik zenginliğidir. Bugüne kadar hep şikayet ediyorduk, köyün önemli noktalarından çekilmiş eski fotoğraflar neden yok diye... İşte bu albümde arayıp da bulamadığımız o fotoğraflar var. 

    Toplam 70 fotoğraf çekilmiş, fakat albümde 50 civarında fotoğraf yer alıyor. Bunun sebebi şu; bir çok fotoğraf birleştirilerek panoramik bir tek görüntü elde edildiği fotoğraflar var. Bunu büyük bir tripodun sabitlendiği bir noktadan farklı açılardan çekilmiş seri fotoğraflarla sağlamış olmalılar. Profesyonel mimar için bu sıradan bir teknik olsa gerektir. Bu sayede şimdi bile ancak video çekimiyle elde edilebilecek eşsiz manzaralar ortaya çıkarılmış. Hazine nitelemesini boşuna yapmıyoruz yani...

    Fotoğraflar hakkında bir diğer husus da inanılmaz derecede kaliteli netliğin yakalanmış olmasıdır. Büyük bir fotoğrafın köşesinde yer alan bir dükkanın tabelası okunabilecek kadar yüksek kaliteli bir netlikten söz ediyorum... Elbette bunu elde etmeye yönelik teknik imkanları varmıştır çekenlerin. Bunu sağlamaya yönelik yön-yer seçimine dikkat edildiğini de belirtmek lazım. Ayrıca her çekimde güneşi arkalarına almaya özen göstermişler, en azından güneşe karşı çekim yok. Böylece her fotoğraf çok kaliteli çekilip basılmış.

    İpuçlarından yola çıkarak fotoğrafların 1969 baharında çekildiği kanaatine vardım. Buradan Anıtkaya İmar planının bu tarihte hazırlandığı sonucunu çıkarabiliriz. Plan hazırlık aşamasında çekilen fotoğraflar da albüm haline getirilerek Belediyeye bırakılmış. Belki bu her yerde geçerli, olması gereken resmi bir uygulamadır. İlginç ve sevindirici olan tarafı ise albümün Delimısdık'ta bulunmasıdır. Eğer Belediyeye bırakılmış olsaydı, oradaki bir çok şey gibi albüm de kaybolabilirdi. Rahmetli ve çocukları ilk günkü gibi korumuşlar ve bugüne sapasağlam ulaşmasını sağlamışlar.

    Halil İbrahim ve Cevdet Erdem'e, albümü bizimle paylaştıkları için teşekkür ederiz. Bu kadar kaliteli ve önemli fotoğraflara yakışır şekilde yüksek çözünürlüklü dijitalleştirme çalışmalarına başladık.