Gademler

    

      Bugün Anıtkaya'da Kadem isimli biri yok, bir asır evvel de yokmuş. Daha önceleri çok revaçta olan bir isimmiş. Ona ilk olarak 16. yüzyıla ait Tahrir Defterlerinde rastlıyoruz. Sonraları gözden düşmesi normal karşılanmalıdır. Bununla beraber köklü bir sülalenin adı olmuş ve 'Kademler' olarak o sülale hala var. Şimdi yerinde yeller esen, ancak ellili yaşlardakilerin hatırlayabileceği Gademguyusunu bu sülaleyle ilişkilendirebiliriz.

    Gademlerin izine ilk olarak Tanzimat öncesi belgelerde rastlıyoruz. 'Musaoğlu Osman' adındaki kalabalık bir ailenin reisi olan Osman; uzun boylu, kumral sakallı biri olarak tanıtılıyor. Doğum tarihi olarak 1795 yılı görünüyor... Dört oğlu var:
    1. Musa; 16 yaşında. Uzun boylu, taze bıyıklı. Askere kaydı yapılmış...
    2. Mustafa; 15 yaşında. Uzun boylu, taze bıyıklı...
    3. Ali; 11 yaşında. Henüz bıyıkları belirmemiş...
    4. Ahmet; 3 yaşında...

    Musaoğlu Osman'ın durumu böyleyken, 1904 kayıtlarının Gademlerinden geçmişe doğru giderek ona ulaşmak çok zor... Çünkü Çolakoğlu Mehmet diye kaydedilen geniş ailenin hemen altında Çolakosmanoğlu Salih var. Dolaksızların atası olan Çolakosmanoğlular 1831'de iki haneler ve biri de Çolakosmanoğlu İbrahim'dir... İki sülalenin bağlantıları günümüz için de malum; ayrıyeten hem 1831 hem de 1904 belgelerinde yine alt alta kaydedilmişler. Kısaca, Çolakosmanoğlu İbrahim'in Gademlerin atası olduğu fikri ağır basıyor. 

    Öte yandan Musaoğlu Osman kanadı ise Guycular-Danalar yakınlığıyla Gademlere bağlanıyor. Bu önemli ayrıntı burada dursun, incelemeye devam edelim...

    1840 Yılı gibi Musaoğlu Osman ailesinin vaziyeti yukarıdaki gibi tespit edilmiş... 1848 yılında Baba Osman vefat etti. Elimizde tereke kaydı var. Buna göre merhum Osman'ın eşi, çocuklarının anası Ali kızı Neslihan'dır. Onun dışındaki varisler ise şöyle sıralanmış:

    1. Abdullah; büyük oğlu...
    2. Mustafa; büyük oğlu, kardeşlerine vasi...
    3. Ali; askerde, abisi vasi...
    4. Ahmet; küçük oğlu, abisi vasi...
    5. Aliye; yaşı küçük kızı, annesi vasi...
    6. Emine; yaşı küçük kızı, annesi vasi...

    Tereke kararında dikkati çeken değişikliklerden biri, kız çocuklarının da kaydedilmesidir. Nüfus kaydında kadınlara yer verilmemişti. Ayrıca büyük oğulun Musa yerine Abdullah olarak yazılması da önemli. Nüfus kaydı, mahkeme kararına göre daha resmi sayılabilir. Resmiyette isimler ne olursa olsun, günlük hayatta nasıl sesleniliyorsa terekeye öyle geçirildiği anlaşılıyor.  

    Terekeden sonra Gademleri takibi sürdürüyoruz... Altı kardeşten 20. yüzyılda tespit edilebilen sadece Ali var. Askerdeyken veya döndüğünde koluna bir iş gelmiş olmalı, çünkü çocukları 'Çolakoğlu' diye kaydedilmişler. 

    Kademlerin Ali önce Havva Hanımla, daha sonra da Fatma Hanım ile iki evlilik yaptı. Kafalar karışmadan belirtelim; Fatma Hanım Karamehmetoğlu Alicik kızıdır, Yirminci yüzyılda Alicikler olarak bilinecek Çakıriban ve Naymelerin dedesinin kardeşi oluyor. Afyon kökenli Aliciklerle kurulan bu yakınlık da önemlidir ve öncesine bakmak gerekir. Karamehmetoğlu Ali Afyon'dan Eğret'e geldiğinde Gademlere bekar durmuş. İyi ahlakı ve çalışkanlığıyla göz doldurunca Alicik lakabı takılmış ve Gademler kızlarını Alicike vermişler. Emine adındaki bu Gademler kızı, Gademlerin Ali'nin halası olabilir; dolayısıyla halasının kızı Fatma ile evlenmiş olması muhtemel...  

    Bu arada insanlar Ali'ye, 'Gademali' demekte. Aileden söz ederken de bu ad 'Gademeller'e dönüşüyor. Yani Gademler ana sülalesinin altında bir alt dal olarak Gademeller ortaya çıkıyor.

    Bir mahkeme kaydında Gademellere açıkça işaret var. Tabi burada önemli olan, Ali'nin adında 'Kadem'in bulunmayıp tamamıyla sülale adı olarak 'Kademalioğlu Ali' ibaresinin kullanılmasıdır. Yani 16. Yüzyıl kayıtlarında rastlanan 'Kadem'e dayanan bir sülaleden bahsediyor olduğumuz çok açık... 

    Dönelim Gademlerin Ali'ye... Havva Hanımdan bir kızı var, Ümmühan/Ümmü adında. 1845'de doğan Ümmühan, Danaoğlu Mehmet eşi olacak; lafı dolandırmayalım, Körahmetin ninesidir. Fakat kocası Dana Mehmet öldükten sonra aslen Osmanköylü Berberoğlu Mehmet Ali'ye vardı. Orada da Osmanköylünün Süleyman, Urganlı ve Tekenin nineleri olacaktır... 

    Gademalinin, Fatma Hanımdan ise altı çocuğu var. Kızlar Fatma ve Güllü... Dört oğlu Osman, Mehmet, Ahmet ve Abdullah'tır... 

    Küçüklerinin adını ben uydurdum, aslında kayıtlarda okunmuyor. (İsmi bilinemeyen kişilere 'Abdullah' demek yaygın bir uygulama, zira kelime anlamı 'Allahın kulu' demek olduğundan bunda bir yalan yok.) 1877'de doğan Abdullah, İsmail kızı Emine Hanım ile evlendi. Emine Hanım'ın Danalar kızı olduğu tahmin ediliyor, çünkü Danalarla daha önceden bir bağ kurulmuştu... Neslihan adında bir kızı olduktan sonra erken vefat ediyor... Asıl adını tespit edemediğimiz 'Abdullah'ın durumu böyle... 

    Üç numaralı Ahmet'ten Guyculara çıkacağımızdan, onu diğer başlığa havale ederek geçiyoruz.

    Mehmet ise 1904 kayıtlarında Çolakoğlu diye kaydedilen ve ailenin reisi olan kişidir. Banguş Osman'ın babası olduğu için 20. yüzyıl Gademlerinin ana direği kabul edilebilir. Ayrıca Gadıngız lakaplı kızı da Şeherlioğlu Ahmetçavuşun eşidir...

    Büyük Gademalinin, kayıtlar tutulduğu sırada hayatta olmayan büyük oğlu Osman'a gelince... Bilinen son Gademalinin babası, Gatgala Osman'ın dedesidir.

    'Abdullah' dışındaki üç oğlanın macerası ayrı başlıklarda ve daha ayrıntılı olarak ele alınıp Gademler konusu noktalanacak; ama Ümmühan'dan bahsettik, diğer iki kızı da unutmayalım...

    Bunların büyüğü, 1860 doğumlu Fatma/Fadime'dir... Emiralilerin Halil eşi oldu. Sonradan kendisine Faddik denilecek ve bu sülalesinin adı olacaktır... Güçcükhalil ve Güçcükahmetin ninesidir... 

    Küçük kızı Güllü ise 1878 yılında doğdu. Evlenmedi ve o vaziyette abisi Sarımehmetin yani Gademlerin evde 1939 yılında vefat etti...