Çatallar

     

    Büyük dedenin adı bilinmiyor, alabildiğine zengin. O günün zenginlik ölçüsü tarla takga, mal maşat... Tarlası da çok, koyun sürüleri de kalabalık. Ak koyun sürüsü ayrı, kara koyun sürüsü ayrı. Yine o günün anlayışına göre soyu sürdüren erkek evlat, kız çocuğunu kıymeti oğlan kadar değil. Oğlun yoksa, sahip olduğun onca mal mülkün de değersizleşiyor.

    Kafası biraz büyükçeymiş dedenin, profilden baktığında törpülenmiş iki deve hörgücü gibi... Yahut Çatalüyük gibi... Bu yüzden 'Çatal kafalı' diyorlarmış. Durdukça bu yakıştırma 'Çatal'a dönüşmüş, çocuklarına da 'Çatallar' denilmiş.

    Günümüzde otantik direğinin bir kısmı ayakta kalabilmiş meşhur serenli kuyuyu yaptıran Çatal, bu kişi olmalı. Çatalların Guyu değil de 'Çatalınguyu' denmesi de manidar. O mevki hala bu isimle biliniyor.

    Çatal, variyetli biri; amma oğlu yok. Yedi kızı olmuş. Peki oğlu yoksa, Çatallar nasıl hala varlığını sürdürüyor? Bakalım...

    Yedi kızının her birini baş göz ediyor. Tabi kızlar gelin oldukları evin hanımı oluyorlar ve doğal olarak o sülalede eriyorlar. İşte yedi kızın istikameti:

1. Hacımahmutlar (Yusuf'un ilk eşi, Fatma ve Satı'nın anası): Adı Ayşe, Kumpir Hasan'ın ninesi (Anneannesi)...
2. Omarcıklar (Azizin Apiller, Sağırmahmutlar): Ümmühan, merhum Nursi'nin büyük ninesi.
3. Hacımahmutlar: İsmihan, Körmustafanın ninesi.
4. Hüseyin: Hüseyin'in sülalesi ve eşi Çatal kızının adı bilinmiyor. Oğlu İsmail'e 'Küçükismailoğlu' deniliyor ve 'Çatallar' diye biliniyorlar. Veyisler/Daldalların büyük dedesi Halil'in eşlerinden biri olan Asiye Çatal kızı olabilir.
5. Hacızekeriyeler: 'Çataloğlu' olarak bilinen Hacı Zekeriya'nın babası Halil İbrahim'in dedesinin eşi. Adı bilinmiyor... Çocuğu olmayınca eşini, kendi elleriyle Çanlılardan bir kadınla everdi.
6. Afyon'a gitti. Adı ve Afyon'da kimlere gelin olduğu bilinmiyor.
7. Şerife: Afyon'dan iç güveyisi olarak gelen Yahya'nın eşi. 

    Çatalların geçmişine dair dinlediğimiz biraz hikaye, biraz efsane, biraz masal özelliği gösteren olay bu şekilde... Her söylenenin gerçeklik payı var; fakat gerçeğin bir kısmını yansıtıyorlar. Bir kere, Küçükismailoğlu olarak kaydedilen hanede erkek çocuklar var. Bunların içinde sadece kızı olanlar da bulunuyor, kaç taneyse artık... Yukarıda bildirilen yerlere gelin olan kızlar gerçek... İçlerinden bazıları kardeş; ama yedi kızın yedisi birbirinin kardeşi değil... Her bir söylenen doğru, lakin birleştirildiklerinde gerçeğin bütünüyle çelişebiliyorlar. 

    Çatal Dedenin, günümüzdeki temsilcileri olarak Çatallar sülalesini sürdüren torunları, en sondaki Şerife adlı kızından geliyorlar. İçgüveyisi Yahya ile Şerife'den...

    İçgüveyisi Yahya'yı anlamak için biraz duralım... Öteden beri Eğret, merkezi bir yerleşim yeri olarak görülmüş. Cuma namazı kılınan bir camiye sahip olduğundan, imamlık ve hatiplik kadrosu boş tutulmuyor. Özellikle son dönemde Afyon medreselerinde yetişen talebelerin imamlıkta kavrulmaları için Eğret İmamlığına rağbet ettiği de biliniyor. Bu yüzden Afyon'da çok sayıda 'Eğret İmamzade' künyeli kişiden söz ediliyor... 1820'li yıllarda Eğret İmamı, Afyonlu İbrahim Efendi adında birisidir. Görev süresi dolunca yerine başka bir imam atanıyor; ama İbrahim Efendi Eğret'ten ayrılmıyor... Üç oğlu var; Mehmet, Yusuf ve Yahya... Mehmet'i bilmiyoruz; ancak Yusuf ile Yahya Eğret'ten evleniyorlar. Hem de bacanaklar, Küçükismailoğullarının kızlarını alıyorlar. Yani Çatalların... Yusuf Ayşe, Yahya da Şerife ile evleniyor. Aslen Eğretli olmadıkları için içgüveyisi denilebilir tabii... Söylemezoğlu Salih'in eşi ile Kinislerin Mehmet eşi iki kardeş, işte bu Yusuf'un kızlarıdırlar. Yahya'nın macerası devam ediyor...

    Yahya ile Şerife'nin üç kız, iki oğlu var. Yalnız, bu evlilikten sonra kimse iç güveyisi demiyor, artık O 'Yahya Ağa'dır. 1881 Yılında öldükten sonra tereke kaydında aynen şu ifade yazıyor: 'Hacı Yahya Ağa ibni İbrahim'... Oğlanların ablaları Hanife, Hatice ve Emine... O sırada yetişkin olan bu kızların evli olmaları ihtimali yüksek. Öyle iseler kimlere gelin oldular, bilinmiyor... İbrahim ve Mehmet adlarındaki oğlanların küçüğü Mehmet, Afyon'da medrese eğitimine yönlendirildi. Mehmet'in çocukları İbişler sülalesini oluşturdu. Büyük oğul İbrahim çocukları ise Çatallar...

    İbrahim, 1867 yılında doğdu. Kendisine bu isim verilmesinin sebebi, dedesi Eğret eski İmamı İbrahim Efendidir... Patlaklardan Ahmet kızı Hafize ile evlendi. Bu evlilik onu; Hacılar/Yetimlerden Ahmet, Hamzaoğlu Hasan, Delikızların Mustafa (Hamsinci) ile bacanak yapacaktır.

    Hafize Hanımdan İki kız beş oğlan, yedi çocuğu oldu. Yaş sırasına göre çocukları; Yahya, Mehmet Cemal, Şerife, Ömer, İsmail, Atike, Mustafa'dır. Torunlarının ifadesine göre, En küçükler Mustafa ile Atike arasında adı bilinmeyen ve lakabı 'Işık' olan bir oğlan daha vardı. 

    Eşi Hafize Hanım sağ iken, Güdükismailoğlu İbrahim bir evlilik daha yaptı. Ayşe adlı bu hanımı, büyük oğlu Yahya ile bir emsaldı. Hacıbeylili Gürcüler sülalesinden olan Ayşe, iri yapılı olduğundan 'Ayıgarı' diye bilinirdi.  Bu hanımından da İbrahim ve Mehmet adında iki oğlu oldu. Ayşe Hanım üçüncü çocuğuna da hamiledir... Ayşe Hanım ve çocuklarını bu halde bırakıp Çataloğlu İbrahim'in büyük çocuklarına geri dönerek ayrıntıya inelim...