İdirizler

 

    Anıtkaya'nın kalabalık sülalelerinden biri de İdirizler. İki asır önce çok da kalabalık değillermiş. 'İdrisoğlu Mehmet' adında bir hane reisi var o kadar... 'İdris oğlu' ifadesinden Mehmet'in baba adını mı anlamalıyız, yoksa o bir sülalenin adı mıdır, pek belli değil... Hangisi geçerli olursa olsun, bu adla yalnız bir hane bulunuyor...

    İdirizler arasında, onların kökeniyle ilgili anlatılagelen hikayeye göre Eğret'e sonradan geldiler. Tam olarak belirlenemeyen bir dönemde üç kardeşten birisi Sevdiğin, biri Şuhut Karacaören ve üçüncüsü de Eğret'e yerleşti. Nereden geldikleri, yurtlarından neden ayrıldıkları ve oradaki durumları filan bilinmiyor. Anlatılanlar bu kadar... Karacaören ve Sevdiğin'de hala İdirizler sülalesinin varlığı, hatta Sevdiğin'de İdirizlerin Oda bulunması bu olaya delil olarak gösteriliyor. Anlatılanlarla yazılı belgeler bazen bir yerde örtüşür; İdrisoğlu Mehmet'in, üç kardeşten Eğret'e gelen zat olduğunu düşünmemize bir engel yok...

    1831 Yılında tutulan kayıtların amacı vergi mükelleflerini belirlemek olduğundan kadınlar ve kız çocuklarına yer verilmemiş. Bu yüzden İdrisoğlu Mehmet'in hanımı hakkında bilgimiz yok. Kendisi 1785 doğumlu, orta boylu kara sakallı biri olarak tarif edilmiş. 

    1814 Doğumlu Mustafa, 1817 doğumlu İdris ve 1829 yılında doğmuş Mehmet adlarında üç oğlu var. Mehmet çok küçük, İdris ile abisi arasında sadece üç yaş var; lakin bu iki küçük oğlu hakkında bilgi bulunmuyor. Acaba genç yaşta yitip gittiler mi?

    Bir oğluna İdris adını vermiş olması, baştaki 'İdrisoğlu' ifadesinin onun baba adıyla ilgili olduğunu düşündürüyor. Kendi adını oğluna vermeyeceğine göre; Mehmet, eşinin baba adı olabilir... Büyük oğlu Mustafa ise, orta boylu bıyıkları yeni terlemeye başlayan bir delikanlıymış o sırada. Redif askeri olarak da kaydı yapılmış durumda... 

    Kalabalık İdirizler sülalesinin atası, işte bu büyük oğul Mustafa'dır... Belki askerliği başlamadan önce evlenmişti, çünkü kızı Ümmühan'ın doğum tarihi 1840... Onun büyüğü olduğu düşünülen İdris'in doğum tarihi bilinmiyor, ama ona yakın bir yılda doğmuştur...

    İdrisoğlu Mustafa'nın ilk eşi Şerife Hanımın kimlerden olduğu meçhul. İkincisi Sultan'ı da bilmiyoruz. Yaş sırasına göre çocuklarının isimleri; İdris, Ümmühan, Emine, Mehmet Ali, İbrahim ve Ömer... Bunlardan İdris, Ümmühan ve Emine Şerife Hanımdan; Mehmet Ali, İbrahim ve Ömer ise Sultan Hanımdan... İki ayrı anadan olan Emine ile Mehmet Ali'nin doğum tarihleri aynı (1850) olduğuna göre; aynı anda iki eşiyle evliydi. Yani, biri öldükten sonra diğeriyle evlenmiş değil...

    Büyük kızı Ümmühan, Kinislerin Hasan eşidir; ileride Kumpirhasanın ninesi olacaktır. Ayrıca Kumpirhasanın babası ve emmisinin 'İdrisoğlu' diye anılmasına bir sebep de Ümmühan Hanım olmalıdır... Küçük kızı Emine ise Çalıkların Hüseyin eşi oldu. Omarcıkların Ahmetçavuşun ilk eşi vardı, Hafize... İşte Emine ile Hafize gelin-görümcedir... Ayrıca Emine Hanım; Gödemehmetin eşi Emine'nin ninesidir... 

    İdirizler sülalesini, İdrisoğlu Mustafa'nın oğulları üzerinden inceleyeceğiz. Ön bilgi olarak söylemek gerekirse; büyük oğlu İdris, Sarımehmet ile Gocaosmanın babasıdır... Mehmet Ali, Afyon'a taşınıp nüfusunu da oraya aldırmış, 20. yüzyıl başlarında tekrar Eğret'e dönmüş... İbrahim; Deligızlar, Hamsinci, Hörküleler, Kesgin tarafıdır... Ve son olarak da Ömer, Sarıömerin dedesidir...