Kırım Savaşından sonra Kafkas göçü yoğunlaşmaya başladı. Dikkat çekici bir Çerkez nüfus 1858-59 yıllarında Kütahya bölgesine yerleştirildi. Alınan bütün önlemlere rağmen yerli halk ile Muhacir Çerkezler arasında istenmeyen tatsızlıklar yaşandı. Bunun üzerine Muhacirlerin içinde zorunlu iskana karşı çıkıp bireysel olarak yeni yerleşim yerlerine gidişler yaşandığı bilgisi var... Bu bilgi, Çerkez Muhacir Mehmet Ali'nin Eğret'e geliş hikayesiyle tarihsel olarak da uyumluluk gösteriyor.
Muhacir Mehmet Ali'nin Eğret'e gelişiyle ilgili hiç bir ayrıntıya vakıf değiliz. Yanında birinin olup olmadığı, yaşı, maddi durumu... Bir şekilde Eğret'e yerleşti; ama kök salabilmesi için önce tutunacak bir dala ihtiyacı vardı. Bir eşe, bir yuvaya...
Hamzaoğlu Hasan, Tongullar diye adlandırılan sülalenin atasıdır... Uzun süre oğlu olmadı, nesli kızları vasıtasıyla devam etti. En sonunda kendi adını taşıyan Hamzaoğlu Hasan künyeli torununun oğlu da ölünce, Hamzaoğlu adı anılmaz oldu... Tongullar adı ise 20. yüzyılda, Hamzaoğlu Hasan'ın gelininin lakabı olarak ortaya çıkmış ve yerleşmiştir...
Muhacir Mehmet Ali, Hamzaoğlu Hasan'ın kızı Ümmühan ile evlenerek Eğretli oldu. Dört tane oğulları oldu; 1874'te Hüseyin, 1880'de Hamza, 1885'te Osman ve 1893 yılında Hasan dünyaya geldi... Hüseyin, babasının adı; Hasan, Ümmühan Hanımın babasının, Hamza da dedesinin adı oluyor... (Mehmet Ali'nin baba adı Hüseyin olduğuyla ilgili elde bir belge yok. İlk oğlunun adından yola çıkarak böyle bir tahmin yürüttük.) Hamza sayesinde, Hamzaoğlular sülalesi kendine yeni bir adres bulmuş oldu; Çerkez Muhacir Mehmet Ali'nin çocukları, artık Hamzalar diye anılacaktı...
Mehmet Ali yirminci yüzyılı göremedi... Eşi Ümmühan Hanım da öyle... Hamzaların dört kardeş, gerçi en küçükleri bile yetişkin sayılırdı; ama yaşın kaç olursa olsun, anan baban öldüğünde öksüz yetimsindir...
Büyük oğlu Hüseyin önce Demirdelenlerin Osman kızı Halime ile evlendi. Halime Hanım Hayta Mahmut'un ablasıdır... Sonra Abdullah kızı Hafize ile evlendi, Hafize Hanımın kimlerden olduğunu bilemedik; Eğret dışından gibi görünüyor... İki hanımından da çocuğu olmadı ve Hamzaların Hüseyin, Cihan Harbi yıllarında bu halde vefat etti. Eşi Halime Hanım, kendisi gibi dul olan Arapların Hüseyin'e vardı; Hilmi Tok'un anası olacaktır... Diğer eşi Hafize'nin akıbeti bilinmiyor...
Hamzaların Hamza
Muhacir Mehmet Ali'nin çocuklarına Hamzalar denilmesine asıl sebep, ikinci oğlu Hamza olduğu düşünülüyor. Hamzaoğlu Hasan kızı Ümmühan Hanımın bu oğluna dedesinin adı olan Hamza ismini koymasıyla bu lakaplamanın önü açılmış oldu.
Hamza, 1880 yılında doğdu. Selimoğlu Ali kızı Atike ile evlendi. Selimlerin atası kabul edilen Selimoğlu Hacı Ali'nin torununun kızı olan Atike Hanım, anası itibariyle de Galgancılardandır... (O sırada henüz Galgancılar yok, Ayanoğlu diyorlar; fakat daha eski sülale adı Hacıkocalardır.) Daha doğru bir ifadeyle Atike Hanım, anası tarafından Temtemhalilin torunudur... Çerkez Muhacir Mehmet Ali'ye Hamzaların Hasan kızı Ümmühan Hanım vasıtasıyla sağlanan ilk dayanaktan sonra, ikinci önemli destek Atike Hanım dolayısıyla gelmiş oldu. Hem Selimler hem de Ayanoğlularla bağlantılı Atike Hanım ile evlenmekle Eğretlileşme süreci hız kazandı...
Dört çocukları oldu Hamza ile Atike Hanımın. Süleyman, Ümmühan, Alime ve Mehmet Ali... Annesinin adını verdiği büyük kızının doğum yılı 1910... Ümmühan, Azizin Apilhocanın eşi olacaktır... Alime ise 1915 yılında doğmuş ve gelinlik çağa gelmeden 1928'de vefat etmiş...
Eşi Atike Hanım, 1952 yılında 71 yaşındayken ölmüş. Hamza'nın ne zaman öldüğüne dair bilgi yok... İki oğlu vasıtasıyla Hamzalar, bugünlere bağlanacak...
Azime Hanım, Böbüdedenin torunu; yalnız anası itibariyle de Söylemezlere bağlanır, yani Tongullara... Hatırlanacağı üzere Süleyman'ın Ümmühan Ninesi (Hamzaoğlu Hasan kızı) da Tongullardandı... Bir başka akrabalık bağı olarak belirtmek lazım; Hamzaların Süleyman böylece Böbülerin dedesi Mazinin Ömer Kabadayı ve Daldalların Sarı Hasan Dadak ile bacanak oldular...
Ali Osman ve Ali adında iki oğulları oldu. Yalnız onlardan önce 1917 yılında Şerife doğmuş, 1931'de vefat etmiş; 1921 yılında Ayşe doğmuş, o da 1930'da ölmüştü... Ali Osman, şehit dayının adıydı; Ali de Atike Hanımın babası adı... Bu dönemde Hamzaların Süleyman terzilik yapıyordu; 'Terzi Süleyman' demelerinin sebebi böyle... Dükkanı, Dayıların ev civarındaymış...
1932'deki Azime Hanımın vefatıyla düzen bozuluyor... Afyonlu Emine Hanımla ikinci evliliğini yapıyor. Büyük ihtimal, Eğret'te yapamıyor Emine Hanım ve Afyon'a taşınıyorlar. Hamzaların Süleyman kolu, artık Afyon'da devam edecek... Orada kendisi 1946'da vefat etti. Afyonlu karısı Emine Hanım ise uzun yıllar sonra 1947'de öldü...
Haliyle oğlanlar da Afyonlu hanımlarla evlendiler. 1926 Doğumlu Ali Osman, Nezahat Hanımla evlendi. Süleyman, Erman, Ayfer ve Gülgun adlarını verdikleri iki oğluyla iki kızı oldu... Ayfer yaşını doldurmadan öldü... Uzun süre Adliye Başkatibi olarak görev yapan Ali Osman, ne kadar Afyon'a yerleşmiş olsa da Eğretli akrabalarıyla bağını koparmadı. 1966 Yılında vefat etti. Eşi Nezahat Hanım ise 1971'de öldü... Büyük oğlu Süleyman Kaya, öğretmen oldu; küçük oğlu Erman Kaya ise, bir dönem DP Afyon İl Başkanıydı...
Süleyman'ın küçük oğlu Ali 1930 yılında doğmuştu. Babası gibi terzi idi, sonra Askeri Fabrikada çalıştı... Afyonlu Naciye Hanım ile evlendi. İki oğlu ve bir kızları oldu. Büyük oğlu Ahmet 1957'de doğmuştu, 2019'da vefat etti... Süleyman oğlu Ali kendisi ise 1998'de öldü...
İki oğlu vefat etti; ama Hamzaların Terzi Süleyman'ın torunları halen Afyon'da yaşıyorlar...
Mehmet Ali, Şekeralinin kardeşi Emine ile nişanlıydı. Düğüne kalkıldı, çeyiz asıldı, derken Emine Hanım vefat etti... Sonra Hacılardan Hatice ile evlendi. Hatice Hanım; Kelsalek, Çapıtçıhafız, Kelidiriz ve Kelarzımanın kardeşi; hatta Kelarzımanın ikizidir... Hatice Hanım ile evlenerek Hacıemirlah ve Guycuların Osman (Garaburun babası) ile bacanak oldular...
Üçü kız üçü oğlan, altı çocukları oldu. Yaş sırasına isimleri; Alime, Şerife, Hamza, Adem, Azime ve Süleyman'dır... 1930 Yılında doğan Alime, beş yaşında öldü... Şerife, Kinislerin Kumpirhasanın Mısdan eşi; Azime, Kelidirizin Demirci Ziya eşi oldu. Azime ile Ziya, hala-dayı çocukları...
Mehmet Ali'nin büyük oğlu 1941 yılında doğdu. Adını Hamza koydular, bunun neye karşılık geldiğini biliyoruz. Gobakların Hasan kızı Zele/Zeliha ile evlendi. Zele Hanım, Gocayusufun kardeşidir. Ayrıca Hamzaların Hamza, Zele Hanımla evlenerek Tuna Hüseyin/İbrahim Kayır ve Uncu Osman Çetin ile bacanak oldular... Hamza'nın çocuğu olmadı, kardeşi Ademhocanın küçük oğlu Ali'yi evlat edindi. Dıkmanın oğlu Şefmehmet kızı Sabire ile evlendi Ali... Dıkma, Söylemezlerden; eşi, Kelsalek kızı; Şefin eşi Böbülerden... Bu evlilikteki akrabalık sarmalı anlaşılabiliyor mu?... Hatice, Zele, Hamza ve Mehmet adlarında dört çocuğu olan Ali, bugün Hamzaların Anıtkaya'daki tek temsilcisi durumundadır... Hamzaların Hamza 2013 yılında, eşi Zele Hanım ise 2020'de vefat ettiler...
Mehmet Ali'nin ortanca oğlu Adem, 1945 yılında doğdu. İlim tahsil edip hocalık yaptığı için 'Adem Hoca' olarak bilinir. Bundan daha önce Canalinin kızı Ümmühan ile evlendi ve Böbülerin Veli ve Gıdilerin İban (İbrahim Asan) ile bacanak oldular... Mehmet, Ahmet, Ali ve Rukiye olmak üzere dört çocukları oldu. Bu dönemde İzmir'e yerleştiler. Ali'yi Hamza abisine evlatlık verdi. Rukiye Konyalı bir beyle evlendi. Büyük oğlu Mehmet hukuk okudu ve Konyalı Cemile Hanım ile evlendi. Hatice Kübra, Muhammet ve Furkan adlarında üç çocuğu var... Ortanca oğlu Ahmet ise Çolakların Salim kızı Neslihan ile evlendi; Adem ve Salim adında iki oğlu var... Çocukları/torunlarıyla Ademhoca halen İzmir'de...
Hamzaların Mehmet Ali'nin küçük oğlu Süleyman 1953 yılında doğdu. Hacılardan Şerafettin kızı Satı ile evlendi. Satı Hanım, dayısının torunu oluyor... Erken dönemde Isparta'ya yerleşti. Betül ve Emre adlarında bir kızı ve bir oğlu oldu. Kızı, Demirciziyanın oğlu İdris eşidir (hala-dayı çocukları)... Oğlu Emre ise Isparta'dan evlendi... Çocuklarını evlendirip gelin etmeden önce 2006'da anaları Satı Hanım vefat etmişti... Süleyman sonradan ikinci defa evlendi. Halen Isparta'da oturuyor...
Üç oğlanın babaları Mehmet Ali 1971 yılında vefat etti. Hanımı Hatice ise kendisinden onbeş yıl sonra, 1986'da öldü...
Çerkez Muhacir Mehmet Ali ile 1860'larda başlayan Hamzaların hikayesinde durum bu... 1934 Soyadı uygulamasında KAYA soy ismini aldılar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder