18 Mart 2023

Éseler

 
    Yirminci yüzyıl başları ve önceki yüzyıl kayıtlarında görülmeyen isimlerden biri İsa... Eski zamanlarda ve günümüzde çok yaygın olmasına rağmen, sözünü ettiğimiz dönemde rastlanmayan isim çok yok. İşte İsa da onlardan biri. Oysa konumuzu teşkil eden Éselerin hikayesi İsa ile başlıyor...

    1887 Yılında doğmuş... Buna rağmen 1904 tarihli kütükte görünmemesinin sebebi o vakit henüz Eğret'te bulunmamasıdır. Çünkü Emirdağ'ın Davulga Köyünden idi ve orada doğmuştu. Eğret'e gelmesi için biraz büyümesi gerekecekti.

    Bayram oğlu İsa'nın, Cihan Harbi yıllarında Eğret'e geldiği sanılıyor. Köy işgale uğradığı yıllarda İsa'nın Eğret'te bulunduğu, hatta çoğu duyurunun O'na yaptırıldığı, bu yüzden kendisine 'tellal' da dendiği belirtiliyor. 

    İsa, İdirizlerden Onbaşıoğlu Hasan'ın ortanca kızı Hatice ile evlendi. 'Yanal Hatca' lakaplı Hatice Hanım ile evlenince Gocaosman ile bacanak oldular. Sonra Müdüroğlu Mehmet Ali'yle de bacanak olacak...

    Ése Dayı

    Bu arada kendisinden küçükler 'Ése Dayı' demeye başlıyor. Onların böyle hitabı 'İsa' isminin Eğret'teki telaffuzu biçiminde yorumlanmış. Ése Dayı ile Yanal Hatcanın uzun süre çocuğu olmamış; yahut doğan yaşamamış. Bu böyle olmayacak diye bir oğlu doğduğunda Temtemlerin Odada o anda bulunan misafirin adını koymuşlar. Çocuğa misafirin adını vermek uğur getirir diye düşünülüyormuş. Ayrıca misafire hürmet ve ikram Kuran'da çok defa emredildiği için böyle bir davranışın dua hükmüne geçeceğini düşünmüş olabilirler. O zamanlar çok yaygın olan bu usül işe yaramış. Ésenin Yusuf'un hikayesi böyle... Sonra doğanlar da yaşamış; tam altı çocukları olmuş. Yusuf'tan sonra sırasıyla Hasan, Hüseyin, Bayram, İbrahim ve Gülsüm doğmuş...

    Çocukların okul kaydında baba adı 'Hese' yazıyor. O halde adının İsa olduğu, Eğret'te bu isim Ése biçiminde söylendiği için dönüştüğü, bunun da sülale adı olarak kaldığı hususu söylentiden öteye geçmez. Öyle olsaydı başka İsa'lara da Ése derlerdi. Varacağımız sonuç şu: Davulgalı gencin adı Hese idi, Eğretliler Ése biçiminde söylediler. Çocukları bu ismi kendi çocuklarına İsa olarak vermek istediler... 

    Hese Türkiye'de çok kullanılan bir isim değil. Konya merkezli dar bir alan düşünelim, güneyde Antalya'nın bir bölümü ile kuzeyde Emirdağ'ın altındaki küçük bir kaç köyü içine alan çok dar bir bölge... O köylerin içinde Davulga da var... Nüfus kayıtları incelemesi sonunda toplam 17 Hese tespit edilmiş, hepsi de bu bölgeden... Belki Hese adlı 17 kişinin birisi de bizim Ése Dayıdır. Yalnız, zannedildiğinin aksini Hese, İsa'nın dönüştürülmüş hali değil. Dilbilimciler onu köken olarak Hasan'a bağlıyor...

    Ése Dayının galiba kronik bir gaz sıkıntısı bulunuyormuş. Tenha yerlerde zorlamasız sesli sesli yellenirmiş. Bu yüzden 'Zartlakçı Ése' diye lakaplandığı da söyleniyor. Bir keresinde Örenlerden Köye gelene dek, şu kadar olur, bu kadar olur diye iddiaya girmişler... Ése Dayı kazanmış... 22 Mart 1947 günü Ése Dayı vefat ediyor...

    Ése Dayının altı çocuğunun incelemesine geçebiliriz. Tek kızı Gülsüm, altı kardeşin en küçüğüdür; 1943 yılında doğmuş. Neden bu isim verildi diye çok düşünmeye gerek yok; Yanal Hatcanın ninesinin adıdır. Hatırlanacağı üzere kardeşi Zağar Ayşa da bir kızına aynı adı vermiş ve o Gülsüm Çakıriban eşi olmuştu... Ésenin Gülsüm, önce Velciklerin Sucu Abdurrahman'a vardı. Ondan ayrıldıktan sonra, o sırada dul kalan Tellilerin Halil ile evlendi... Konuşurken iki dudağını birbirine değdirmemesi ve çocukken bizi 'guzu! guzu!' diye bağrına basmasıyla aklımda kalmış...

    Yusuf

    Büyük oğluna Yusuf adını verdiğinin hikayesi yukarıdaydı... 1927 doğumlu Yusuf, önce Gıdilerden Fadime ile evlendi. Fadime Hanım Hacıhasan çocuklarından Mustafa oğlu Ahmet'in kızından torunudur. Gıdiler sülalesinde o kolun son temsilcisidir,  Sıntırların Kelhasan (Hasan İnanır) ile de teyze çocuklarıdır...

    Fadime Hanım mevzusunu biraz açalım... Gıdilerin Mustafa oğlu Ahmet'in kızı Satı, önce Mardakların Mustafa oğlu Halil ile evlendi. Kocası Cihan harbinde kalınca, İsmail adında başka birine varmış. Berberoğlu İsmail, aslen Kütahyalı bir ailenin çocuğu olarak yüzyıl başlarında Eğret kütüğüne kaydedilen garip bir çocuktur. Hanede kendinden başka kimse bulunmayan 11 yaşındaki bu çocuk, Satı Hanımın dul kaldığı yıllarda büyüyüp evlenecek çağa gelmişti ve evlendiler... Ahmet adında bir oğulları ve Fadime adında bir kızları olduktan sonra ana baba ve oğlan çocuğu iki yıl içinde vefat ettiler. En sonunda Satı Hanım vefat ettiğinde kızı Fadime iki yaşındaydı. İşte Yusuf'un eşi, hem yetim hem de öksüz olan bu Fadime'dir...

    Neticede bir çocukları oluyor ve 1947'de Yusuf askerde... Bu arada aynı yıl babası Ese Dayı ve taze çocuğu (büyük ihtimal İsmail) vefat ediyorlar. Ardından 1948'de ise eşi Fadime Hanım vefat ediyor...

    Fadime Hanım Gıdilerin o kolunun tek varisiydi... Sahip olduğu her şey bütün olarak Yusuf'a kaldı. Onlardan biri olan evini Yusuf, Gobakların Garaiban (İbrahim Kopan)a satmış...

    Fadime Hanımın vefatından sonra, ikinci olarak  Bilallerin Ercep kızı Muzaffere ile evlendi. Körahmetin İbrahim Çotak ve Bayramgazili Sığırcı Kelosman (Osman Altınbaş) ile bacanak oldular...

    Üç oğlan ve bir kızı oldu. Tabi bir o kadar da küçükken ölen var. 1950'de doğan ilk kızına yeni vefat eden ilk karısının adını vermiş, ama Fadime üç yaşında ölmüş. Sonraki kızı Kezban 1963'te doğmuş ve hemen yaşına girince ölmüş. 1968 Yılında doğan oğluna İsmail adını vermesi manidardır. Fadime Hanımdan olup tazeyken ölen oğlunun adı olmalıdır, malesef bu İsmail de altı aylıkken ölüyor. Hemen ondan önce 1967'de doğan Zafer ise delikanlılık çağına kadar yaşamış ve 1986 yılında vefat etmiş. Hayatta kalanların yaş sırasına göre isimleri; İsa, Aliye, Hüseyin, Recep... İsa ile Recep belli, iki dedenin adı... Aliye, Hatca Ninenin anası adı... Hüseyin ise, tipide vefat eden Ercebinüseyin Dayının adı...

    Dört çocuk olduktan sonra Yusuf Eğret'ten ayrılıyor. Önce Altıntaş/Çakırsaz taraflarına gidiyorlar, mesela Zafer orada doğuyor; sonra İzmir... İzmir'e yerleştikten sonra Aliye, Anıtkaya dışından bir bey ile evleniyor. Yalnız bu bey büsbütün Anıtkaya'dan bağımsız değil; Mılıklar'a gelin giden Aliefenin torunu Suzan'ın evlatlığı oluyor...

    Büyük oğlu İsa, 1954 yılında doğdu. Bilallerin Demircimısdık kızı Gülsüm ile evlendi ve Çulluların İbrahim Haykır ile bacanak oldular. Hakan, Serkan, Yasemin ve Merve adlarında dört çocukları var. Hakan, Feyzullahın Bekçiabdullah kızı Hacer ile evlendi... İzmir'de yerleşikler...

    Ortanca oğlu Hüseyin 1958 yılında doğdu. Daldalların Gıdakömer kızı Fatma ile evlendi; Akkaşların Nurettin ile bacanak oldular... Özkan, Fatih ve Yusuf adında üç oğlu var. Özkan ile Fatih Anıtkaya dışından evlendiler... İzmir'de oturuyorlar...

    Küçük oğlu Recep İzmir'de oralı bir hanımla evlendi. Halen Atakan adını verdikleri bir oğullarıyla İzmir'de yaşıyorlar...

    İkinci eşi Muzaffere Hanım da 1997 yılında vefat etti. Esenin Yusuf ise ondan sonra bir müddet daha yaşadı ve 2013 yılında vefat etti...

    Hasan

    Ésenin ikinci oğlu Hasan... Bu, Yanal Hatcanın babası Onbaşıoğlu Hasan'ın adıdır... Gocaosmanın, yani teyzesinin kızı Atike ile evlendi. Osman, Aytek, Ramazan ve Adem adlarında dört oğlu oldu. Erken dönemde İzmir'e taşındılar. Oğlanlar orada Anıtkaya dışından hanımlarla evlendiler. Osman, Tireli Fadime Hanımla evlendi. Çocuğu olmadı, o halde karı koca ikisi de 2011'de vefat ettiler.... Aytek'in hanımı Evcilerli... Ramazan ise Akhisar'dan evlendi; Betül, Atike ve Tuğba adlarında üç kızı var, kendisi 2023'te vefat etti... Adem'in eşi Uşaklı ve Buket adında bir kızı var... İzmir'de oturuyorlar... Esenin Hasan 2020 yılında İzmir'de öldü...

    Hüseyin

    Ésenin Hüseyin 1935 yılında doğdu. Körahmetin kızı Kezban ile evlendi. Onlar da İzmir'e erken yerleştiler. Çocukları olmadı, Metin'i evlat edindiler. Kantinlerin Mevlüt kızıyla evlenen Metin halen İzmir'de yaşıyor... Emeklilik sonrası yılın yaz günlerini karı koca Anıtkaya'da geçirirlerdi. Vefatlarına kadar bunu hiç aksatmadılar. Sıcak yaz güneşinden korunmak için başına geçirdiği yazlık fötr şapkasıyla dikkat çekerdi. İnsanlar kızdığı, moralinin bozulduğu zamanlarda değişik hareketler yaparlar. Ésenin Hüseyin ise öfkelenince bir türkü tuttururdu; değişik bir adamdı... 2011'de kendisi, 2022'de eşi vefat etti...

    Deli Bayram

    'Deli Bayram' derlermiş... Lakabını bir yana bırakırsak, Ésenin baba adının Bayram olduğunu bir kere daha hatırlamalıyız, dolayısıyla 1940 yılında doğan bu oğluna da babasının adını koymuş... Hatcamehmetin kızı Ayşe ile evlendi. Dört çocukları var; Gülfidan, Meryem, Serpil ve Murat... Üç kızdan sonra doğan oğullarına Murat ismi vermeleri gayet anlaşılır... Bunda Hatcamehmetin Hacımurat  orunu olmasının da payı bulunabilir... Murat henüz bekar... Kızlar ise; Gülfidan, Kelyusufun İbrahim Yakışır eşidir... Meryem, Anıtkaya dışına gelin oldu. Serpil de Güdüğizzetlerin Fahrettin Sağlam eşi... Delibayram 2014'te vefat etti, çocukları İzmir'de oturuyorlar...

    İbrahim

    1942 yılında doğan en küçük oğlu İbrahim 'Éselerin İban' diye bilinirdi. Kardeşleri gibi O da erken dönemde İzmir'e gitti. Konyalı Ayşe Hanım ile evlendi. Aynur, Hatice, Kezban ve Erdoğan adlarında dört çocuğu oldu. Kendisi, anası sağ iken bir süreliğine Anıtkaya'da yaşadı. O sıralarda psikolojik rahatsızlıkları olduğu gözleniyordu. Sonra ortalıkta görünmez oldu. Üç kızı Konyalı beylerle evlendi; Erdoğan ise yine Konyalı bir hanımla evlendi. Bu evliliklerde Ayşe Hanımın etkisi seziliyor... Eseniniban 2008 yılında vefat etti, çocukları İzmir'de yaşıyorlar...

    Emirdağlı Tellal Ese Dayı 1947 yılında 60 yaşında vefat etmişti. Karısı Yanal Hatca daha uzun yıllar yaşadı. Neredeyse Ese Dayıdan kırk yıl sonra, 1986'da vefat etti...

    1934 Yılındaki Soyadı uygulamasında Ése, ailesine soy ismi olarak ÇINAR'ı almış. Sonra nedense bunu EMİŞ ile değiştirmişler. En sonunda EMİNÇ'te karar kılınmış, halen bu soyadını kullanıyorlar...



Hiç yorum yok:

Yorum Gönder