23 Mart 2023

Cavalar

    
    Kafkas kökenli Muhacirlerin Anadolu'ya göçü 18. yüzyıldan itibaren artarak hızlandı. 1850 sonrasında ise zirveye çıktı. 1865 Yılına kadar bir milyon Çerkes Muhacirin Anadolu'nun çeşitli illerine yerleştirildiği tahmin ediliyor. Devlet eliyle düzenli iskan bölgeleri oluşturuldu, yeni köyler kuruldu, arazi tahsisi yapıldı. Muhacir Çerkesler yeni yurtlarında yeni bir hayata başladı...Tabi her şey yolunda gitmiş değil; yerli halk ile sıkıntılar da yaşandı. Bu yüzden veya daha başka sebeplerle, tahsis edilen köyleri terk edip kendi başının çaresine bakmak isteyen Çerkesler de oldu. Bunlar aile veya gruplar halinde yahut bireysel olarak dolaşıyor, tutunabilecekleri yeni yerler arıyorlardı...

    1849 Doğumlu olduğu kaydedilmiş olan İbrahim Eğret'e geldiğinde sıcak karşılanmış olmalı. Tek başına buraya kadar gelebildiğine göre aklı eriyor demektir, belki yirmi yaşlarındadır... Öyle ise 1870 yılı filandır... Bir kaç kardeşi daha varmış, onlar Eskişehir tarafına yönelmişler... Kimlik bilgilerine göre babasının adı Abdullah, anasının adı ise Fatma... 

    Çerkes Muhacir Abdullah oğlu İbrahim, Apdıramanların Molla Mustafa kızı Ayşe ile evlenmiş. 1904 Nüfus kayıtlarında 'Abdurrahman Damadı' diye tanımlanmasının sebebi bu... Burada Apdıramanlar bağını biraz netleştirelim... Molla Mustafa, bu sülalenin kayıtlara geçmeyen önemli bir figürü... Hüseyin adlı oğluyla dul kalan Mehmet Abisinin hanımı Kezban ile evleniyor. Yeğeni ve oğulluğu Hüseyin, ileride Güdükahmetin dedesi olacaktır... Mollanın ise Kezban Hanımdan oğlu yok; ama tam onbir tane kızı olmuş. Belki çoğu da ölmüştür, tespit edilebilenler şunlar; Hacemirlahın ninesi, Çakırosmanın ninesi, Haytanın ninesi, Manavların Körmısdıfa anası ve Çerkez İbrahim'in eşi Ayşe...

    Çerkes İbrahim’in Apdıramanların damadı olmasıyla ilgili ailede anlatılan bir hikaye var. Buna göre Eğret’e geldiğinde Çerkezoğlu diye bilinen İbrahim Bükürlere bekar durmuş. Ağasıyla kırdan diken getirdikleri bir gün, araba devrilmiş. Bu sırf diken de olabilir, bol dikenli ot da… Devrilen arabayı yeniden yüklemek gerek. Ağası Çerkezoğluna yalınayak bu diken arabasını çinnettirmiş. Olanları uzaktan izleyen Molla Mustafa, o gün Çerkezoğlunu kafasına koymuş. Hacca niyetlenince ‘Dönemezsem kızlarımdan birini Çerkezoğluna verin’ diye vasiyet bırakmış. Dönemeyince Mollanın arzusunu İbrahim’e söyleyip ‘beğendiğin biriyle’ evereceğiz demişler. O da böyle olmayacağını, büyükler uygun görürse en büyük kızla evlenmesinin daha doğru olacağını belirtir ve Apdıramanların damadı olarak Eğret’e tamamen yerleşmiş olur.

    Ayşe Hanım ile Çerkes İbrahim'in dört çocuğu olmuş, bunların biri kız. Yaş sırasına göre isimleri Mustafa, Mehmet, Kezban ve Abdullah... Bu isimleri yorumlamak gerekirse; Kezban ile Mustafa, Ayşe Hanımın ana ve babası adı; Abdullah, İbrahim'in baba adı; Mehmet ise genç yaşta ölen Apdıramanların Mehmet... 

    Tek kızları Kezban 1885 yılında doğmuş ve Danaların İbrahim eşi olmuş, Keliban ile Dalmışın nineleri olacaktır... Onun Abisi, 1884 doğumlu Mehmet'in evlilik kaydı yok; ama yirmi yaşını aştığı sırada vefat ettiği not edilmiş... Kardeşlerin en küçüğü Abdullah ise 1895 yılında doğmuş. Onun hakkında bilgi yok. Yaşı itibariyle Cihan Harbi anaforunun yuttuğu canlardan biri olduğu anlaşılıyor... En büyük kardeş Mustafa ile devam edeceğiz, yalnız babaları Çerkes Muhacir İbrahim'in, yaşı altmışa dayanmışken vefat ettiğini belirtelim... Çocuklarını Apdıramanlar sülalesine dahil eden Mollamustafa kızı Ayşe Hanım ise 1926 yılında vefat etti. Öldüğünde 75. yaşını henüz aşmıştı...

    CAVA MISDIK

    Mustafa 1880 yılında doğdu. Çerkes Muhacir İbrahim'in nesli kendinden devam edeceğini, Cavalar sülalesinin atası olacağını bilemezdi. Mustafa'ya neden 'Cava' denildiği bilinmiyor; ama bu lakapla anılan ilk kişinin kendisi olduğu söyleniyor. Bu yüzden Cavaların atası diyoruz... (Bununla beraber Eğret’e gelen ilk dede Çerkezoğlu İbrahim’in de Cava diye lakaplandığına yönelik söylentiyi de belirtmeliyiz.)

    Gedikoğlu Halil kızı Ayşe ile evlenen Cava Mısdık için, yeni akrabalıklara kapı aralanmış oldu. Çünkü Ayşe Hanım, Hassönlerin atası kabul edilen ilk Hassön (Hacı Hüseyin) torunudur. Ayrıca anası itibariyle Daldallar/Veyislere de bağlanır. Bununla beraber Onu tam olarak tarif etmek istersek; Gasapların atası Resil, Gulizosmanın atası Mahmut, Çilmahmutun babası Hasan, Hassönlerin babası İbrahim ve Buruşak Mehmet'in kardeşleri olduğunu söylemeliyiz... 

    Cavanın iki kızı ve iki oğlu dünyaya geldi. Büyükten küçüğe isimleri; Ahmet, Fatma, Halime ve İbrahim'dir... Fatma 1903 yılında doğmuş, hakkında başka hiç bir bilgi yok. Küçük yaşta vefat etmiş olabileceği söyleniyor... Halime ise 1910 yılında doğmuş, Gobakların Halil İbrahim eşi oldu; Deliyakıp, Köremin, Gariban ve Apakın anasıdır... 

    Kaydı tutulmamış; ama Cavamısdık ve eşi Hassönlerin kızı Ayşe Hanımın 1920-25 yılları arasında vefat ettikleri düşünülüyor...

    1. Cavanın Ahmet

    Büyük oğlu Ahmet 1902 yılında doğdu. Küçüklüğünden itibaren babasına izafeten 'Cavanın Ahmet' diye lakaplandı. Hacapdıramanların Mehmethoca kızı Emine ile evlendi. Emine Hanımın tek erkek kardeşi Ali Osman harpte kalmış ama kız kardeşi çok, bu yüzden Cavanın Ahmet'in bacanakları; Yumrukların Musa, Arzıların Çolakmusa ve Gurugafa, İdirizlerin Sarımehmet...  Cavanın Ahmet'in ninesi de Apdıramanlardan olduğunu da unutmayalım...

    Emine Hanıma 'Gambıremine' diyorlardı, çünkü önceki evliliğinde (Hacımahmutların İbrahim eşiydi.) geçirdiği bir kaza sonucu beli sakatlanmıştı... 

    Yunan işgali sırasında 19-20 yaşlarındaydı. O yıllarda yaşadığı ilginç bir olay mahkeme kayıtlarına yansımış... Buna göre Cavanın Ahmet'in öküzünün teki kayboluyor. O günlerde işgalciler koşum hayvanı filan dinlemeyip yedikleri için, kayıp hayvanın peşine de düşmüyor doğrusu. 'Gavur yemiştir nasılsa' diye düşünüyor... Yunan gidip ortalık düzeldikten sonra insanlar da hareketlenmeye başlamış. Her nasılsa 1923 yılında yaza çıkarken Cavanın Ahmet'in yolu Kütahya Çalköy'e düşmüş. Belki pazara filan gittiydi... Kaybolan öküzünü orada görünce hemen tanımış... Ne yapsa da öküzü alamayınca adamı dava etmiş; tek isteği öküzünün alınıp kendisine iade edilmesi... 21 Aralık 1923 günü dava görülmüş; ama ne davalı ne de davacı gelmeyince geçici olarak durdurulmuş. Neticesi ne oldu, bilinmiyor...

    Dört oğlu oldu Cavanın Ahmet ile Emine Hanımın... Mustafa, Mehmet, Abdullah ve Ali Osman... Bu dört oğlana bakacağız... 'Deli Cava' diye de lakaplanan Ahmet, 1954 yılında vefat etti. Eşi, Hacapdıramanların kızı Emine Hanım ise kocasından sonra otuz yıldan fazla daha yaşamış ve 1988 yılında vefat etmiş...

    Mustafa
    Büyük oğluna, Molla Mustafa dedesinin adını vermişler; 1923 yılında doğdu.  Sarımehmetin kızı Kezban ile evlendi. 'Ölü Kezban' diye bilinen Kezban Hanım ile teyze çocuğu oluyorlar... Ayrıyeten Terlemezlerin Memişahmet ve Daldalların Hasan ile de bacanak oldular...  

    1948 Yılında doğan ilk oğulları Ramazan, Haydarın kızı Ümmühan ile evlendi. Ramazan'ın da 1969 yılında bir oğlu oldu, adı Ahmet... Erken dönemde İzmir'e giden Ramazan, oğlunu Hacemirlahın Şaban kızı Ömrüye ile everdi. Şimdi onların da iki oğluyla bir kızı var... Ramazan, oğlu ve torunlarıyla halen İzmir'e yerleşik...

    Küçük oğlu Tahir 1952 yılında doğdu. Gocaosmanın Delimehmetin kızlığı Şerife ile evlendi. Mustafa ve Ömür adlarında bir oğluyla bir kızı var. Ömür, Arzıların Alessan oğlu Ahmet Tüblek eşidir. Aranırsa aralarında İdirizlerden bir akrabalık bulunur... Mustafa ise Gugukların Sünnü kızı Atike ile evlendi... Tahir ve ailesi Anıtkaya'da oturuyorlar...

    Cavanın Mustafa, 1989 yılında 66 yaşındayken vefat etti... Eşi Kezban Hanım ise 2017'de vefat ettiğinde 86 yaşındaydı...

    Mehmet
    Cavanın Ahmet'in ikinci oğlu Mehmet 1933 yılında doğdu. Arapların Bezekinin beş kızından biri olan Ayşe ile evlendi. Kantinin Osman, Gavureyübin Celil, Tongulların Gociban ile bacanak oldular... Hatice ve Ahmet adını verdiği bir kızıyla bir oğlu doğduktan sonra ayrıldılar... 

    İkinci olarak Gavalcıların Hüseyin kızı Ayşe ile evlendi. Bu evlilik yoluyla oluşan bacanakları ise; Capbağın Mustafa Külte, Turabilerin Yusuf Külte, Bulduğun Mehmet Saçak, Tomanın Ahmet Köz ve Hüseyin Köz, Mandanın Saadettin Öztürk ve Şeytanhasanın Ahmet Can... İkinci eşi Ayşe Hanımdan da Kadir, Havva ve Fadime adlarında üç çocuğu oldu.

    Büyük kızı Hatice, Tülümuratın Halil Azbay eşidir. Annesi, babasından ayrıldıktan sonra Tülümurata varmıştı; Hatice de yanında tay gitti. O evin önceki hanımından olan Halil ile başgöz edildiler... İkinci hanımından büyük kızı Havva, Seydilerin Veysel oğlu Seydi Yavuz eşidir... Küçük kızı Fadime ise Abdullah Amcasının Manisa'da oturan oğlu Mustafa'ya vardı...

    Büyük oğlu Ahmet erken dönemde Afyon'a yerleşti. Tomanın Ahmet kızı Sunay ile evlendi. Ne de olsa babalar bacanak oluyor... Mehmet, Emrah ve İbrahim adlarında üç oğlu olan Ahmet, 2004 yılında vefat etti. Çocukları Afyon'da yaşıyorlar...

    Mehmet'in küçük oğlu Kadir 1966 yılında doğdu. Seydilerin Veysel kızı Havva ile evlendi. Kardeşi Havva da Seydi eşi olduğu için, onlarınki tam bir değişik usulü evliliktir... Erken dönemde İzmir'e yerleşen Kadir'in Ayşe, Selin ve Simge adlarında üç kızı oldu. Emekli olup kızları da Afyon'a gelince, onların peşinden kendisi de Afyon'a taşındı...

    Cavanın Mehmet 1990 yılında vefat etti. İkinci eşi Ayşe Hanım ise kendisinden 33 yıl sonra, 2023'te öldü...

    Abdullah
    1939'da Doğan üçüncü oğluna dipteki Çerkes dedenin adı olan Abdullah ismi verilmiş. Bir zaman 'Çatlak' tabiri yakıştırıldıktan sonra hep bu lakapla anıldı. Dilsizmahmut kızı Satı ile evlendi ve böylece Çolağüseyin  ve Timitiri ile bacanak oldular. Bir dönemden sonra Manisa'ya yerleşti ve orada 1976 yılında vefat etti... Eşi Satı Hanım ise yine Manisa'da 2023'te öldü...

    Beş çocuğu oldu Abdullah'ın, biri kız; Halil, Ahmet, Mehmet, Ayşe ve Mustafa... Ayşe, Çolağüseyinin yani teyzesinin oğlu Garani (Veysel Ildız)a vardı.

    Büyük oğlu Halil 1952 yılında doğdu. Garahmetin Halil kızı Hüsniye ile evlendi. Akkaşların Halil İbrahim, Deliyakıbın Aziz ve kendi kardeşi Ahmet ile bacanak oldu. Çocukları olmadı, Manisa'da 2022'de vefat etti...

    İkinci oğlu Ahmet, 1955 yılında doğdu. Garahmetin Halil kızı Ayşe ile evlenip abisi ile bacanak oldu. Dilek ve Murat adlarında bir kızıyla bir oğlu oldu. Halen Manisa'da yaşıyorlar...

    Üçüncü oğlu Mehmet 1958 doğumlu... Mehmet Garibanın kızı Halime ile evlendi. Adını aldığı Halime Ninesi, Mehmet'in de büyük halası olur... TSK'da çalışırken bu rütbeden emekli olduğu için daha çok 'Başçavuş' lakabıyla tanınırdı. Bir kız ve bir oğlu oldu, emeklilikten sonra Anıtkaya'ya yerleşti. Oğlu Abdullah Afyon'da yaşıyor; Başçavuş ise kah Afyon'da kah Anıtkaya'da yaşıyorken 2023'te vefat etti...

    Abdullah'ın en küçük oğlu Mustafa, Mehmet Emmisinin kızı Fadime ile evlendi. Satı Süeda ve Zeynep adlarında iki kızı var; Manisa'da yaşıyorlar...

    Ali Osman
    Cavanın Ahmet'in en küçük oğlu Ali Osman 1941 yılında doğdu. Bu isim verilmesinin sebebi, ailenin tek erkeği iken Cihan Harbinde şehit olan dayısıdır...  Deligızların Kesgin kızı Melahat ile evlendi, kısa süre sonra ayrıldılar. Bir daha da evlenmedi, ömrünün geri kalanında yalnız yaşadı, 2005 yılında vefat etti... 

    2. Cavanın İbram

    Cavamısdık küçük oğluna, dedesi Çerkes Muhacir İbrahim'in adını koydu. 1913 Yılında doğan İbrahim de babasının lakabıyla anıldı, yani 'Cavanın İbram' derlerdi. Buruşakmehmetin ikinci hanımından olan Kezban ile evlendi. Kezban Hanım, Suguşu ile ana-baba bir; Tatıresil, Gecegondu, Buruşakcemal ve Kırtümmetle baba bir kardeştir... Cavanın İbram, Hacızekeriye ile de bacanaktır... Ayrıca Cavanın Annesinin de Hassönlerden olduğunu hatırlatırım... Çocuklarından aşağıda bahsedeceğiz; Cavanınibram 1983 yılında, eşi Kezban Hanım ise 2002 yılında vefat ettiler...

    İbram ile Kezban Hanımın dört çocuğu oldu: Mustafa, Ahmet, Ayşe ve Şahin...  Tek kızı Ayşe 1949 yılında doğdu. Körkemalin Salih Kaçmaz'a vardı... İkinci oğlu Ahmet ise 1946 yılında doğmuştu. Yakalandığı bir hastalıktan kurtulamadı ve 1963 yılında genç yaşta bekar olarak vefat etti...

    Cavanın İbram 1933'te doğan büyük oğluna kendi dedesinin adını koydu. Mustafa önce Gocaguliz kızı Fadime ile evlendi, geçinemeyip ayrıldılar. Sonra Olucaklı bir hanım ile evlendi, ondan Ahmet ve İbrahim adını verdiği iki oğlu dünyaya geldi. Geçimsizlik bu evliliğine de sirayet etti, ayrıldılar. Son zamanlarında Doğu vilayetlerin birinden üçüncü hanımını aldı... Oğullarını da bu son hanımının kardeşleriyle everip bacanak oldular. Mustafa 2010 yılında vefat etti; ama daha babasının sağlığında Ahmet Afyon'a yerleşti, halen orada yaşıyor. Küçük oğlu İbrahim Anıtkaya'dan ayrılmadı, altı çocuğu oldu. Son yıllarda çevre köylerin birine taşınıp çobanlık yaptığı bildirildi...

    Küçük oğlu Şahin ise 1952 yılında doğdu. Patlakların Davılcıibram kızı Ulviye ile evlendi. Garadelinin Ahmet ve Melezin Ahmet ile bacanak oldular... Şahin'in Muradiye ve Suna adlarında iki kızı oldu.  Muradiye, Buydeycigadirin Selahattin oğlu Kadir Dadak eşidir. Suna ise Anıtkaya dışına gelin oldu.... Cavanın İbramın küçük  oğlu Şahin de 2018'de vefat etti, hanımı Anıtkaya'da oturuyor...

    ***

    Çerkez Muhacir Abdullah oğlu İbrahim 19. yüzyılda Eğret'e gelip tutundu. Çocukları Cavalar sülalesini oluşturdu. Abdullah, İbrahim, Ahmet, Mustafa adları bir döngü olarak hala yaşatılıyor. 1934 Soyadı uygulamasından itibaren ER soyismini kullanıyorlar.



Hiç yorum yok:

Yorum Gönder