Emiralanlar

 

    Eldeki en eski Eğret nüfus kütüğü diyebileceğimiz 1830 tarihli belgedeki bazı lakapları anlamlandırmak çok güç. Çünkü karşılaştırma yapabileceğiniz ona en yakın kütük 1904 yılında düzenlenmiş. Lakabın karşılığını onda bulamadığınızda işler iyice çetrefilleşiyor. Oysa biliyorsunuz ki aradan geçen 60-70 yılda koca sülale buharlaşmadı, yine Eğret'te duruyor; fakat lakap değişti...

    Benzer bir problem, Emiralanlar sülalesinde var... İlk kayıtta Emiralanoğlu diye kaydedilen üç hane var... O günün şartlarında üç hane çok kalabalık bir sülale anlamına gelir... O kadar geniş bir sülale ki bakın kimlere karşılık geliyor: Apdıramanlar, Hacapdıramanlar, Hacemirlahlar, Güdükler, Aliyeler, Garmenler...

    Sülalenin geniş olması dert değil... Problem adlandırmada başlıyor... O vakitler Emiralanlar deniliyordu demek ki... Askerde Emir Eri gibi bir görevi sebebiyle birine bu lakap takılmış, zamanla sülalenin adına dönüşmüş olabilir; anlamı üzerinde çok durmayalım... İlk belgedeki bu isimlendirme, 70 yıl sonraki kütükte yok artık... Düşünün o kadar geniş, bilmem kaç haneye ulaşmış sülalenin adı değişiveriyor... Bunların bir kısmını Emirhanoğlu, diğer bir kısmını Emiralioğlu, kalanını da Abdurrahmanoğlu diye yazmışlar. Hadi Abdurrahmanoğlu olarak kaydedilenleri anladık diyelim. Ya Emirhan ve Emirali olarak yazılanları nasıl ayıklayacağız; çünkü bağımsız olarak zaten böyle iki sülale eski kayıtta da vardı. 

    1831'de Emirhanoğulları yok; Emiralanlar ve Emiraliler var. 1904'te ise Emiralanlar yok; Emiraliler ve Emirhanlar var...

    Temelde Emiraliler, Emirhanlar ve Emiralanlar tek ana kökten geliyor olabilirler, ki bu çok kuvvetli bir ihtimal gibi duruyor. Öyle bile olsa bugün, ayrı üç büyük sülale olarak incelenmelidirler. İşte bu yüzden Emiralanlara ayrı bir başlık açıldı...

    Bu geniş sülalenin ismi ile ilgili doğrudan ulaşabileceğimiz bilgi bulunmuyor. Ancak çıkarımlarla fikir yürütülebilir. Onlardan birisi: Osmanlı bürokrasisinde yeri olan Mîr-i Alem kavramı... Savaş ve barış zamanlarında farklı görevi olan Mir-i alemlerin ünvanı, zamanla il yönetimlerinde görevli kişilere de verilmeye başlandı. Halk arasında 'Miralem' biçiminde söylenen kelime Eğret ağzında 'Emiralan'a dönüştü...

    Hasılı, 1904 kayıtlarında Emiralanlar-Emiraliler-Emirhanlar birbirine girip arapsaçına dönmüş. Bu ana problemi ortaya koyduktan sonra Emiralanlara geçebiliriz... Bu başlık altında Garmenler, Hacıahmetler/Deliveliler/Aliyeler, Apdıramanlar/Kirpitçiler/Körhalil/Curak/Çiloğlan/Kelhasan/Yeniali, Hacıemirlahlar, Güdükler, Hacapdıramanlar incelenecektir...