Gavaslar

     

    1831 Kayıtlarına göre Eğret'te bir Araboğlu hanesinde üç kardeşin çocukları bulunuyordu. Araboğlu Mahmut ve Halil ölmüş, küçük kardeşleri İsmail ise sağ idi. Bu durumda İsmail, Araplar sülalesinin reisi oluyordu ve yeğenleri, onların çocukları; kendi çocukları ve torunlarıyla kalabalık bir aileye nezaret ediyordu. İsmail'in kendi çocuklarından günümüz Araplar sülalesi (Tok'lar, Sargın'lar)ına ulaşılıyor. Arapoğlu Molla Halil diye bilinen ortanca kardeşin çocukları 20. yüzyıla ulaşıp ulaşmadığı hususu net değil... Bununla beraber, Arapoğlu Mahmut olarak bilinen büyük kardeşin bir torununun 20. yüzyıl ortalarında vefat ettiği öğrenildi... Araplardan girdik, ama konumuz, Gavaslar... Yalnız, Gavasların dipte Selimlerin bir kolu olmakla beraber, sonradan Araplar, Veyisler, Hacımahmutlarla yakın bağlar kurduğu anlaşılıyor...

    Arapoğlu İsmail'in torunlarından Halil oğlu İbrahim'in Gavas diye bilindiği malumdur. Askerdeki görevinden dolayı böyle lakaplandığı söyleniyordu. O iş öyle değilmiş. Çönehalil diye lakaplanan zat, Gavas diye birinin evini alıp oraya yerleşince lakabını da devralıp Gavas diye anılır olmuş. O ev, Çolömerler/Selimlerin yurtların yanındaymış...

    Eğret'te 19. yüzyılda Gavas lakaplı birinin bulunduğu kayıtlarda var. 1846 Tarihli bir belgeye göre; Hacımahmutların Fatma Ninenin kocasından kalan koyunlarını iki torununa bağışladığına dair senedin şahitlerinden biri Gavas Ahmet Ağa... Gavas Ahmet Ağa'nın nesebi bugüne ulaşmadığı için onu tanımlamakta zorlanıyoruz... Diğer iki şahidin biri Corukların dedesi, öteki de Keçiler/Selimlerden...

    Diğer yandan Gambırarif ve Disizin anneleri Kezban Hanımı araştırırken, onun Gavaslar diye bir sülaleden olduğunu öğrendim.  Başka bir kaynak ise Kezban Hanımın Arapların akrabası olduğunu söylüyordu. İki farklı kaynaktan gelen bilgi aslında birbiriyle çelişmiyor, Gavaslarla Arapların akrabalığını teyit ediyor...

    Bilebildiğimiz kadarıyla, tek Gavaslar mensubu gibi görünen (çünkü kardeşi yok) Kezban Hanımın hikayesine göz atalım...

    1872 Yılında doğdu; Mahmut ve Ümmü/Ümmühan kızıdır... Babası Mahmut, yukarıda sözü edilen Arapoğlu Mahmut torunu olduğu düşünülüyor. Annesi Ümmühan Hanım ise Arapoğlu İsmail'in oğlu Mustafa'dan torunu olduğu sanılıyor. Bunun böyle olduğu konusunda kesin ifadeler kullanmadığımızın bir sebebi var. 1904 Kütüğü tutulduğu sırada Babası Mahmut vefat etmiş, annesi Ümmühan Hanım ise sağ; fakat nerede olduğuna dair bir işaret yok... Haklarında bilgi aramak, iğneyle kuyu kazmaya benziyor, en küçük bir ipucunu bile değerlendirmek zorundasın... İpuçlarından yola çıkarak Ümmühan Hanımı Dervişoğlu Eyüp hanımı olarak buluyoruz. Yani Eyüplerin Ninesi... O da Arapoğlu Sarı Mustafa kızı olduğuna göre...

    Babası Mahmut öldükten sonra, annesi Ümmühan Hanım Dervişoğlu Eyüp'e varmış ve yüzyıl başlarında orada vefat etmiştir... Kezban'ı Hacımahmutlardan İbrahim'e veriyorlar... Burada iki kızıyla iki oğlu dünyaya geliyor; Fatma, Asiye, Arif ve Mahmut... Büyükleri Fatma 1891 doğumludur ve Gademailinin eşi olacaktır. 1946'da vefat etti... Küçük kız Asiye 1892'de doğdu, Şeherlioğlu Hüseyin'e vardı. Ömrünün son dönemini, kızının kayınpederi Kelahmete vararak orada geçirdi ve orada 1970 yılında vefat etti... 

    Kezban Hanımın büyük oğlu Arif 1895 yılında doğdu. Gambırarif olarak bilinen Arif Öztürk'tür... Onun küçüğüne Mahmut adını vermelerinin sebebi Kezban Hanımın babası adı olmalıdır. Dilsizmahmut diye bilindi ve 1958'de vefat etti...

    Kezban Hanımın eşi Hacımahmutların İbrahim, yaklaşık 1900 gibi ölmüş. Bundan sonra Körselimlerin Ahmet'e varıyor. İşte onun Gavaslarla bağlantısı tam da burada başlıyor. Çünkü bizim Körselimler dediğimiz sülale Gavaslar oluyor... Orada 1912 yılında doğan Hatice adındaki kızları ileride Corukmehmet ve Coruksüleyman eşi; Köriban, Mehmet, Gakgidi ve Cavit Oran'ın anaları olacaktır, 1944 yılında vefat etti... 

    Kezban Hanım, ikinci eşi Gavasoğlu Ahmet'e vardığında orada bir kız ile bir oğlan yetim de vardı. Kızlığı Emine'yi, kendi oğlu Arif'e alan da Kezban Hanım olduğu düşünülüyor. Gambırarifin ilk eşi bu Emine Hanımdır...

    İkinci kocası Ahmet ne zaman vefat etti bilinmiyor. Bundan sonra Gavas kızı Kezban Hanım tekrar iki oğlunun yanına dönüyor. Son yıllarını oğullarının yaptığı tek göz evde geçirdiği belirtildi. O yıllarda kendisine 'Gagale Nine' denilen Kezban Hanım 1956 yılında 74 yaşındayken vefat etti...

    Büyük ihtimal, 20. yüzyıl başında 1900 gibi öldüğü düşünülen Gavasoğlu Ahmet'in evini Arapların Çönehalil alıyor ve kendisiyle oğlu İbrahim Gavas diye anılıyor. Arapların Gavaslar bağlantısı böyle...

    Gavaslarla ilgili bir başka önemli ipucu da Bacıdede (Seydi Değer)in tuttuğu ölüm defterinde bulunuyor. 8 Şubat 1946 günü öldüğü belirtilen kişi açıklamasını 'Çatalların Gavas Nine' diye yapmış. İsim soy isim filan belirtilmediği için, önce bunun kimliğini belirlemekte zorlandık. Alakasız başka bir belgeden de Hacızekeriyanın ninesi Fatma Çelebi'nin aynı tarihte öldüğünü öğrenince 'Gavas Nine'nin Fatma hanım olduğu anlaşıldı. İzini takip ettiğimizde, Arapların Çonihalilin evini aldığı Gavasoğlu Ahmet ile Fatma Hanımın kardeş olduklarını bulduk... Yani Gagale Nine ile Gavas Nine gelin görümce idi...

    Sonuç olarak Gavasların oğlanlar yoluyla nesli günümüze ulaşmamış. Gavas Nine kanalıyla Hacızekeriyeler, Hatice Oran yoluyla Coruklar, Gavasların uzantısı kabul edilebilir...

    Son bir not... Gavasguyusunun geçmişi Gavas İbrahim Sargın'dan daha önceye gidiyorsa, büyük ihtimal Gavas Ahmet Ağa tarafından kazdırılmıştır...