Kirpitçiler

 

    Abdurrahmanoğlu Hasan'ın ikinci Hanımı Ayşe'den olma büyük oğlu İbrahim 1878 yılında doğdu. Veyislerden Gülsüm ile evlendi. Bu Gülsüm Böbü Dedenin kızıdır. Hatırlanacağı üzere İbrahim'in annesi de Veyislerden, üstelik Böbüdedenin ablasıydı. Karışık bir durum yok, olan şu; Ayşe Hanım, oğlu İbrahim'e yeğeni Gülsüm'ü aldı. 

    Bu evlilikle Hacapdıramanların Hacı Halil ile aralarında çok katmanlı bir akrabalık bağı oluştu. Bir defa dipten emmioğluydular, sonra analarının kardeşliğinden teyzeoğlu, en sonunda da bacanak oldular...

    İbrahim'in el becerisi hayli gelişmişti. Ahşap malzemeden düzen takan yapmayı sever, el aletlerini de maharetle kullanırdı. O yıllarda hemen her evde bir dokuma tezgahı bulunur, kendir haba, çapıt haba, geri, heybe, talis gibi şeyleri herkes kendisi dokurdu. Ayrıyeten parmaklı denilen kilim türünün merkezi olarak da Eğret gösteriliyordu. Bu yüzden tezgah kurma, tamir etme, eksik parçalarını tamamlama gibi haller için köyde kendince bir sektör oluşmuştu. Dokuma tezgahının bir parçası olan kirkiti Eğret'te en kolay ve iyi yapan kişi olarak İbrahim öne çıktı. Bu yüzden kendisine 'Kirkitçi' dediler. Sonradan bu yakıştırma sülalenin adı oldu. Halk zamanla söylenişi daha kolay olarak bunu  Kirpitçilere çevirdi. Buna bağlı olarak seçilen 'Kirkit' soyadında kelimenin doğru söylenişi korunuyor.

    Kirpitçi ile Gülsüm Hanımın üç oğulları dünyaya geldi, bunlar yaş sırasına göre Halil, Kadir ve Sabri'dir. Bunları merkeze alarak Kirpitçileri inceleyeceğiz. Son zamanlarında torunları tarafından 'İbili Dede' diye sevilen Kirpitçi, 1947 yılında vefat etti. Eşi Gülsüm Hanım ise 1961'de öldü...

    Oğulları üzerinden Kirpitçiler sülalesi ayrıntısına geçmeden önce  bir hususu daha belirtmek isterim. Resmi kayıtların incelenmesinden anlaşılıyor ki, Kirpitçi İbrahim bilemediğimiz bir tarihte Garmenlerin Azime/Kezban ile evlenmiş ve 1917 yılında Mehmet adını verecekleri bir oğulları olmuş. Sonra ayrıldıkları bu hanım Manavların Gızmehmete varacaktır... Kirpitçinin bu hanımdan olan oğlu ise 1941 yılında bekar olarak vefat etmiş... Ayrıca son dönemlerinde Kirpitçinin Macur Zeynep Nineyi de nikahı altına aldığı biliniyor...

    1. Kör Halil

    Kirpitçi İbrahim 1900 yılında doğan büyük oğluna, anadedesi Halil'in adını verdi, sonradan 'Kör Halil' diye bilinecektir. Kör Halil'in çok evliliği var; tam yedi kez evlenmiş, biz bunların altısını tespit edebildik.

     İlk Hanımı Havva, Veyislerden Böbü Dede torunu, Hacı Arif kızı, Körhocanın ablasıdır. 1931'de Yedinci çocuğunu doğurduktan sonra, lohusa iken vefat etti. Yedi çocuğun altısı ölmüş; beş ve altı numaralar Arif ile Hatice'yi biliyoruz. Arif, 1928'de üç yaşındayken boğazına para kaçması sonucu boğularak ölmüş. Hatice ise anası öldüğünde çok küçükmüş...

    İkinci Hanımı da yine Veyislerden Hacıarif kardeşi Hasan Hüseyin kızı Emine idi... Bu evlilikteki temel etken, öksüz kalan küçük kıza ilgi ve şefkatla bakacak kişinin Emine Hanım olduğunu düşünmeleridir. Tabi daha baştan, bu her iki kayınpederin Körhalilin dayısı olduklarını unutmamak lazım... Lakin Emine Hanım da bir çocuğunu doğururken onunla birlikte vefat etmiş. Yıl 1933...

    Diğer hanımı Kütahyalı, 'Topalgarı' derlermiş, adını bilemiyoruz... Çoluk çocuk yok, Körhalilin çifte gittiği bir gün kaçıp gitmiş anasının evine... Peşinden Körhalil dah etmiş Kütahya'ya, maksadı hanımını geri getirmek... Lakin Topalgarı bir deyişlemeyle gelmeyeceği mesajını vermiş;
    Elimde çorap şişi
    Bakın görün bu işi 
    Baklavayı kesmedi
    Körhalilin yan dişi

     Kütahya'dan eli boş dönen Körhalilin sonraki hanımı Tekirgızıların Delimaver...  Öncesinde küçük kardeşi Kadir'in hanımı olan Delimaverden de çocuğu yok... O şekilde ayrılıyorlar...

    Beşinci Hanımının adı da bilinmiyor. Ayvazın akrabasıymış, galiba Hacıbeyli'den... Çocukları yokken ayrılıyorlar. Bu kadın daha sonra Haliloğluların Ali Osman Kanat eşi oldu ve orada vefat etti... (Bacıdedenin ölüm defterinde 'Karacahmetli Uzun Ayşe Ninenin ölümü, 3 Nisan 1976' notuyla belirttiği kadın olmalıdır.)

    Körhalilin son eşi Gülsüm Hanım, Mollahmetler/Sıntırların Alihoca kızıdır... Bu sebeple Ayvaz (Ahmet Uysal) ile bacanak oldular...  Bu evlilikten de altı çocuğu oldu; Havva, Münevvere, Muharrem, Halil İbrahim, Emine ve Mehmet... Kızlara, önceki hanımlarının adını verdiği çok açık... 

    Resmiyette tam adı Halil Kamil olarak kaydedilen Körhalil, 1981 yılında vefat etti. Yedinci hanımı Gülsüm ise ondan sonra bir müddet daha yaşadı ve 2000 yılında vefat etti...

    Annesi erken öldüğü için ilk çocuğunun adı 'Ösüz Hatice' olarak kalmıştı. Onu dayısı Kör Hoca'nın oğlu Çolak Arif  Varlı'ya verdiler. Diğer kızları Havva'yı Gavasın Topal İbrahim Sargın'a, Münevvere'yi Kötü Hüseyin İnanır'a, Emine'yi de Dellalın İsmail'e gelin ettiler. Bu arada Dellal Ahmet dediğimiz kişinin Kör Halil'in bacanağı Ayvaz olduğunu belirtmek lazım.

    Kör Halil'in Gülsüm Hanımdan doğan altı çocuğundan üçü erkekti. Büyük oğlu Muharrem'i Hatiplerin Deli Ahmet kızı Hanife ile evlendirdi. Böylece Hacıların Şerafettin Azbay, Çetenin Mehmet Patlar ve Dayıların Adem Yola ile bacanak oldular. Erken dönemde İzmir'e yerleşen Muharrem'in Kadir ve Abdullah adını verdikleri iki çocukları oldu. Muharrem 2014 yılında vefat etti, çocukları İzmir'de yaşıyorlar...

    Ortanca oğlu Halil İbrahim 'Haliban Hoca' diye bilindi. Boduoğlu kızı Halime ile evlendi ve Delibanın Hasan Dadak, Köreminin Ahmet Kopan ve Mardakların Halil Saki ile bacanak oldular. Üç oğulları oldu: Halil, Ali Osman ve Mesut... Muharrem Abisinden sonra kendisi de İzmir'e göçen Halibanhoca, 2023 yılında vefat etti. Çocukları İzmir'de yerleşikler...

    Kör Halil'in küçük oğlu Mehmet Daldalların Kör Emin kızı Kerime ile evlendi. Kerime Hanımın anasıyla emmi çocuğu oluyorlar. Ayrıca Mehmet'in bacanaklar; Çulluların Muhittin Azbay, Hamdihocanın Ahmet Dadak, Buydeycigadirin Selahattin Dadak ve Yumrukların Ali Tüplek... Biri kız, dört çocukları var; Ömrüye, Halil, Hasan ve Hüseyin...  Çocuklarıyla birlikte Anıtkaya'dan ayrılmayan Mehmet Kirkit, Körhalilin ocağını tüttürüyor...

    2. Kadir

    Ortanca oğlu 1903 yılında doğdu, Kirpitçi ona  Kadir ismini verdiğine göre Kadir gecesinde doğmuş olmalıdır... 

    Kadir, Tekirgızıların Himmetoğlu Osman kızı Maver ile evlendi. Delimaver diye bilinen bu hanım, Davılcı Hasan Haykır ve Mevlüt Haykır'ın ablalarıdır. Büyük kardeşleri Gülsüm de Billalerin Apil'e vardığı için Kadir onunla bacanaktır... 

    Kadir ile Maver’in 1927 yılında bir oğulları doğdu, adını Ali Osman koydular… Ali Osman küçükken babası 1931 yılında vefat etti. Bundan sonra Delimaver, merhum kocasının abisi Körhalile varacak, geçinemeyip ayrılacaklar. Bir kaç evlilikten sonra Karacahmet'e kocaya varacaktır... 

    Ali Osman'ın dedesinden geldiği anlaşılan müthiş bir zenaatı var; ağaç işlerindeki harika sanatını, Seydinin dükkana yaptığı bir büfeyle göstermiş. Üstüne bir kuş kondurduğu bu eserine görenler, onun canlı olduğu zannına kapılırlarmış... 

    Ali Osman ilk evliliğini Veyislerden Doğveli Halil İbrahim kızı Fadime ile yaptı. Böylece Faddiklerin Güçcükhalil ve Guycuların Ahmethoca ile bacanak oldular... 1950 Yılında Ramazan adını verdikleri bir oğulları oldu. Sonra Fadime Hanım 1953'te vefat etti... 

    Eşi Fadime’nin vefatından sonra bir kez daha evlendi, bu kez Karacahmetli Fatma’yı aldı. Ondan da beş kızı oldu; Fadime, Suzan, Huriye, Berrin ve Şükran. Bu haldeyken Ali Osman Kirkit, 1972 yılında öldü... Beş kızının tamamı Kütahya’ya gelin oldu. Küçükleri Şükran Kötü Hüseyin gelinidir...

    İlk hanımından tek çocuğu olan Ramazan İzmir'e yerleşti, Anıtkaya dışından evlendi. İki kızı da yine Anıtkaya dışından beylerle evlendiler. Ramazan Kirkit şimdi yazlarını Anıtkaya'da geçiriyor...

    

    3. Sabri

    Asıl ismi Mehmet Sabri'dir. 1907 Doğumlu Kirpitçinin bu en küçük oğlu, yalnız Sabri adıyla bilinir... Veyislerin Ahmet kızı Fadime ile evlendi. Fadime Hanımı tam olarak tanımlayabilmek için meşhur Aliye Nineye başvuracağız: Aliyeninguyu ve Aliyelerinoda sözlerinde adı geçen Aliye Nine, Fadime Hanımın halası olur... 

    Fadime hanım dört kız kardeşten biri olduğu için, Sabri'nin üç de bacanağı var. Bunların ilki Arapların Patırmahmut Tok, ikincisi Emiralilerden Garmenlerin Esat lakaplı Hasan Geçer ve üçüncüsü de Danaların Hüseyin Duran'dır...

    Sabri ile Fadime hanımın beş çocukları oldu. İsimleri Ayşe, Cemalettin, Hasan, Kadir ve Saviye'dir... Büyük kızı Ayşe Daldalların Köremin Honça eşi; küçük Seviye ise Davılcıarif  torunu Mustafa Azbay eşidir...

    Sabri’nin büyük oğlu Cemal, 1931 yılında doğdu. Kendisi küçükken ölen Hatiboğlu İbrahim’in tek çocuğu Refiye ile evlendi. Apdıramanların Yenialinin evinde büyüdüğü için Refiye hanım Onun kızı sanılır; ama gerçek dediğimiz gibi... 

    İkisi erkek, ikisi kız dört çocukları oldu. Kızlarından Vildan’ı Delibanların Hüseyin Dadak’a, Nuray’ı ise Gavasın Topal oğlu Halil İbrahim Sargın’a verdi... 

    Büyük oğlu Mehmet, Çerçilerin Şükrü kızı Azime ile evlendi; İbrahim ve Zeliha adını verdikleri çocukları oldu. Refiye Hanımın anne ve baba adları Zeliha-İbrahim idi. Ayrıca Kirpitçi Dede de İbrahim… Zeliha, Berbermehmetin oğlu Hüseyin Külte eşidir... Mehmet Kirkit yakınlarda 2023 yılında vefat etti...  

    Mehmet’in küçüğü Sabri… Dedesinin adı… Dandırlı Satı Hanımla evlendi, Cemal ve Gaye adında iki çocukları oldu. Gaye, Sağırların Ahmet oğlu Süleyman Sancak eşidir... Sabri Kirkit, 2022 yılı başında geçirdiği bir kaza ile hayatını kaybetti. Aradan iki yıl bile geçmeden 2023 sonlarında eşi Satı Hanım da benzer bir kazada vefat etti...

    Kirpitçilerin Cemal'ın eşi Refiye Hanım 2004 yılında ölmüştü. Kendisi de 2010'da vefat etti...

    

    Sabri’nin ortanca oğlu Hasan’a ‘Gedik Hasan’ diyorlar, 1937'de doğdu. Seydilerin Kazım kızı Akile ile evlendi; Gadıngızların Muzaffer Şık ve Gödeşlerin Mehmet Seviş ile bacanak oldular...

    Akile hanım ile Gedikhasanın iki erkek, iki kız dört çocukları oldu. İsimleri Ahmet, Gülsüm, Sabri ve Hülya... Kızı Gülsüm’ü kardeşi Kadir oğlu İbrahim Kirkit’e, Hülya’yı ise Piremehmet oğlu Erdal Tüblek’e  verdi... 

    Uzun boyundan olsa gerek büyük oğlu Ahmet’e ‘Sivri’ lakabı takıldı. Ahmet’in adı ise, Fadime ninesinin babasından yadigardır. Sivri Ahmet, Olcaklı Ismeyil (İsmail Soylu) kızı Esma ile evlendi. İki oğulları oldu, Afyon'a yerleştiler. Esma Hanım 2021 yılında vefat etti. Sivri ve çocukları halen Afyon'da yerleşikler... 

    Gedik Hasan’ın küçük oğlu Sabri, dedesinin adını taşımaktadır. Anıtkaya dışından evlendi, ama Anıtkaya'dan ayrılmadı. Halen ana babası ve ailesiyle köyde yaşıyor.

    

    Mehmet Sabri’nin 1939'da doğan küçük oğlu Kadir’e ‘İnce Kadir’ dediler. Garmenlerin Esat kızı Abide ile evlendi. Abide Hanımla hem büyük dedeler kardeş hem de analar kardeştir; yani teyze çocuğu oluyorlar. Bunun yanında Turabilerin Hüseyin ile de bacanak oldular... 

    Erken dönemde İzmir'e yerleştiler. İbrahim ve Selma adında iki çocukları oldu. İbrahim, Gedik emmisinin kızı Gülsüm ile evlendi; 2023'te vefat etti... Annesi Abide Hanım da 2022'de vefat etmişti... İncegadir ve torunları İzmir'de yaşıyorlar...

    Kirpitçinin küçük oğlu Mehmet Sabri 1974 yılında vefat etti. Eşi Fadime Hanım oğlu Hasan'ın yanında bir müddet daha yaşadı ve 1990 yılında öldü...

    ***

    Kirpitçilerin bu lakabı almasına sebep olarak İbrahim’in ağaçtan alet edevat yapma konusundaki ustalığı olduğunu belirtmiştik. Aynı özelliğin torunlarından Cemal ve Hasan’da da görüldüğünü söylemezsek olmaz. Kirpitçilerin Cemal’ın gocagapının altında minik bir tezgahı vardı. Annat, tırmık, tırpan sapı gibi yapımı maharet isteyen şeylerde ustaydı. Hasan’ın ise bir lakabı ‘Hızarcı Hasan’dır. Hem kereste hem de ince ağaç işçiliğinde onun da becerisi belirgindir. ‘Kirkitçi’ dedelerinden geçmiş olmalı…

    Dipte Hasan Dedenin hanımı Veyislerdendi, Apdıramanların bu kolunun evliliklerde Veyislere yönelmesi normal karşılanır. Ancak Kirpitçilerde bu yakınlaşmanın doruğa çıktığı bariz olarak görülebilir. Bunda ninenin dışında annenin de Veyislerden  olmasının payı büyüktür...