İki kızdan büyük olan Ümmühan Kinislere gitti, Kumpirhasanın ninesidir... Küçük Emine ise Çalıklara gelin gitti, Gödemehmetin karısı Emine'nin ninesidir... İdris'in büyük oğlu Sarımehmet ve küçüğü Gocaosman olduğunu gördük. Şerife Hanımdan olan üç çocuğun durumu böyle... Sultan Hanımdan olan diğer üç çocuk ise... İbrahim çocukları Deligızlar ve Hamsinci, Ömer çocukları ise Sarıömer olarak günümüze geldiler. Geriye sadece Mehmet Ali kaldı...
Mehmet Ali'yi kardeşlerinden ayıran husus, onun bir süreliğine Afyon macerası yaşamış olmasıdır. Şehre yerleşmesiyle ilgili hiç bir ayrıntıyı bilmiyoruz. Gidişinin hangi yıllara rastladığını, bu sırada evli mi bekar mı olduğunu, neden gittiğini, bir şeyden mi kaçtı yahut maişet kaygısıyla mı hareket etti, yoksa sırf macera olsun diye mi Afyon'a taşındı... Bütün bunlar hakkında bir şey bilinmiyor...
Afyon'da ne kadar kaldığı da bilinmiyor; 1904 kayıtları tutulduğu sırada Eğret'e geri dönmüş oldukları kesin... Bütün çocukları Afyon doğumlu oldukları görülüyor, ama bunda bir yanlışlık olabilir. 1892 Tarihli bir tereke davasında şahitlik yaptığına göre bu tarihte Eğret'te bulunduğuna hükmedebiliriz. (Aynı davanın diğer şahidi Elciklerin İbrahim, yani Naymelerin dedesi; bu bilgi lazım olacak.)... Tahmini olarak söyleyebiliriz ki; İdirizlerin Mustafa oğlu Mehmet Ali, 1870 ile 1890 arasında 15-20 yıl Afyon'da kaldı...
Hacı Onbaşıoğlu
Onbaşı meselesine gelince... Aslında bu lakap Mehmet Ali'ye has bir şey değil. Babası Mustafa'ya, yani daha baştaki İdrisoğlu Mustafa'ya 'Onbaşı' diyorlarmış. 1849 Tarihli Gocamatların atası terekesinde 'Onbaşı Mustafa' 20 kuruş alacaklı görünüyor... Yaklaşık kırk yıl sonraya, 1893 yılına atlıyoruz. Kantinlerle ilgili yine bir tereke davasındaki şahitlerden biri 'Hacı Onbaşı oğlu Mehmed bin İdris' diye künyelenmiş. Bu, bildiğiniz İdirizlerin Sarımehmettir... Şimdi de otuz yıl kadar sonraya sıçrayalım. Selimoğlu İbrahim (Keçimehmetin babası) vefat etmiş. Terekesindeki şahitlerden biri 'Hacı Onbaşı oğlu Emin'dir. Altta anlatılacak, Emin; bu yazının konusu olan Mehmet Ali'nin oğludur... Hasılı kelam, İdrisoğlu Mustafa'nın lakabı veya ünvanı 'Onbaşı'dır. Onun çocukları için de bu lakap zaman zaman 'Onbaşıoğlu' biçiminde kullanılmış. İdirizlerin diğer kollarının her biri kendince başka bir lakapla anılmış; ama Mehmet Ali'nin bilinen bir lakabı olmadığı için 'Onbaşıoğlu' lakabını İdirizlerin bu son koluna sakladım.
En son Onbaşıoğlu lakabının kullanıldığı Keçimehmetin babası terekesinde, Emin'in yanındaki ikinci şahit Godalömerdir. Şimdi geriye çekilip manzarayı izleyelim... Vereselerden biri merhumun eşi Fatma, İdirizlerin Gocaosman kızı; şahitlerden biri Emin, İdirizlerden... Merhumun anası ile ikinci şahit Godalömerin dedesi kardeş... Godalömer, oğlu Gödemehmete Çalıkların Emine'yi alıyor ki ninesi İdirizlerdendir... Karşımızda öyle bir akrabalık örgüsü var, yollar dipte Hacı Onbaşıya, yani İdrisoğlu Mustafa'ya çıkıyor...
***
Mehmet Ali 1849/50 yıllarında doğmuş görünüyor. Sultan Hanımın oğludur. Afyon'daki hayatını bilmiyoruz. Üç oğlu var, üçünün de anaları farklı. Onlardan yola çıkarak hayatının aşamalarını görmeye çalışalım.
Büyük oğlu Hasan 1877'de doğmuş; anasının adı Gülsüm ve hayatta görünüyor. Hayatta olduğu halde o hanede kayıtlı değilse, boşandılar demektir. Yaşça uygun bir Gülsüm'ü Cingenalilerin Hüseyin eşi olarak buluyoruz. Onbaşıoğlu Mehmet Ali'den boşanınca Gülsüm Hanım Cingenalilerin Hüseyin'e varıyor. Gülsüm'ün bir kardeşi Fatma da Selimoğlu Mehmet'te olunca; Keçilerin dedesi Mehmet ile Cingenalilerin dedesi Hüseyin bacanak oluyorlar. Yalnız öncesinde, Keçilerin dedesi Mehmet ile bacanak olan Onbaşıoğlu Mehmet Ali'dir, unutmayalım. Özetle, Mehmet Ali'nin ilk hanımı Gülsüm; oğlu Hasan dünyaya geldikten sonra ayrıldılar...
Aynı sıralarda veya daha sonra Havva ile evlenmiş. Havva Hanımın kim ve kimlerden olduğu bilinmiyor; çünkü kayıttan önce vefat etmiş. Bununla beraber Havva Hanımdan da bir oğlu var; adı Emin ve 1881 doğumlu...
Son olarak Mehmet Ali, Hasan kızı Ayşe ile evlendi. Neredeyse kendisinden otuz yaş daha küçük olan bu son hanımından da Mustafa ve Havva adlarında bir kız ile oğlu oldu. Bu iki çocuk küçükken Onbaşıoğlu Mehmet Ali vefat etti... Dört çocuğunun serencamesine bakalım...
Hasan
Mehmet Ali'nin ilk eşi Gülsüm Hanımdan 1877 yılında doğdu. Elciklerin Osman kızı Aliye ile evlendi. Hani Onbaşıoğlu Mehmet Ali'nin 1892'de şahitlik ettiği bir dava vardı; oradaki şahit arkadaşı Naymelerin dedesi İbrahim ile Aliye Hanım kardeş oluyorlar... Diğer kardeşleri de Kelçakır, yani Çakıribanın babası...
Hasan ile Aliye'nin üç kızları oldu. 1897'de Ayşe, 1900'de Hatice ve 1906'da Kezban dünyaya geldi. Babasının vefatından hemen sonra Hasan da vefat etti... Şimdi geride bıraktığı üç kızın hikayesine eğilelim...
Büyük kızı Ayşe'ye 'Zağar Ayşa' diyorlardı, Söylemezoğlu Mehmet'e vardı. Bu Mehmet; Gıbış, Gociban, Dıkmanın emmileridir... Yıllar sonra bile 'Garamehmedim!' diye andığı eşi Çanakkale'de kalınca Zağar Ayşa, İdirizlerin Gocaosmana vardı ve orada iki kızı oldu. Kızlarının birine Gülsüm adını verdi ki, ninesinin adıdır, O Gülsüm Elciklerden Çakıriban eşi olacaktır...
Ortanca kızı Hatice, Emirdağ'dan Eğret'e gelen İsa'ya vardı. Zamanla Eseler denilecek evin hanımı oldu. Kendisine 'Yanal Hatca' derlerdi. Tek kızına, Gülsüm Ninesinin adını; oğullarının birine de kendi babası Hasan'ın adını verdi. O Hasan da Gocaosmanın kızı, yani teyzesinin kızı Atike ile evlendi...
Küçük kızı Kezban ise Hacıahmetlerin/Emiralanoğlu Ahmet ile evlendi. Kısa süren bu evlilikten sonra bir kaç kocaya daha varan Kezban, en son Müdüroğlu Mehmet Ali eşiydi. O yıllarda 'Gızılgız' diye bilinirdi...
Emin
Mehmet Ali'nin ortanca oğlu Havva Hanım'dan doğmuştu. İsmine bakarak bir yorumlamaya gidecek olursak, annesi Havva'nın Eminler kızı yahut Afyonlu olduğu tahminini yapabiliriz. Emin, Hasan kızı Halime ile evlendi... Babasıyla üçüncü eşi arasındaki yaş farkından söz etmiştik. Elde veri yok; ama Emin, babasıyla bacanak gibi görünüyor. Anaları ayrı olan bu iki kız kardeşle baba oğul evlenmişler...
Halime Hanım ile Emin'in 1907 yılında Hüseyin adını verdikleri bir oğulları olmuş... Emin, karısı Halime ve oğlu Hüseyin'e sonra ne olduğuna dair başka hiç bir bilgi yok. Yalnız Emin'in 1926 yılındaki yukarıda belirtilen şahitliği var, o kadar...
Havva ve Mustafa
Son hanımından Mehmet Ali'nin 1900'de Havva ve 1903'te Mustafa adında iki çocuğu daha olmuştu. Onlar hakkında da bugüne ulaşan bir bilgi bulamadım... Akla bir ihtimal geliyor; aynı zamanda gelin-kaynana durumunda olan iki kardeş, Ayşe ile Halime, Yunan gittikten sonra pılıyı pırtıyı toplayıp çocuklarıyla beraber Afyon'a gittiler. Çünkü zaten Afyonlulardı, kendilerini Eğret'e bağlayacak bir şey de kalmamıştı... Bu ihtimal doğru olsa, bu kadar yakın bir geçmişte yaşanan bir olayla ilgili kulağa bilgi kırıntısı da olsa bir şey gelmesi lazımdı...
İdirizlerin son hanesi Onbaşıoğlu Mehmet Ali çocuklarının, o sırada Eğret'te idilerse, 1934 Soyadı Uygulamasında hangisini aldıkları da bilinmiyor; İDİS, İDİ, İBİLİ'den biri mi, yoksa daha başka bir soyadı mı?...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder