1831 Tarihli Eğret nüfusunu gösteren kayıtlarla yukarıda anlatılanlar örtüşüyor; ancak bire bir değil... Gerçeğin ayrıntılarının günümüze ulaşmasını beklemiyoruz, temelde çelişki yoksa birbirini tamamlayan bu iki kaynak bizi bugünün gerçeklerine salimen getirebilir...
Söylenti ile belgeleri karşılaştırarak ilerleyelim... 1831 Yılında Eğret'te iki Karamehmetoğlu hanesi var; ilki Karamehmetoğlu Ali, diğeri de Karamehmetoğlu İbiş reisliğinde... Bu anlamda, Afyon'dan yola çıkan Karamehmetoğullarına mensup iki kardeş hikayesi ile bu bilgi uyuşuyor. İki kardeşin adları Ali ve İbiş diye düşünebiliriz... Yalnız İbiş hanesinde Halil ve Mehmet adlarında iki kardeş daha kayıtlı olması, söylentide bulunmayan önemli bir ayrıntı gibi durmaktadır. Şu durumda iki ihtimalden söz edilebilir. Birincisi, Afyon'dan Eğret'e gelen Karamehmetoğlular iki değil dört kardeştiler. İkinci ihtimale göre ise, iki Karamehmetoğlu amcaoğlu idiler; küçüğü İbiş hanesi üç erkek kardeşten oluşuyordu...1831 Kayıtları, vergi mükelleflerini belirleme amacıyla tutulan defter olduğu için kadınlara yer verilmediğini hatırlatmakta yarar var. Yukarıdaki iki seçeneği de göz önüne alarak, sözü edilen kayıtlardaki iki Karamehmetoğlu hanesine ayrıntılı bakalım...
Karamehmetoğlu Ali
Kardeşlerin en büyüğü olduğu anlaşılan Ali hanesi Alicikleri oluşturuyor, o başlıkta enine boyuna ele alınacak. Aliciklerin büyük kolu Naymelerdir ve Kırbaç soyadını aldılar. Küçük kolu da ikiye ayrıldı Kelçakır ve oğlu Çakıriban Ata soyismini alırken; diğer kolun son kişisi Karamehmet 1963'te çocuksuz ölmesiyle tıkandı...
Karamehmetoğlu İbiş
İkinci Karamehmetoğlu hanesinin reisi İbiş, 1791 yılında doğmuş. Uzun boylu, kara sakallı biri diye tarif edilmiş, kaydedildiği sırada 40 yaşında imiş. Hanımı ve varsa kız çocuklarından haberimiz yok. Eğret'e evli mi geldi, yoksa geldikten sonra burada mı evlendiği de meçhul...
Hüseyin, Hasan ve Eyüp adlarında üç oğlu var. Küçükler ikiz ve Hüseyin abileri ile aralarında 1 yaş fark var... 1826 Doğumlu Hüseyin'in akıbeti bilinmiyor; ama ikizlerden biri olan Hasan'ın 1839 yılında vefat ettiğine dair not düşülmüş... O kayıttan öğrendiklerimiz bu kadar....
Başka belgeler değerlendirildiğinde Eyüp'ün Ümmühan adında bir hanımla evlendiği, Kamer/Kamerşah, Kezban ve Satı adını verdiği üç de kızı olduğunu öğreniyoruz. Bu kızların büyüğü Kamerşah Ali adında birine varacak, iki kızından biri Guyculara diğeri Danalara varıp o sülalelerin ninesi olacaklardır...
Ortanca Kezban ise Küçükismailoğlu/Çatallardan Molla Mehmet'e varacak ve 1900 yılında doğan oğluna, kendi dedesi İbiş'in adını; daha sonra ondan olan torununa da babası Eyüp'ün adını verecektir. İbişler sülalesinin doğuşunda Karamehmetoğlu İbiş baş etkendir...
Eyüp'ün küçük kızı Satı ise 'Sarı Satı' diye lakaplanacak ve Demirdelenoğlu Yahya'ya, yani Şavalgadirin babasına varacaktır...
1831'den 1904'e sıçrayarak güncellenen nüfus kayıtları incelendiğinde ilginç bir durumla karşılaşılır. Yetmiş yıl önce iki Karamehmetoğlu hanesi varken, 1904'te bu sayı dörde çıkar... En yaygın erkek ismi Mehmet'tir ve biraz esmer olan her Mehmet'e 'Kara Mehmet' lakabını takmak adettendir. Bu yüzden Eğret'te çok Garamehmet var, fakat bu durum başka; Karamehmet hanelerindeki yüzde yüzlük artış resmi belgelere yansımış, halk arasında basit lakap takmakla ilgisi yok. Çakıribanın babası, Naymeler, Haliloğlular ve Garapaçalar 1904 kayıtlarında Karamehmetoğlu diye kaydedilmişler. Çakıribanlar ve Naymeler tamam, Aliciklerdendir ve yazının konusunu teşkil ediyorlar; ancak Garapaçalar ile Haliloğluların neden böyle kaydedildiğinin bir cevabı olmalıdır...
Karamehmetoğlu Halil
Haliloğluları incelerken, dipdedenin adı Ahmet olduğu halde sülaleye neden bu isim verildiğinin izaha muhtaç olduğu belirtilmişti. Kayıttaki bilgilere göre, dedenin adı Ahmet, babanın adı Mehmet, oğulun adı Halil idi... Halk arasında Haliloğlular denildiği halde resmiyette Karamehmetoğlu diye kaydedilmişti.
Bu karışık durumdan çıkışın anahtarı göründü: Karamehmetoğlu İbiş hanesinde kayıtlı ikinci kardeş Halil, Haliloğluların atasıdır... Kiminle evlendiği bilinmiyor, eski defterde 1830 doğumlu Ahmet adında bir oğlunun kaydı var. Bu çocuk tazeyken ölmüş; ama yeni doğan çocuğun abisinin kaydıyla hayatına devam etmesi gibi durumlara çok rastlanıyor. Karamehmetoğlu Halil'in sonra doğan oğluna da Ahmet adını koyduğu anlaşılıyor. O Ahmet'in torunu olan Halil 1921 yılında şehit olduğunda bile sülaleye Haliloğlular denilmesinin sebebi de işte bu İbiş hanesinde kayıtlı Karamehmetoğlu Halil'dir...
Karamehmetoğlu Mehmet
Garapaçalara gelince... Eski kayıtlarda redif askeri olarak kaydedilen ve hakkında başka hiç bir malumat bulunmayan üçüncü kardeş Mehmet'in üçüncü kuşaktan torunları olduğu düşünülebilir...
1904 Yılında Hüseyin, Mehmet ve Osman adında üç kardeşten oluşan Karamehmetoğlu/Garapaçalar hanesinin reisi Hüseyin'dir... Bu isme, Afyon'dan Eğret'e 19. yüzyıl başlarında geldiği düşünülen Karamehmetoğlu Ali ve Karamehmetoğlu İbiş çocuklarında da rastlanır...
Ayrıca Garapaçaların Eyüpçetin adı da bizim için ipucu olabilir, zira dipteki iki Karemehmetoğlunun da Eyüp adında birer oğlu var... Bir başka ayrıntı, Garapaçaların hane reisi Hüseyin, Karamehmetoğlu Ali'nin torunu Aliye ile evlenecek ve Avgan Mehmet Çetin ile Patlakşerfesi Şerife Patlar'ın babası olacaktır...
1831 Kayıtlarında görülen Karamehmetoğlu İbiş hanesinin Eğret'teki macerası böyle... Yani hikaye Afyon'da başlayıp Eğret'te bitiyor...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder