Gobaklar-Kopan

    Daha önceden ölen kalan var mıydı, bilmiyoruz; ama Hatiboğlu Gobak Hasan'ın üç oğlu vardı... İbrahim bunların en küçüğü olmasına rağmen bugünkü Gobakların ana kolunu oluşturduğu için ondan başlıyoruz... 

    Gobak dedenin üç oğlundan başka ayrıca Atike, Hafize ve Fatma adlarında üç de kızı vardı... Atike ile Hafize İbrahim'in ablası oluyor, Fatma ise altı kardeşin en küçükleri...  

    Gobak Dede ile kimlerden olduğunu bilemediğimiz eşi Ümmühan Hanım, üç kız üç oğlanın ana babaları olarak yirminci yüzyıla yaklaşırken vefat ediyorlar...

    Üç kızın durumu şöyle; büyüğü Atike, 1859 yılında doğdu. Demirdelenoğlu İbrahim'e vardı, Şavalgadirin ninesidir... Ortanca Hafize 1862 doğumludur. Eminlerin Mehmet Emin'e vardı, iki oğlu erken vefat ettiler. Kızlarından yola çıkarak kendini tanımlamak gerekirse; Ethem ve Şimbilemin kardeşler ile Hacızekeriyanın ninesi/anneannesidir... Küçük kız Fatma 1876 yılında doğdu. Hacımahmutların Telli Halil eşi, Gocahasanın anasıdır; 1944 yılında vefat etti...

    İbrahim'e geliyoruz... 1869 Yılında doğdu, Gobakdedenin en küçük oğlu gibi görünüyor...  Eyüplerden Derviş Halil kızı Zeliha (Zele) ile evlendi. Zele Hanım beş kız kardeşin dördüncüsüdür, bu yüzden dört baldızı sebebiyle Gobakoğlu İbrahim'in bacanakları var...

    İlk bacanağı Küpelilerin İbrahim'dir. Küçükmehmet diye bilinecek oğlunu doğurduktan sonra Dervişhalil kızı Ayşe vefat etmişti. Küçükmehmet, Patlakların Çetenin kayınpederidir...

    İkinci bacanağı Çorcalıoğlu Mehmet'tir; Godalömer, Gavureyüp ve Büzükhalilin babası olan Çorcalı Mehmet vefat edince anaları Fatma Hanım Tongulların Hasan'a vardığı için onu da bacanakları arasında saymak lazım...

    Diğer bacanağı Söylemezoğlu İbrahim ki, Kırtişinapilin babası; Gıbış, Gociban ve Dıkmanın dedeleri olur...

    En son ve en küçük bacanağı ise Türkmenoğlu Ahmet olup, Aliefe ile Halilefenin babalarıdır...

    Gobakoğlu İbrahim ile Zeliha'nın 1889 yılında ilk çocukları Kezban doğdu. En küçük oğulları Hasan ise onların beşinci çocuğuydu. Bu arada hacca gitti, Hacı oldu... Yine kayıtlardan anlaşıldığına göre; 'Hatiboğlu Hacı İbrahim bin Hasan' 1910 yılının Eğret Muhtarıdır...

    Cihan harbi başladığında Gobakoğlu İbrahim, redif askeri olarak cephedeydi. Hangi cephede bulunduğu bilinmiyor; kesin olan bir şey var ki Hatiboğlu İbrahim, bu dönemde şehit oldu. Varisler arasında küçük yaşta biri (Hasan) bulunduğu için miras bölüşümü mahkeme kanalıyla yapılıyor, biz de bu mahkeme kararından öğreniyoruz şehit olduğunu. 1918 Yılında verilen kararın ilgili bölümü şöyle: "Eğret Köyünden ve Asâkir-i Şâhâne mensubu iken birliğinde vefât eden Hatiboğlu Hacı İbrahim bin Hasan bin Abdullah'ın verâseti nikahlı eşi Halil kızı Zeliha ile yetişkin kızları Kezban ve Ümmühan; yetişkin oğulları Mehmed ve Halil İbrahim ve küçük oğlu Hasan'a ait olduğu..." 

    Kararda Hatiboğlu İbrahim'in künyesinde dede adı olarak Abdullah yazılması bizi yanıltmasın. Şehidin veya ilgilinin babasından önceki ceddinin adı belirlenemediği durumlarda kayıtlara 'Abdullah' olarak geçirilmesi yaygın bir uygulama; çünkü bu ismin anlamı 'Allah'ın kulu'dur...

    Her bir oğluna 15387 kuruş, 7 para değerinde miras bıraktığına göre Gobakoğlu İbrahim, variyetli biriymiş. O günün Eğret ortalamasına göre böyle en azından...

    1889 Yılında doğan büyük kızı Kezban, babası şehit olduğunda Hacımahmutlardan Veli eşiydi ve ileride kendisine Çolağüseyin denilecek Hüseyin (Ildız)ın annesiydi. Yani Gobakoğlu İbrahim, torun sahibiyken şehit oldu. Diğer kızı Ümmühan 1904'te doğdu. Yörüğoğluların Ali Efe eşidir, teyze çocuğu oluyorlar...

    1. Çerçi Mehmet

    Üç oğlunun büyüğü Mehmet 1895 yılında doğdu. Babasının şehadeti sonrası, miras paylaşım kararının verildiği 1918 yılında asker olmadığı anlaşılıyor. Eğer öyle olsaydı, küçük kardeşi Hasan'ın hissesiyle birlikte onunki de Eytam Sandığınca güvence altına alınırdı. Oysa yalnız Hasan'ın hissesi blokeli görünüyor... Torunları onun 14 yıl askerlik yaptığını söylüyor... 4+8 Toplam 12 yıl rutin askerlik sisteminin son uygulanışı bunlara denk gelmiş, 12'yi 14 gibi anlamış olabilirler. Yahut Seferberlikte süre doğal olarak uzamıştır, arada izin kullanmıştır belki... 

    Biraz ayrıntıya girelim... Maraş'ta askerler, Doğveli filan da orada. Yedinci yılda kaçmış bu... Kaçmasaymış beş yıl daha orada kalacakmış, Doğveli kaçmadığı için öyle olmuş mesela... Maraş'tan Eğret'e, orada burada saklana saklana üç ayda gelmiş... Gelmiş ama; Afyon'da da bir yedi yıl askerliği daha var... Etti mi ondört yıl... Mesele anlaşıldı; Maraş'ta kalsaydı 12 yılda bitecekti, Mehmet Afyon'da iki yıl fazla yapmayı göze alarak firar etmeyi tercih etti...

    Böyle yapmasının mantıklı bir açıklaması var. Kardeşleri Halil İbrahim 1900, Hasan 1911 doğumlu... O kadar büyük iş yükünün altından kalkabilecek, işleri çekip çevirebilecek durumda değiller. Mehmet, 'köye yakın olursam yardımcı olabilirim' diye düşünmüş. Nitekim başları sıkıştıkça asker abilerine koşmuşlar 'Ağa, arabanın şurası kırıldı, öküze böyle oldu' diye dert yanmışlar. Mehmet de akşama doğru çıkmış yola, gece köye gelip işleri düzene sokar, sabah da birliğinde olurmuş. 

    Benzer durumlar öyle sık yaşanır olmuş ki Mehmet, bu geliş gidişleri bir sisteme bağlamış. Karanlık kavuşunca gelir, arabayı gocagapının altına sokup kapıyı kapatırlarmış. İşini bitirince zaten el ayak çekilmiş olur, kimseye görünmeden arabayı koşar ayrılırmış. Bir keresinde bir aksilik olmuş, aynı zamanda komşuları olan Kezban ablaları kapıyı örtmeyi unutmuş. Bir başka komşuları Bükürlerin Hüseyin veya Mehmet, açık kapıdan tuhaf arabayı görünce 'Yav bu ne arabası böyle, ikide bir geliyor, çerçi midir nedir!' gibisinden söylenince 'He, çerçi arabası' diye savuşturuyorlar. Bu olaydan sonra Mehmet'in lakabı 'Çerçi Mehmet' kalıyor...

    Çerçi Mehmet, önce Hassönlerin Hacibram kızı Azime ile evlendi. Azime Hanım anası itibariyle Tongullardan olduğu için, önceden bir yakınlık var... Biri kız dört çocukları oldu. Sonra Azime Hanım 1935 yılında vefat etti... Tek kızlarının adı Zehra... Aslen bir başka Hatiboğlu olan Çakır Osman eşi oldu...

    Çerçinin Şükrü

    Büyük oğlunun adı Şükrü, 1925 yılında doğdu...  Yörüğoğluların Aliefe kızı Eşe ile evlendi. Hani Çerçimehmetin kızkardeşi Ümmühan Yörüğoğlulara gitmişti ya... Yani  Şükrü, halasının kızını almış oldu... 

    Tek bacanağı var, Hassönlerin Körmustafa oğlu Kazım... Anası Hassönlerden olduğu için onunla da zaten akraba idiler, ayrıca bacanak oldular... 

    Şükrü ile Eşe Hanımın iki kızı oldu. Büyük kızı Sultan Olucak'a gelin oldu, Elektrikçi İrfan'ın anasıdır... Ninesinin adını alan Azime de Kirpitçilerin Cemal oğlu Mehmet eşi oldu... 

    Çerçinin Şükrü askerdeyken küçük kardeşini evermişlerdi. Bunu haber aldığında çok bozulmuş, memleketini soranlara 'Büyüğü dururken küçüğünü everen bilmemnetdimin köyündenim!' diye cevap verdiği anlatılır. Asker dönüşü gerçekleştiği için onun evliliği kardeşinden sonraya rastlar... 

    Neticede Çerçinin Şükrü 2013 yılında vefat etti. Mahallede 'Eşe Nine' olarak bilinen karısı da ertesi sene 2014'te öldü...

    Çerçinin Topal

    1929'da doğan ortanca oğluna dedesinin adını koydular: İbrahim... Kısaca 'Çerçinin Topal' derlerdi... İbrahim'i de Hacımahmutlardan Hafız Mehmet kızı Sare ile everdi. Böylece İbrahim, Yılıkların Süleyman ve İşofun Dombeyli ile bacanak oldular... 

    Topal ile Sare Hanımın üçü kız beş çocukları oldu. Büyük kızı Azime, Faddiklerin Güçcük Ahmet eşi; ortanca kızı Birsen, Gulizlerin Aziz eşi; küçük kızı Nursen de Dombeylinin Ömer eşidir. Birsen ve Nursen'in evliliklerindeki akrabalığı tekrar belirtmeye gerek yok... 

    Büyük oğlu Hilmi, Gasapların İbram kızı Kezban ile evlendi, sonuçta Kezban Hanım da Hassönlerden... Sağırların Emin, Naymelerin Çakır, Bidakgenin Ömer ve Kınilerin Mustafa ile bacanak oldular... Burhanettin ve İbrahim adlarında iki oğlu oldu. Burhanettin Naymelerin Çakır kızı, yani teyzesinin kızı Zehra ile evlendi. Anıtkaya'da oturuyorlar... 

    Çerçi ve Hafız dedelerinin adını alan Mehmet de aynı zamanda halasının kızı da olan Gobakların Derviş İbram kızı Emine ile evlendi... Çolağüseyinin Mevlüt, Çakalın Sucu Süleymanın Hasan ve Terlemezlerin Vedat oğlu Yusuf ile bacanak oldular. Erken dönemde Afyon'a yerleşti ve 2016 yılında vefat etti. Çocukları Afyon'da oturuyorlar...

    Çerçinin Topal İbrahim 1985, eşi Sare Hanım ise 2007 yılında vefat ettiler...

    Arık Halil

    1932 Yılında doğan küçük oğluna Halil adı verilmesinde Zele Ninenin etkisi açıktır. Hiç oğlu olmayan Derviş Halil'in adı bari torunumun oğlunda yaşasın demiş olabilir... Bununla beraber çocuğa 'Arık Halil' lakabı takıldı. Zele Nine hayattaydı, ama çocuğun anası Azime Hanım o çok küçükken vefat etmişti; çelimsiz öksüze kaldığverilen lakabın sebebi bu olabilir... Hacızekeriye kızı Havva ile evlendi. Havva Hanımın annesi de Hassönlerden... Onunla evlenince Sağırların Hilmihoca ile bacanak oldular...

    Arıkhalilin de dört kızı oldu. Büyük ninelerinin adlarını alan kızlarının büyüğü Zeliha (Zele) Afyon'a; Kezban, Kelarzımanın Cemil Hoca'ya; Cemile, Hacelilerin İbrahim'e; Azime ise Tekelilerin Hasan'a gelin gitti...

    Kızlarının evlenmesinden yıllar sonra Havva Hanım 2017 yılında öldü. Arıkhalil ise ondan üç yıl sonra 2020'de vefat etti...

    Çerçi Mehmet'in, ilk eşi Hassönlerin Azime Hanımdan olan dört çocuğunun hikayesi böyle... Azime Hanımın ölümünden sonra Sarıcaovalı Çerkez Şerife Hanım ile bir evlilik daha yaptı ve ondan da Sabire adında bir kızı oldu. Sabire amcaoğlusu Derviş İbramın eşi olacaktır... Bütün bu hikayenin sonunda Çerçimehmet 1962 yılında vefat etti... Çerkez usulü açtığı böreklerle methedilen Şerife Hanım ise iki yıl sonra, 1964'te öldü...

    2. Halil İbrahim

    Hatiboğlu/Gobakoğlu İbrahim'in ortanca oğlu Halil İbrahim... 1900 yılında doğdu. Cava Mustafa kızı Halime ile evlendi. Annesi Hassönlerden olan Halime Hanım, Halil İbrahim'den on yaş daha küçüktür. İkisi kız altı çocukları oldu. Bir de 1940'ta doğup tazeyken ölen İbrahim adında bir oğlu daha varmış...

    Kızlarının büyüğü Ayşe, Çakır Mehmet oğlu Delimısdık eşi; küçük kızı Azime de Daldalların Gariban (İbrahim Honça) eşi oldu... Oğlanlara bakalım....

    Deli Yakup

    Halil İbrahim'in büyük oğlu Yakup 1922 yılında doğdu... Hacımahmutların Hafız kardeşi Zeliha (Zele) ile evlendi. Hacıların Kelsalek ve Kırtişinapil ile bacanak oldular... 'Deliyakıp' diye bilinirdi. Odası, bakkal dükkanı, yarma değirmeni ve iflah olmaz futbol tutkusuyla hatırımda kalmış... Kızları Selime, Hafız Mehmet oğlu Mahmut eşi; Şerife, Çakır Osman oğlu Mehmet eşi; Halime, Yörüğoğlular Metin eşi... Bu evliliklerdeki akrabalığı tek tek belirtmeye gerek yok...

    Deliyakıbın büyük oğlu Aziz, Garametlerin Halil kızıyla evlendi. Fatih ve Yakup adlarında iki oğlu var, Anıtkaya'da oturuyorlar. 

    Küçük oğlu, dedesinin adı olan Halil İbrahim'dir. Ayımevlüdün Cemil kızı Şerife ile evlendi. Afyon'a yerleşti ve halen orada oturuyor...

    Deliyakıbın öne çıkan özelliklerinden biri de cömertliği idi. Kazanılan bir maç sonrası bütün takıma ziyafet, herhangi bir yarışta cazip ödüller koyma, en basitinden yanındakilere bir şeyler ısmarlama gibi anlık doğal cömertlik gösterilerine çok şahit olunmuştur. Kendisi 1998, eşi Zeliha Hanım ise 2019 yılında vefat ettiler...

    Kör Emin

    Halil İbrahim'in ikinci oğlu Emin, 1930 yılında doğdu. 'Gobakların Kör Emin' olarak bilindi. İşof kızı Ratibe ile evlendi. Çolakların Ömer, Garaçaylı, Gecegondu ve Keçimehmet ile bacanak oldular... Ratibe Hanım anası kanalıyla Yörüğoğlular ve Eyüplere bağlanır...

    Köremin ile Ratibe Hanımın da üç kız, üç erkek altı çocukları oldu. Büyük kızları Saynur ile Şerife'yi, Şekeralilerden Halil ile Salim kardeşlere verdi. Küçük kızı Elveda ise Kantinlerin Necati eşidir... 

    Büyük oğlu İzzet, Kirtyusuf  kızı Kezban ile evlendi, Terzimusa ve Gavuralinintopalın  Adem ile bacanaklardır. İki oğlu oldu. Delialinin Havva ile evlenen büyük oğlu Halil İbrahim 2010 yılında vefat etti. Küçük oğlu Adem ise Arzıların İbrahim kızı Melek ile evlendi...  Köreminin İzzet kendisi de 2013 yılında öldü...

    Ortanca oğlu Ahmet, Boduoğlu kızı Mukadder ile evlendi, Körhalilin Halibanhoca ve Delibanın Hasan ile bacanak oldular... Halen çocuklarıyla birlikte Anıtkaya'da yaşıyorlar...

    Küçük oğlu Necati de Turabilerin Hüseyin kızı Elveda ile evlenip Yumrukların Ali ile bacanak oldular. Necati de ailesiyle Anıtkaya'da yaşıyor... 

    Kör Emin, kendi oğullarına değil ama; büyük oğlundan ilk torununa babası Halil İbrahim adının konulmasını sağladı... 2020 Yılında, doksan yaşındayken vefat etti; Ratibe Hanım ise ertesi yıl öldü...

    Gara İban

    Üçüncü oğluna Gobakoğlu Halil İbrahim, şehit babası İbrahim'in adını koydu. 'Gariban (Kara İban)' olarak bilinirdi. Ayımevlüt kızı Ferah ile evlenen Gariban, Gödeşin Halil ve Mantarosmanın Mehmet ile bacanak oldular... 

    Üçü kız, beş çocuğu oldu. Cavalardan olan ninesinin adı Halime ismini verdiği büyük kızı, Cavalardan Mehmet eşi; ortanca kızı da Danaların Abdullah eşi oldu. Küçük kızının adı Vecihe, Sağıroğlunun Mehmet Sancak eşidir... 

    Büyük oğlu Sait, Osmanköylü Garahmetin Halis kızı Muzaffere ile evlendi; Emeklilik sonrası köyüne döndü, halen Anıtkaya'da yaşıyor...

    Küçük oğlu Halil İbrahim de Cingenmehmet kızı Ayşe ile evlendi. O da çocuklarıyla Anıtkaya'da yerleşik.

    Uzun yıllar minibüsçülük yapan Gariban, son zamanlarında bu işi oğlu Halil İbrahim'e bırakmıştı, 2003 yılında vefat etti; Ferah Hanım ise 2009'da öldü... 

    Apak

    Halil İbrahim'in küçük oğluna geldik... Adı Mevlüt... Daha çok 'Apak' olarak tanındı. İdirizlerden Pepe Hasan kızı Seher Hanım ile evlendi. Beş kızı var Apak'ın.... Hüsniye, Kelsaleklerden Parlak Mehmet eşi; Halime, Kelahmetin Ahmet Bar eşi; Zele (Zeliha) Emirlahlar Abdullah eşi; Melek, Hatiplerden Adem eşi;  Dilek, Hatiplerden Çaylının Osman eşidir...

    Apak da minibüsçülük yaptı, ama bundan elli yıl önceydi. Kırmızı burunlu minibüsü hatırımda kalmış... 

    Bir dönem muhtarlık da yapan Gobakların Halil İbrahim, 1968 yılında öldü. Eşi Cava kızı Halime Hanım ise kendisinden yirmi yıl sonra, 1989'da vefat etti.  En küçük oğulları Apak Mevlüt ile gelinleri Seher Hanım halen Anıtkaya'da yaşıyorlar...

    3. Hacı Hasan

    Gobakoğlu İbrahim şehit olduğunda, yaşı küçük diye mirastan hissesine düşen miktarı Eytam Sandığının emanete aldığı Hasan büyüdü. Kantinlerin Alibeyin kızı Şerife ile evlendi, Olucaklı Garacahalilin Seydiçavuş ile bacanak oldular...

    Mahkeme kayıtlarından anlaşıldığına göre eşi Şerife Hanım, Gobakoğlu Hasan'ı 1926 yılında dava etmiş. Gerekçe, üzerine eş alması... Avukat tutup davasının takipçisi oluyor ve 1927 yılındaki karardan anlaşıldığına göre davayı kazanıyor... Demek ki sulh olmuşlar... 

    Hasan ile Şerife'nin yedi çocuğu oldu, bunların dördü kız... Büyük kızı Raibe/Rabia, Kölgecinin Tuna Hüseyin eşi; Zele/Zeliha, Hamzaların Hamza eşi; Hasibe, Garapaçaların Uncu Osman eşi; ve Hüsniye de Çorcalı Eyüp oğlu, eski başkan Ömer Aydın eşi oldu... 1948 Doğumlu bu en küçük kızı, 1966 yılında eşinin askerlik görev yerine gittiklerinde henüz kırk günlük taze gelinken vefat etti... Oğlanlara bakalım...

    Goca Yusuf

    Gobakların Hasan'ın 1930 yılında doğan büyük oğlunun adı Yusuf... İriliğinden olsa gerek 'Goca Yusuf'' diyorlardı. Belki de aynı adlı meşhur pehlivana benzetildi. Gocayusuf, Delimamın Ali kızı Refiye ile evlendi böylece; önce Tülümurat sonra Dedelerin Çapar, Yörüktahirin Bakkalsarı, Sağıroğlunun Süleyman, Terlemezin Nazmihoca ve Hörkülenin Gavurarif ile bacanak oldular...

     Anıtkaya Belediye Başkanlığı da yapan Gocayusuf'un biri erkek dört çocuğu oldu. Büyük kızı Günay, Afyon'a gelin oldu. Diğer kızları Şerife, Sağıroğlunun Adem eşi; Meryem de Sarı Halit oğlu Celal eşidir. Adem-Şerife ve Celal-Meryem teyze çocukları... 

    Gocayusufun tek oğlunun adı Ali... Bu isim konulmasında iki ihtimal görünüyor. Birincisi, ninesi Şerife'nin baba adı (Alibey) olması... İkincisi ise ana-dedesinin adı (Delimamın Ali) olması... Gocayusufun Ali, Yetimlerin Mevlüt kızı Hüsniye ile evlendi. Onun da çok bacanağı var; Hatiplerin Yaşar Aykaç, Tökürdeklerin Ahmet As, Kölgecilerin Ömer Kayır, Kelidirizin Ziya oğlu Süleyman Azbay... 

    Gocayusuf 1994 Yılında vefat etti. Oğlu Ali, tek oğluna dedesinin adını verdi; halen bu oğlu ve torunlarıyla Anıtkaya'da oturuyor...

    Derviş İbram

    Hasan'ın ortanca oğlunun adı İbrahim; yani şehit dedesi Hatiboğlu İbrahim'in adı... 'Gobakların Derviş' diye tanındı. 1960'lı yıllarda Nurculuk davasında soruşturma geçirmişler, lakabın sebebi bu olabilir... Amcası Çerçi Mehmet kızı Sabire ile evlendi; hanımlarının anaları ayrı olsa da Çakırosman ile bacanak oldular... 

    Sabire Hanım ile Dervişin dört kızları oldu. Büyük kızı Sare, Çolağüseyin oğlu Mevlüt eşi; Emine, Çerçilerin Mehmet eşi, Hüsniye Çakalın Sucu Süleyman oğlu Hasan eşi olurken; küçük kızı Şerife, Afyon'da oturan Anıtkayalılardan Terlemezlerin Vedat oğlu Yusuf'a vardı...

    Sabire Hanım 2011 yılında vefat etti. Bundan sonra Derviş yalnız yaşadı, son zamanlarında yalnızlık ve geçmişe duyduğu özlemden yakınırdı... 2021 Yılında eski dostlarıyla bir araya gelebileceği çok kalabalık bir yurda irtihal etti...

    Arif Kopan

    Gobakların Hasan'ın küçük oğlu Arif, Kantinlerin Cemile Hanım ile evlendi. Karısıyla hala dayı çocuğu oluyorlar... Goca Camide yaptığı gönüllü müezzinlikten kalma etkili sesi, hala kubbenin altında çınlar gibi gelir bana... Hasan ve Hüseyin adında iki oğlu Sağlıkçı oldu. İki kızından Dilek Gocayahya oğlu Abdullah eşi; Tuba da Bidakgenin Aziz oğlu Ahmet eşidir...

    Hüseyin, Güdüğizzetin İsmet kızı Suna ile evli...

    Ve Gobakların Hacı Hasan, 1985 yılında vefat etti... Karısı, Alibeyin kızı Şerife Hanım da çok durmadı; 1989 yılında vefat etti...

    ***

    Birliğindeyken şehit olan Gobakoğlu İbrahim'in çocuklarının macerasını anlattık. Bütün bunlar olurken İbrahim'in dul eşi, Eyüplerin Derviş Halil kızı Zeliha Hanım hayattaydı. Kocasının ölümünden sonra kırk yıla yakın çocuklarının başında durdu. Yukarıda özellikle vurguladığımız Hassönler, Yörüğoğlular, İşoflar, Hacımahmutlar vb. akrabalıkların özü Derviş Halil kızı Zele Nineye dayanır... 1952 Yılında vefat etti... 

    Hatiboğlu Mehmet'in torunu, Gobakoğlu şehit İbrahim'in oğulları Mehmet, Halil İbrahim ve Hasan, KOPAN soyismini aldılar. Belki soyisim listesinde Gobak lakabına en yakın kelime bu olduğu içindir...

Çakırlar

 

    1829 Doğumlu Gobak Dede Hatiboğlu Hasan'ın küçük oğlu İbrahim çocuklarının bugünkü Gobaklar sülalesinin Kopan kolunu oluşturduğunu gördük. Ardından ortanca Hatiboğlu/Gobakoğlu Hüseyin çocuklarının da Kaçmaz kolu olduğu anlaşıldı. Artık Gobak Dedenin büyük oğlu Mehmet'e geldik...

    Gobak Hasan 1829 yılında doğduğunda, dedesi Hatiboğlu Mehmet Ali hayattaymış. Lakin onun evlenip ev dam sahibi olduğunu büyük ihtimal görememiştir. Dolayısıyla torununun büyük oğlu Mehmet'ten de habersizdir...

    Konumuzu teşkil eden Mehmet'in ne zaman doğduğunu biz de bilemiyoruz; vefat ettiğinde onun dört yaşında bir oğlu var iken, diğer kardeşlerinin en büyük çocuğu (İbrahim kızı Kezban) tam da 1889'da doğuyor. Bu ipucundan yola çıkarak,  Mehmet'e 1860-1870 arasında bir yılı, doğum tarihi olarak biçebiliriz. Eşinin doğum tarihinin 1862 olması da, işimizi kolaylaştıran bir diğer bilgidir...

    Evet, Hatiboğlu Mehmet, 1862 doğumlu Fatma Hanım ile evlendi... Apdıramanların Molla Mustafa'nın hiç oğlu olmamıştı, yedi tane kızı vardı. İşte Fatma Hanım o yedi kızdan birisi... Tespit edebildiğimiz diğerleri, Manavın Körmustafanın anası, Cavaların ninesi, Hacıemirlahın ninesi ve Haytamahmutun ninesidir... Ayrıca Apdıramanların Güdükhüseyin bu yedi kızın hem amcazadesi hem de karınkardeşidirler... 

    Gobakların Mehmet'in yaşı da aşağı yukarı Fatma Hanımınkine yakın olarak düşünülmelidir... Gobakoğlu ile Fatma Hanımın, 1886'da Mustafa ve 1889'da Mehmet Ali adını verdikleri iki çocukları oluyor. Bu çocukların adları Mollamustafa ile Hatiboğlu Mehmet Ali'yi işaret ettikleri çok açıktır... 

    Fakat bu evlilik orada bitiyor... Çünkü aynı yıl Hatiboğlu Mehmet şehit... Bunu öğrendiğimiz mahkeme kararı şöyle: "... Redif birliğine mensup asker iken 1889 tarihinde Yemen'de vefat eden Hatiboğlu Mehmet bin Hasan ibni Mehmet'in veraseti; nikahlı eşi Mustafa kızı Fatma, annesi Abdullah kızı Ümmühan, babası Hasan, küçük oğulları Mehmet ve Mustafa'ya aittir..."

    Kararın altında şahitlikleri belirtilen iki kişinin kimliği dikkat çekicidir: Abdurrahman oğlu Hasan ve Hacı Abdil oğlu Halil... Apdıramanlar sülalesinin iki önemli isminin devreye girmiş olması, yetimlerin kendi yeğenleri olmasındandır...

    1892 yılında çıkan bu mahkeme kararı aslında şahitliklerin dışında da önemli bilgiler içeriyor. Evvela, Gobakoğlu Mehmet dört yıllık temel askerliğini bitirip sekiz yıllık rediflik dönemine başlamış. İkinci olarak, büyük ihtimal, küçük çocuğunu göremedi, bu yüzden ona kendi adını koydular. (Burada Mehmet deniliyor, ileride Mehmet Ali olarak kaydedilecek.) Üçüncü olarak, varisler arasında babası Hasan ile annesi Ümmühan'ın da adı geçiyor, demek ki sağlar... 

    Son bilgi şunun için önemli, şehidin malından ana babası da payını alıyor... Hukuktaki yeri nedir bilmiyorum ama; bir gün bu anne baba da vefat ettiğinde, bu sefer şehidin diğer kardeşleri de fiilen mallardan pay sahibi olacak. Gerçi sağlıklarında Nine-Dede, küçük yetimleri sahipsiz bırakmıyor; ama dünya hali...

    Kayıtlardan anlaşıldığına göre, Gobak Hasan Dede ile Ümmühan Nine kısa süre sonra vefat ediyorlar. Yetimleriyle bir başına kalan Fatma Hanıma karşı aynı ilgi, aynı sıcaklık gösterilmiyor. İşte burada 'Gobak'lıktan çıkıp, 'Çakır'laşma süreci başlamış oluyor...

    Tabi tamamıyla de kimsesiz değiller Fatma Hanım ve yetimleri... Apdıramanların Hüseyin, namıdiğer 'Güdük Hüseyin' devreye giriyor. Çünkü Fatma Hanım'ın abisi olur Hüseyin. Molla Mustafa'nın hiç oğlu yok dedik; ama Hüseyin onun hem oğulluğu hem de yeğeni. Yani Fatma ile Hüseyin karın kardeşi, ve emmi çocukları...  Güdük Hüseyin, kendi evinin yanından bunlara yer veriyor, bir bakıma kendi yanına alıyor kardeşini ve yeğenlerini. 

    Çakırlarınkiyle Güdüklerin evi komşu olmasının hikmeti böyle... Bu olay, yeğen Mustafa evlenmeden önce mi gerçekleşti, sonra mı emin değiliz. Torunları, Gobakoğlu Mustafa için 'Çakır Dede' diyorlar. Oysa renkli gözlü kimseler için söylenen bu sözcüğe kaynak olarak genelde 'Macur Nine' gösterilir. Belki de Macur Ninenin eşi olması sebebiyle ona Çakır Dede diyorlar...

    ÇAKIRLAR

    Mehmet oğlu Mustafa ile evlenen Fatma Hanım'a, torunları bir asır sonra bugünden bakınca 'Macur Nine' diyorlar. Macur çünkü... Balkan muhaciri... 

    Doksanüç Harbinden sonra, şimdi Bulgaristan içlerinde bulunan Kazanlık şehrinden gelmişler. O sırada yoğun yaşanan geriye göçü organize etme adına devlet tarafından bazı iskan noktaları belirlenmiş. Kırşehir'e yerleştirilen Osman-Zeynep ve ailesi, Zeynep'in kardeşlerinin yerleştirildiği Çanakkale'ye geçmek için epey çabalamışlar. Üç kız bir oğullarıyla Dandır'a kadar gelmişler. Kızlardan birisini (Cemile'yi) İlyen'e gelin etmişler, bu arada babaları Osman vefat etmiş. Evin oğlu Abdullah, anası ve iki kızkardeşini alarak Eğret'e gelmiş. Burada anaları Zeynep'i Apdıramanların Kirpitçi Dede almış, sahipsiz bırakmamak adına. Ayşe'yi Hacıların Kelahmetlerden Osman ile evermişler önce... Osman vefat edince de Eminlerin Süleyman'a vermişler. Diğer kız kardeş Fatma ise 'Çakır Nine' oluyor...

    Gobakların Mustafa, Macur kızı Fatma ile evlendikten sonra, aile 'Çakırlar' oluyor. Bir kız, iki oğlan üç çocukları oluyor; Kezban, Mehmet ve Osman... Kezban, Molla Mustafa'nın eşinin adı... Oğulları Mehmet ve Osman ise iki dedenin adları... 

    Yunan işgali yaşanıp bittikten sonra Mustafa, askerlik vazifesi için Şarkta... Şeyh Sait İsyanı var... İzinli gelirken o arada vurulup vefat ediyor... Bu kez de Macur Fatma hanım üç yetimiyle kalıyor...

    Kızları Kezban, Gavalcı İbram eşi olacak. Oğullar Mehmet ve Osman bundan sonra 'Çakır Mehmet' ve 'Çakır Osman'... 

    1. Çakır Mehmet

    Çakır Mehmet 1910 yılında doğdu. Hacımahmutlar/Kedivelilerin Veli kızı Ayşe ile evleniyor. Ayşe Hanımın dedesi Gobakoğlu İbrahim idi, yani dedeler kardeş; bir kuşak arayla hala dayı çocuğu oluyorlar...

    Ayşe Hanım ile Çakırmehmetin üç erkek üç kız, toplam altı çocukları oluyor; Cemile, Fadime, Kezban, Mustafa, Muharrem ve Abdullah... Kızlar: Cemile, Kelsaleğin Kirli (Cemal Azbay) eşi; Fadime, Gobakların Pafıldak Mahmut eşi; Kezban, Kölgecinin Halil İbrahim eşidir. Kızların isimlerine dikkat... Fadime, ninenin; Kezban, büyük ninenin; Cemile de ninenin kardeşinin adı... Oğlanlara bakalım...

    

    Delimısdık

    Çakır Mehmet'in oğullarının büyüğü 1931 doğumlu Mustafa, yani dedesinin adı... 'Delimısdık' olarak bilindi. Gobakların Halil İbrahim kızı Ayşe ile evlendi, Daldalların Garaiban İbrahim Honça ile bacanak oldular... Bir dönem Belediye Başkanlığı da yaptı. 

    İkisi kız, altı çocuğu oldu; Ahmet, Elveda, Adalet, Adem, Cevdet ve Halil İbrahim... Büyük kızı Elveda, Osman Amcasının oğlu Mustafa'ya vardı. Küçük kızı Adalet ise, yine Hatiboğlulardan Körkemalın Topalhasan eşidir...

    Delimısdığın büyük oğlu Ahmet 1950 yılında doğdu. Gobakların Deliyakıp kızı Şule ile evlendi. Ahmet ile Şule hala-dayı çocukları oluyor. Ayrıca Eski Başkan Hafızın Mahmut, emmioğlusu Kapitalis ve Yörüğoğluların Metin ile bacanak oldular... İki kız, bir oğulları oldu. Kızları Öznur, amcaoğlusu Kapitalis (Mehmet Erdem oğlu) Mesut'un eşi; Süheyla da Arapların Koreli oğlu Mahmut eşidir. Tek oğlu Ecevit'e gelince... Kölgecinin Remzi'nin kızı Servet'le evlendi. Bu evlilikte gelinle damadın babaları hala-dayı çocuğu oluyor... Delimısdığın Ahmet 2022 yılında vefat etti...

    Adem, Delimısdığın büyük ortanca oğludur. Gençliğinde iyi top oynadığı için 'Pele' diye bilinirdi. Paşagızılardan Ege Hasan kızı Sevin ile evlendi. Dört kızları oldu: Hürriyet, Yonuzların Halil eşi; Cansel, Tingildeklerin Osman eşi; Arzu, İdirizlerin Şükrü eşi; Melek de Dombeylinin Ömer oğlu Nail eşidir... Pele Adem de 2021'de vefat etti...

    Delimısdığın dört oğlundan üçüncüsünün adı Cevdet... Belki zamanın Cumhurbaşkanının adıdır... Cevdet de Berberlerin Alinin kızı Sibel ile evlendi. Mehmet ve Mustafa adında iki oğulları var. Cevdet, çocuklarına babasıyla dedesinin adını koymuş oldu; Anıtkaya'da yaşıyorlar...

    Ve en küçük Delimısdık oğlu Halil İbrahim... Araplardan Kalpsiz Hüseyin'in kızıyla evlendi, dolayısıyla çok bacanağı var... İki kızı ve bir oğlu oldu. Büyük kızı Ayşenur, oğlu ise Mustafa; yani Delimısdık... Anıtkaya'da oturuyorlar...

    Delimısdık 1998 yılında vefat etti; eşi Ayşe Hanım ise uzun süre daha yaşadı ve 2021 yılında öldü...

    

    Muharrem Erdem

    Çakır Mehmet'in ortanca oğlu Muharrem, Tekelilerden Şahsene ile evlendi. Tarım Kredi Kooperatif Müdürlüğü yaptığından 'Kopretifçi Marem' diye lakaplandı. Biri kız, dört çocukları oldu. İsimleri Mehmet, Musa, Fatma ve Alparslan'dır...

    Kızı Fatma, Tekelilerin Şükrü'nün oğlu Cem eşi oldu. Bunda annesi Şahsene Hanımın etkisi seziliyor. Büyük oğlu Mehmet, Kirlinin kızı (halasının kızı) Fatma ile evlendi. Üç çocuğu var.... Ortanca oğlu Musa Omarcıkların Gırali kızı Selver ile, küçük oğlu Alparslan ise Güdüğizzetlerin Nuri kızı ile evlendi.

    Üç oğlu da Anıtkaya dışında yaşıyorlar. Muharrem emekli olduktan sonra Anıtkaya'ya yerleşti, kendi köyünde yaşıyor...

    

    Hacı Apo

    Küçük oğlu Abdullah'a, Macur büyük dayı 'Başoğlu Abdullah'ın adını koydular. Hassönlerin Hüseyin kızı Hatice ile evlenip Hatiplerin Godalemin ve Şemşilerin Adem ile bacanak oldular... 

    Sonradan sonraya 'Hacapo' diye tanındı... Daha hacca gitmeden bu lakabı almasının sebebi, bir müddet Ortadoğu ülkelerinde bulunmuş olmasıymış. Meraklı, ilgili, bilgili, açık sözlü, atılgan, samimi, hassas, ince ruhlu... Öne çıkan bazı özellikleri bunlar olunca, Hacapo doğal olarak günümüz toplumunda pek sevilmedi... 

    Biri erkek, beş çocuğu var. Büyük kızı Ayşe, Kirlinin, yani halasının oğlu Salih Hoca eşidir. Diğer kızları Selman, Süheyla ve Hüsniye Anıtkaya dışına gelin oldular...

    Hacaponun oğlu Ahmet 1981 yılında doğdu. Teknik okudu, Endüstri Yüksek Mühendisi oldu; halen uluslararası şirketlerde üst düzey yöneticilik yapmaktadır. Sakarya'dan evli olup orada ikamet ediyor. Biri kız (Zeynep) diğeri erkek (Selim) iki çocuk babasıdır. Ayrıca Sakarya Üniversitesinde Mühendislik Alanında Doktora eğitimine de devam ediyor...

    

    2. Çakır Osman

    Çakır Osman, 1917 yılında doğdu. Gobakların Çerçi Mehmet kızı Zehra ile evlendi, yine Gobakların Derviş İbram ile bacanak oldular. İkisi kız olmak üzere beş çocukları oldu; Satı Leman, Mehmet, Mustafa ve Süreyya...

    Kızları Satı, Hacemirlahlar Veysel eşi olacak, Leman da Afyon'a gelin gidecektir. (Hacı Emrullah'ın ninesi ile Çakır Osman'ın ninesi kardeş.)... Erkek çocuklarının adı, dedelerin ismi Mehmet ve Mustafa ile Süreyya olarak konmuş. Küçük oğluna Süreyya ismi verilmesi; kulağa hoş gelen, güzel bir isim olması sebebiyleymiş... Süreyya, 1978 yılında genç yaşta bekar iken vefat etti...

    Eğret Köyüne belediyelik verilmesi kararından sonra, yapılan ilk seçimleri Çakır Osman kazanarak, Anıtkaya Kasabasının kurucu Belediye Başkanı oldu. İlk olmanın verdiği iştiyakla, akıllara kazınacak hizmetler verdi. Bunlardan biri sokak aydınlatmasıdır...

    Yıl 1958, Anıtkaya'ya elektrik gelmesine daha onbeş yıl var. Bu şartlarda sokakların löküzlerle (lüks lambası) aydınlatılması projesini başlattı. Buna göre, kasabanın belirlenen 15-20 noktasına direkler dikilecek ve lambalar bu direklerin tepesinde ışıldayacaktı. Bunun için direklere, bayrak gönderi gibi bir makara sistemi kurularak löküzler iplerle kontrol edilecekti... Proje hayata geçirildi. Görevlendirilen üç bekçi akşam saatlerinde löküzleri yakıp direklere çektiler. Sabahleyin hava aydınlanırken indireceklerdi... Arapların Gözelali ise Gaymaktekkesi civarında sürüsünün başındaydı. Gecenin zifiri karanlığında uzaktan Eğret'i ilk defa böyle ışıl ışıl görüyordu. Yanındakine keyifle söylendi:

- Hele len! Bizim köy şeher gibi olmuş.'

    Çakır Osman'ın başkanlığı uzun sürmedi. Birbuçuk yıl kadar sonra gerçekleşen 1960 askeri darbesiyle koltuktan ayrılmak zorunda kaldı. Bundan sonra oğullarıyla birlikte zahirecilikle uğraştı. 1986 yılında vefat etti, kendisinden sonra oğulları ticaretin çapını büyütüp üretim işine de girdiler. 

    Kapitalis

     Büyük oğlu Mehmet, Gobakların Deliyakıp kızı Şerife ile evlendi; bacanaklarını yukarıda saydık... 1980 Öncesinde kendisine 'Kapitalist' lakabı takıldı. Bizim köylüler böyle bir şeyi nereden bilecek, öğretmenler tarafından bu yakıştırma yapılmıştır... 

    Çakırların Mehmet ile Şerife Hanımın biri kız, dört çocuğu oldu. Kızı Fatma, Gazilerin Hidayet oğlu Ramazan eşidir. 

    Büyük oğlu Osman, Yörüğoğluların Lütfi kızı Sultan ile evlendi; Garaçaylıların Yalçın/Eren, Hassönlerin Candırmanın Hasan, Mardakların Ahmet ve Bayramgazili Kelvelilerin Ergün ile bacanak oldular... Mehmet, Lütfi ve Şerife adlarında üç çocuğu var. 

    Ortanca oğlu Mesut, Güdükahmet torunu Öznur ile evlendi; onların çocukları isimleri Zehra, Özge ve Sena... Küçük oğlu Süreyya Anıtkaya dışından evlendi...  

    

    Mustafa Erdem

    Çakır Osman'ın ortanca oğlu Mustafa da Amcaoğlusu Delimısdık kızı Elveda ile evlendi. Biri kız olmak üzere üç çocukları var. Kızı Azime, Anıtkaya dışına gelin oldu. 

    Büyük oğlunun adı Alper... Mehmet Abisinin Komutanının ismi olarak hoşlarına gitmiş, bu yüzden bu adı koymuşlar. Alper Hacımahmutlardan Kenan kızı Zehra ile evlendi; onların da Merve, Mustafa, Ceylin adlarında üç çocuğu var... Küçük oğlu Süreyya, Tingildeklerin Seyfi kızı Sinem ile evlendi. Onların çocukları da Osman, Mustafa Sefa ve Deniz... 

    Çakır Mehmet ve Çakır Osman'ın çocukları ve torunlarında göze çarpan isimler olarak Mustafa-Mehmet döngüsü dikkat çeker. Bir noktadan sonra buna Osman ve Süreyya isimleri de katılır. Çakır Osman'ın genç yaşta vefat eden oğlu Süreyya'nın hatırasını yaşatmak için iki kız çocuğuna da Süheyla adının verildiği görülüyor. 'Ecevit, Cevdet, Alparslan, Mesut, Deniz' gibi politik isimlere gönderme olarak 'Kapitalis' şakayla karışık, "Bizde her türlü siyasetçi adı bulunur." deyesiymiş...

    Burada Çakır Mehmet ve Çakır Osman'ın ve çocuklarının evliliklerindeki akrabalık bağlarına teker teker dikkat çekmek istemedim. Her 'Gobaklar' dediğimizde aynı sülaleden bahsedildiği gayet anlaşılır. Bununla beraber iki Çakır kardeş, soyadı kanunu uygulamasında 'ERDEM' soyismini alarak Gobaklardan tamamen ayrışmış oldular.

   

Döğerli Mücellit Hoca

    Eğret ile yaşıt Cuma Camisini çekip çeviren bir Cami-i Şerif Vakfı var. Bu vakıf, başlangıçtan itibaren, şimdinin yaşatma dernekleri gibi, caminin ayakta kalmasını sağlamış. Hem fiziki hem de manevi olarak...

    Vakfın bu istikametteki hizmetlerinin başında, camide sürekli bir imam, bir hatip bulunmasını sağlamak geliyor. Düşünün, hatip ve imam kadrosu tahsis ediliyor ve bu kadrolar hiç boş kalmıyor. Bazen Eğret'ten, gerektiğinde Eğret dışından liyakatli hocalar bulunup istihdam ediliyor.

    İmamlar Tanzimat'a kadar köy idaresinde ayanların yanında söz sahibi oluyorlar. Tanzimat'la birlikte, bu kez muhtarların yanında yine yetkili durumdalar. Mesela Eğret'e dair mahkeme kayıtlarından anlıyoruz ki tarafların, şahitlerin ifadelerinden başka son olarak İmamın fikri alınıyor... Ayrıca sonradan oluşturulan İhtiyar Heyetinin de doğal üyesi konumundalar. Kısaca imam, köyün idari kişiliklerinden birisi...

    Onu önemli kılan idari konumundan daha çok ilmiye sınıfına mensubiyetidir. Halk, kendisine 'Hoca' der ve ilmine hürmeten onu hep baştacı eder. Her türlü sıkıntısında başvuru merciidir.

    Ahmet Efendi de bir dönem Eğret İmamı olarak vazife yapmışlardan biridir. Döğerlidir... Eğretliler tarafından 'Döğerli Mücellit Hoca' olarak biliniyor. Adının Ahmet olduğunun bile farkında olmayabilirler, zira kendisinden hep bu şekilde bahsediliyor.

    Her meslek mensubunun, işiyle ilgili özel araç gereci olur. İmamların veya ilmiye mensubu başkalarının gereci de kitaplar... Bu yüzden hocalar, kitapla ilgili güzel sanat veya zenaatlarla da ilgilenirlerdi. Bazıları hattat olur, bazıları tezhibci... Bazısı ebru ile ilgilenir, bazısı minyatürle... Ya da bunların her birinden az çok anlar da, birinde uzmanlaşır. Ahmet Efendi, ciltçiliğiyle öne çıkmış. İşte bu sebeple, adıyla değil; ciltçiliğiyle bilinmiş... Mücellit demişler... 

     Hangi yıllar arasında Eğret'te bulunduğuna dair kesin bir kayıt yok. Bazı mahkeme kayıtlarında 1904-1910 arasında 'İmam Ahmet Efendi ibni Mehmet' biçiminde adı geçiyor. 1910 sonrası kayıtlarda başka imamların kayıtlı olması onun Eğret'ten ayrıldığını göstermez. Zira o yıllarda Eğret'e ikinci bir cami olarak Goca Cami yapılmıştı, yani birden fazla imam vardı...

    Şimdi 'Ulucami' dediğimiz 'Gocacami' tam da onun Eğret'te bulunduğu yıllarda yapıldı. Eğret halkının bu sıradaki coşkusuna yakından tanık oldu. Bu coşku onu hem memnun etti hem de hüzünlendirdi... Bir gün, sabah namazından sonra Sağırların Ali Osman Hoca, onu odada gözleri yaşlı buldu. Namazdan sonra böyle Sağırların odaya gelir, kuşluk vaktine kadar orada otururlardı. Mücellit Hoca, o gün herkesten önce gelip efkarlanmıştı anlaşılan. Dayanamadı sordu Ali Osman Hoca: 

    -Hocam ne ağlıyorsun, Eğret Köyünden sana birşey deyen mi oldu?

    -Yok, kim ne diyecek... O kadar şevkle çalışıyorlar ki, Yunana hastane yaptıklarının farkında değiller... Ona ağlıyorum..

    Sağırların odada yaşanan bu olaydan 10 yıl sonra... Mücellit Hoca Eğret'ten ayrıldı. Ali Osman Hoca cephede Yunanla cebelleşiyor. Eğret işgal edilmiş. Gocacami Yunanların hastanesi...

    Döğerli Mücellit Hoca'nın geleceğe yönelik benzer öngörüleri var. Yakında büyük bir savaş çıkacağını ve Eğret'ten çok şehit olacağını söylediğinde bırak cihan harbini, Balkan bozgunu bile yaşanmamıştı... Birinci Dünya Savaşında ikiyüzden fazla şehit verildiği ifade ediliyor. Daha uzak geleceğe dair bir öngörüsünü torunları naklediyor. Manzume gibi söylemiş:

    Sene bin dokuz yüz seksen...

    Yaşamanın manası kalmayacak...

    Açık kabir bulursan, gir ört üstünü...

    Zaman gelecek, evin ortasında ateş yakacaklar;

    Şeytanı baş köşeye oturtacaklar...

    Dünyanın bir ucundan karşılıklı konuşacaklar...

    Hocanın yakın bir köyden, Döğer'den olması, başka imamlara göre Eğret halkı tarafından daha fazla sevilmesinde başlıca etken olabilir. Köyde vazife yapmış o kadar imamın arasında Döğerli Mücellit Hocanın hatırlanıyor olması da bunu gösterir. Köyde kendi sülalesine adını veren ve 'Deli İmam' diye anılan İbrahim Efendi ile birlikte aynı camide aynı dönemde vazife yapmaları da mühim bir husustur. Cuma Camisinin imamı Ahmet Efendi, hatibi ise İbrahim Efendi... İdari yapıdaki resmi konumunun dışında ahali tarafından ekstra hürmet görmesi, onun halkla bütünleştiğini de gösterir.

    Muhtarın yanında, bazı konularda inisiyatif kullanabildiğini, meşhur çalgıcı Belceli Topal Hüseyin'in Eğret Müezzini tayin edilmesi olayında görmek mümkün. Öyle bir yetkisi olmadığı halde, bir rica ile olmayan müezzinlik kadrosu açtırabiliyor. Tabi bu olayda muhtar-imam uyumunun yanında halkla bütünleşmeye de dikkat etmeli. Müezzin tayin ettirdikten sonra, köyün bütün odalarının sakalığı görevini veriyor, ayrıyeten medresede yanında bulunmasını istiyor Topalın. Birini topluma kazandırma, onun hem dünyasını hem ahiretini kurtarmaya yönelik çaba gösterme ve bütün bunları yaparken başkalarına örnek olma... Bir olay incelendiğinde içinde neler neler barındırıyor. Müezzinin bir yıllık hakını cebinden karşılaması da cabası...

    Eminlerin Odada yaşanan Çaylıoğlu Topal Hüseyin'i keşfetme hadisesinde, Mücellit Hoca'nın başka bir yönünün ortaya çıktığını ıskalamamak lazım. Hoca'da iyi bir müzik kulağı varmış. Onun bu sanatçı kişiliğinin temelini yansıtan ilginç bir olayı da yine torunlarından dinledim:

      Eğret'e gelmeden önceki gençlik dönemleri.... Sandıklı taraflarından dönüyorlarmış bir gün. Yanında ya hocası ya da hocası gibi muhterem bir zat var. Corul corul yağmur yağıyor; ama öyle böyle değil... Bir köyde sığınacak saçak altı arıyorlar. Bir kaç kapıyı çalsalar da kimse almıyor içeri... Bir evden çalgı sesi işitiliyor. Normal zamanlarda semtine uğramayacakları bir yere benziyor; ama çaresizce çalıyorlar kapıyı... Sıcak bir ortam... Biri sazı tıngırdatmakta... Ahmet duramamış, "Şu teli şu kadar gerdir, berikini şöyle gevşet..." derken uzaktan saza bir güzel düzen vermiş. Ozan, bakmış ki karşısındaki boş değil, uzatmış sazı Ahmet'e, "Sen anlıyorsun herhal, çal bakalım." Ahmet hayır dememiş, vurmuş gözüne, hem çalmış hem söylemiş... Bu arada bir güzel ağırlanmışlar. Yağmur dinip oradan ayrılırlarken Hocası fısıltıyla sormuş: "Len Ahmet, sende böyle marifetler de mi vardı?"... "Ne eden Hocam" demiş Ahmet, "Kelpin tam sırası geldi!"

    2000 Yılından önceydi galiba, Milli Eğitim Müfettişi Mustafa Avcil, 'Benim bu köyde akrabalarım var, soyadları Kırbaş...' dediğinde sözünü ettiği akrabalarının Naymeler olduğu anlaşılmıştı. Yakınlıklarını da izah etmişti de, denetim stresinden olsa gerek, pek anlayamamıştım. Meğer kendisi Mücellit Hoca'nın torunuymuş. 

    Anıtkaya'daki torunlarına gelince... Mücellit Ahmet Efendi, Eğret'te iken kızı Naime'yi Elciklerin Ramazan'a veriyor. İşte bundan sonra 'Naymeler' dediklerimiz de Hoca'nın kızı tarafından Eğret'teki torunları oluyor. Bu arada, Naime Hanım'ın 1895 doğumlu olduğunu düşünerek, Hoca'nın Eğret'te bulunduğu dönem hakkında bir fikir daha yürütülebilir...

    Eğret dönemi sonrasındaki hayatı hakkında fazla bilgimiz yok. Said ve Abdurrahman Babayiğit adında iki oğlu olduğu, onların dışında Döğer'de de kızlarının bulunduğu, yukarıda adı geçen Mustafa Avcil'in kızlarından birinin çocuğu olduğunu öğrendim. 

    Cumhuriyetten sonra, İstiklal Mahkemelerinin cadı avı başlattığı dönemde, bir arkadaşıyla bunu tutup götürüyorlar. Adı mahkeme olsa da İstiklal Mahkemeleri mahkeme filan değil, çadır tiyatrosu... Birini mahkemeye çıkardılarsa hüküm belli... İdam... Durumu bilen yanındaki Hoca arkadaşı çok telaşlı, tedirgin... Nasıl olmasın, cellat bekliyor az ötede... Mücellit Ahmet Efendi ise gayet rahat 'Sakin ol' diyor 'Bir sebep çıkar, kurtuluruz...' Derken biri gelip celladın kulağına fısıldıyor... Cellat fırlayıp gidiyor... Meğer oğlu dambeşten düşmüş, onun haberini vermişler. O arada bizim iki Hocayı da serbest bırakıyorlar.

    İstiklal Mahkemesi olayından iki yıl sonra vefat etmiş, Döğerli Mücellit Ahmet Efendi... Takriben 1930 gibi olmalı... Ölmeden önce yeşil yeşil istifra ettiğini söylüyorlar...

Sınır Çizme

    Eski takvime göre yaz başlangıcı sayılan Hıdrellez öncesi, belki Nisan ortaları filan... Yağmurların başlayıp ekinlerin boy verdiği dönemler... Malum olduğu üzere yağmur her zaman bereket olmuyor, bazen felakete dönüşebiliyor.

    Aşırı yağış sonucu oluşan sel, mahsul için ölümcül olabiliyor. Yine bu dönemde ansızın dolu yağabiliyor. Tabii afet denilen böyle durumlara insanın alabileceği tedbirler sınırlı kalıyor. Mayıs ortasında yağan kar için, önceden ne yapabilirsin ki! Şimdilerde tarım sigortası filan diyorlar; ama bugünün kafasıyla değil, yarım asır, belki daha önceki dönemlerin şartlarına göre düşünelim... Hiç bir şey yapamazsın, Allah'a sığınmaktan başka....

    Kuraklık da bir afet olduğu için, çözüm mercii olarak İlahi makama başvurulup yağmur isteniyor, buna da yağmur duası deniliyordu. Belli bir vakte bağlı olmaksızın, herhangi bir zamanda yapılabiliyor yağmur duası... Öncesinde, Hafızlar köyün çevresini okuyarak dolaşıyor; halk da indirdiği hatimlerle bunu destekliyor; yağmur duası sonrası okunmuş taşlar bunarın su bülken gözelerine atılıyordu. 

    Yağmur duası öncesi, köy çevresinin hafızlarca dolaşılmasına benzer bir uygulama; Hıdrellezden önce, her türlü doğal afetten korunma amaçlı olarak yine yapılıyordu. Bunun vaktini Köy büyükleri belirlerdi; ama yağmur dönemi başlamadan önce olmasına özen gösterilirdi.

    Kuzeyde, Cumalı yakınlarında atlarına binmiş iki Hafız, iki koldan Güneye doğru geniş birer yay çizerek ilerler, Çirçir'in ilerisinde Örenler mevkiinde buluşarak okumayı tamamlarlardı. Böylece sağdan okuyan Hafız; Yenice, Olucak, Mılıklar, Çatalçeşme, Bayramgazi köyleriyle aradaki hattı takip eder; soldan güneye doğru ine Hafız da Susuz, Aşağı Dandır, Yukarı Dandır köy sınırlarını dolaşmış olurdu. İşin özünde, Eğret'in arazilerini içine alacak bir sınır belirleme durumu olduğundan buna 'sınır cizme' denirdi.

    Okuma ve dualarına zarar gelmesin diye, her Hafıza bir yedekçi veriyorlar. Görevi sadece güzergahı takip ederek atı yedmek. Yedekçinin de arazi sınırlarını iyi bilmesi lazım tabi. Güzergah uzun olduğu için yedekçiye de bir binek veriyorlar ayrıyeten...

    Sınır çizmenin mantığı, Eğret'i manevi bir muhafaza altına almaktı. Dualar ederek, arada boşluk bırakmadan bütün sınırlar böyle bir duvarla örüldüğünde, afetlerin mahsule zarar veremeyeceğine inanılırdı. Koca köyü, yerden başlayıp göğe kadar yükselerek koruyan, görünmez kalkanlar gibi düşünelim...

    Önceleri sınır çizme, sadece tabii afetlere karşı yapılırmış. Daha sonraları (baktılar işe yarıyor...) toplumsal huzursuzlukları gidermek için de sınır çizmeye başlamışlar. Böyle yaptıklarında, köy halkı kendini huzurlu ve emniyet içinde hissedermiş. Bu yüzden Hıdrellez öncesinde mutlaka sınır çizilmesine dikkat ediyorlarmış.

    Dikkat ediyorlarmış ama; zaman geçip nesiller değiştikçe, öncelikler ve hassasiyetler de değişmiş. Hiç aksatılmayan sınır çizmeler bazen unutulmuş. Kavgalar, döğüşler, cinayetler artınca 'Bu yıl sınır çizmedik, böyle oldu...' veya 'Hemen bir sınır çizelim.' derler hatalarını telafi ederlermiş.

    Molla Osman gibi büyükler göçüp gittikten sonra sınır çizmenin bittiği, bir daha yapılmadığı söyleniyor. Genel ifadelerin ötesinde, somut isimler ve tarih bilgisi içeren en son sınır çizme olayını şu şekilde işittim: 1958 Yılında Kör Hoca (İbrahim Varlı) ile Oflu Abdullah Hoca Yörüğoğluların atlara biniyorlar. Cumalı'nın önündeki Çayırlardan başlayıp iki koldan okuyarak ilerliyor ve Çayırözünün üst taraflarında (Keflioğlu civarı) buluşup duayı bitiriyorlar. Galiba bu son sınır çizme olayının sonunda, bu güzel atları bulmuşken bir güzel yarışıyorlar. Hangi atın ve hangi hocanın kazandığını bilen yok...

    Herhalde Köprülü köyünden birisi... Kan davalı... Peşinde kendini öldürmeye çalışan birileri var diye hep tedirgin... Adamda huzur yok yani... Demiş ki 'Yav ben böyle böyle bir adamım, sürekli gözüm arakada... Ne zaman sizin köyün arazisine girsem, kendimi güvende hissediyor, rahatlıyorum...'  

    1960 ve 1970'li yıllarda, hatta daha sonrasında sınır çizmeye devam edilmiş. Akbaşın Mehmet Karakaya, Kösenin Mehmet Varlı, Olcaklının Musa Aydın hocalar defalarca hafız olarak katılmışlar. 2000'li yıllarda Yılgör Hoca da böyle bir duaya katıldığını söylüyor. Sonra yine unutulmaya yüz tutmuş...

    Sınır çizme olayının ne kadar eski olduğunu bilmiyorum. Ben hiç tanık olmadım, hatta yeni öğrendim. İlginç ve unutulmaması gerekli bir kültürel değerimiz olduğu düşüncesiyle yazmak istedim. Biraz da bunun tetiklemesiyle 2024 yılında bir kaç köy büyüğünün önderliğinde sınır çizme ihya edildi. İnşallah devamı gelir...

Buruşak Mehmet

    Gedikmahmutoğlu Hacı Hüseyin'in en küçük torunu Mehmet, 1882'de doğdu. Kronik böbrek sancısından dolayı hep iki büklümdü. Büküle büküle, kıvrıla kıvrıla dolaştığı için kendisine 'Buruşak' lakabı takıldı. Üç defa evlendi. Onun çocuklarını, kronolojik olarak bu evliliklerine göre inceleyeceğiz.

    Hacı Hüseyin'in bütün torunları gibi Buruşak Mehmet de hacca gitti... Hacı Mehmet'tir yani. Hac yolculuğunun 6 ay sürdüğü söyleniyor. Deveyle gitmişlerdir herhalde...

    Buruşak Mehmet, ilk evliliğini Altıntaşlı Fatma Hanım ile yaptı. Aralarındaki dört beş yaş farkı pek de önemsenecek bir durum değil. Bir oğlan, bir kız iki çocukları oluyor. 1909'da İresil doğuyor... Bir kaç yıl sonra kız kardeşi Zeliha... Zeliha ileride Çatalların Hacızekeriye eşi olacak. Atmezerinden Çayırlara doğru giderken Büzüğalininguyuya varmadan bir serenli kuyu daha var; Zelihanınguyu denilen bu kuyu, Buruşak Mehmet'in büyük kızı Zeliha Hanımın hayratıdır.

    Tatıresil

    1909 Doğumlu İresil, 'Tatıresil' lakabıyla tanındı. Eğret'te inatçı, dikbaşlı kimselere 'tat' deniliyor; lakabın, kelimenin bu anlamıyla ilgili olduğu söyleniyor. Adına gelince, büyük amcasının isminin de Resil olduğu hatırda tutulmalı... Demek ki Gedikoğluların geçmişinde 'Resul' adının bir hatırası var... Yalnız Resul adı Anıtkaya'da hala 'İresil' diye talaffuz edilir. Benim Tatıresilin adını söylendiği gibi yazmamın sebebi ise bambaşka... Resmi kayıtlarda ve nüfus cüzdanında 'İresil' olarak yazılmış da ondan... Tabi Eğret'te çocuklara Resul ismi verilip 'İresil' diye telaffuzunda 'Resulbaba'nın etkisi unutulmamalıdır...

    Yaşı itibariyle Tatıresilin Yunan işgalinde aklının erdiği anlaşılıyor. O günlere dair araştırmacılara verdiği mülakatı okumuştum, ayrıntılı anlatımları var.

    Omarcıklardan Ahmetçavuşun kızı Ümmühan ile evlendi. Ümmühan Hanım da 1911 doğumludur. Tabi böylece Apdıramanların Güdükmehet, Hacıahmetlerin Ahmet ve Hacapdıramanların Lomcu ile bacanak oldular... 

    Beşi erkek, tam onbir çocukları oldu. Bunlardan 1929 doğumlu büyük oğlunun adını Mehmet koymuştu, bu çocuk dokuz yaşında vefat etti. 1944 Yılında doğan ve adını Şerife koyduğu kızı da yaşını doldurmadan öldü.... 

    Hayatta kalan kızları Gülsüm, Terlemezlerin Pala İbrahim eşi; Kezban, Çolağömerlerin Şampanya eşi; Satı, Çolağömerlerin Kör Süleyman eşi; Hafize, İdirizlerin Pepesanın İbrahim eşi; Azize de Bilallerin Şımır Ahmet eşi oldular...

    Tatıresilin oğullarına gelince... Mehmet'ten sonra, 1931'de doğan oğlunun adını Mahmut koydu. Bu isim, amcasının adıydı, ayrıyeten ilk Hassön Gedikoğlu Hüseyin'in de baba adı... Mahmut'u Böbülerin Mazinin Ömer kızı Hatice ile everdi. Mahmut da böylece Gocamatın Kazım Tektaş ve Sarasanın Ahmet Dadak'ın bacanağı oldu... Onların da biri erkek dört çocukları oldu. Büyük kızları Şerife'yi Böbülerin Salih oğlu Hasan Hüseyin'e, yani dayısının oğluna verdiler. Diğer kızı Şükran, Yeniali oğlu Mustafa eşi; Tayyibe de Garakazım oğlu Ramazan Sımsıkı eşidir... 

    Mahmut-Hatice'nin tek oğlu Orhan, Olucak'tan evlendi. Orhan'ın kendi dedesiyle babasının adlarını verdiği iki oğlu var: Resul ve Mahmut... Halen Anıtkaya'da yaşıyorlar... Tatıresilin Mahmut 2010 yılında, eşi Hatice Hanım ise 2017 yılında vefat ettiler...

    İkinci oğlunun adı Mustafa, 1933'te doğdu... Keçilerin Ali kızı Ayşe ile evlendi. Onların da bir erkek, dört kız olmak üzere beş çocukları oldu. Önce kızları söyleyelim: Muzaffere, Sağıroğlu Salim eşi; Nezahat, Çakalın Halil eşi; Hamide İdirizlerin Sarı Mehmet eşi; Fikriye de Kumpirhasanın Mısdan oğlu Adem eşi oldu. Hamide ile Sarımehmetinki bir akraba evliliğidir; çünkü Dedemısdığın hem annesi hem de eşi bir Gedikoğlu kızı idi... Belirtilmesi gereken bir diğer husus, küçük kızları Fikriye, bebek iken Adem'in amcasına evlatlık verilmiş...

    Mustafa-Ayşe'nin tek oğullarının adı Aziz... Gasaplardaki Aziz'ler gibi bu da 'satılmış', yani adanmış. Doğan oğulları yaşamayıp hemen ölünce Akçaköy'e varıp adak adıyorlar. Bir oğulları daha olunca da o yatırın ismini veriyorlar... Aziz, Karacahmet'ten evlendi. İki oğlu var; büyüğüne babasının adı Mustafa'yı vermiş, diğeri Burak. Afyon'da oturuyor... Mustafa 2013 yılında seksen yaşında vefat etti. Eşi Ayşe Hanım ise 2017'de öldü...

    Tatıresilin yaş sırasına göre üçüncü oğlu Lütfi... Ayağındaki arıza ve mesleğinden dolayı daha çok 'Terzi Topal' olarak tanındı. Anıtkaya'da aynı anda dört terzi dükkanının açık bulunduğu dönemlerde en kaliteli elbiseleri o dikti. Davılcıarifin Süleyman kızı Havva ile evlendi. Doğvelinin Mehmet Varlı ve Turabilerin Berber Mehmet Külte ile bacanaklardır...

    İki kız, bir oğlu var. Büyük kızı İsmihan, Terlemezin Pala oğlu Yusuf eşidir. Yusuf ile İsmihan hala-dayı çocuğu... Küçük kızı Filiz, Yörüğoğluların Gurtluahmet oğlu Veysel eşidir...

    Lütfi ile Havva Hanımın oğullarının adı Resul, dedesinin adı... Canavarcı kızı Havva ile evlendi, onun da iki oğlu var; halen Anıtkaya'da yaşıyorlar...

    Buruşak Mehmetin büyük oğlu olan Tatıresilin en küçük oğlunun adı da dedesinin adı olarak Mehmet konuldu. Aslında en büyük oğluna kendi babasının adını verdiği, ancak onun erken vefat ettiği hatırlanacaktır. Aynı zamanda ölen abisinin de adını devralan Mehmet,   Hacapdıramanlardan  Selver ile evlendi. Mehmet ile Selver teyze çocukları... 

    Mehmet-Selver'in de iki kız, bir oğulları var. İşitme engelli büyük kızı Hüsna, Anıtkaya dışına, Burdur Karamanlı'ya ; küçük kızı Yasemin de İnaz'a gelin gitti. Adem adını koydukları tek oğullarını Efted'den everdiler. Onun da Resul ve Tuba adında iki çocuğu var; Anıtkaya'da oturuyorlar...

    Görüldüğü üzere, Tatıresilin dört oğlunun her birinin birer oğlu var ve bu tek oğullarının da ikişer çocuğu... 'Hacı Hüseyin (Hassön) dedem gibi 110 yaşıma kadar yaşayacağım.' diyen Tatıresil, sözünü tutamadı; Hassön torunu Haci İresil olarak, 1988'de 79 yaşında vefat etti. Ondan bir yıl sonra, 1989'da da eşi Ümmühan Hanım vefat etti... 

    Suguşu

    Buruşak Mehmet, ikinci olarak Muratlarlı Hamide ile evlendi. Bu evlilik gerçekleştiği sırada ilk eşi Altıntaşlı Fatma Hanım sağ idi. Bununla beraber Onun 1925'ten önce vefat ettiği sanılıyor... 

    1894 Doğumlu Hamide Hanım, Hacıların  Kelahmetin kardeşi Abdullah eşiydi; onun Çanakkale'de şehit olması üzerine Mehmet'e geldi. Bu hanımından da Mehmet'in iki çocuğu oldu: Kezban ve Halil... Kezban, Cavanın İbramın eşidir...

    Oğlu Halil 1921'de doğdu, ismiyle değil 'Suguşu' lakabıyla tanındı. Çalışmadığı, uluk olduğu, söğüt altında orda burda aylak aylak dolaştığı için bu lakap takıldığı söyleniyor... 

    Tingildeklerden Musa kızı Hacer ile evlendi, Arapların Gözeliban ile bacanak oldular... Mehmet, Hidayet, Muzaffer ve Kadir adını verdikleri dört oğulları oldu. Bir süre sonra 1964'te, eşi Hacer Hanım vefat etti. Bundan sonra Suguşu akli dengesini kaybetti. Bir görüşe göre de hiç bir şeyi yoktu, deliliğe vurduruyordu. Yalnız çocuklarıyla hiç ilgilenmedi. Zaten eşinin sağlığında da eviyle ilgilenmiyordu, hatta eşine çok zulmettiğini söyleyenler de var... Bundan sonra ölene kadar belli bir mekanı olmadı, sürekli gezdi ve 1987'de vefat etti..

    Suguşunun büyük oğlu Mehmet 1952'de doğmuştu; 20 yaşında evlenmeden vefat etti. Küçük oğlu Kadir de bekar olarak 2006'da vefat etti. İkinci oğlu Hidayet, İzmir'de yaşıyor; çocuğu yok... Üç numara Muzaffer Balıkesirli bir hanımla evlendi. İki kızı var; biri Öğretmen diğeri engelli. Çocuklar Anıtkaya'dan kopuklar, nüfus kayıtlarını da buradan aldırmışlar... Muzaffer vefat edince, hatırasını yaşatma adına, dayıoğlusu Seyfettin Kasal küçük oğluna Muzaffer adını koymuş... 

    İlk iki eşi Fatma ve Hamide Hanımlar arka arkaya ölünce Buruşak Mehmet son evliliğini bir Eğretli ile yaptı. Çatalların Yarımağanın kardeşi Şerife, üçüncü hanımı oldu. 'Mencik Nine' diyorlardı Şerife Hanıma ve ikinci hanımı Hamide ile aynı yaştaydı. 

    Mencik Nineden de üç oğlu oldu Buruşak Mehmet'in... 1928 Yılında doğan büyük oğlunun adı İbrahim, Mencik Ninenin babasının ismi; ortanca oğlu 1933 doğumlu Cemal, Mencik Ninenin Çanakkale şehidi abisinin adı; ve 1939'lu küçük oğulları Hüseyin, Mehmet'in hem abisi hem de büyük dedesi Hacı Hüseyin'in ismi...  En küçük oğlu Hüseyin'in doğumundan on yıl sonra 1949'da Buruşakmehmet vefat etti... Eşi Menciknine Şerife Hanım ise 1971'de vefat etti...

    Gecegondu

    Büyük oğlu İbrahim'i İşofun kızı Refiye ile everdiler. Çolakların Ömer, Hacımahmutların Garaçaylı ve Selimlerden Keçimehmet ile bacanak oldular... Bu evlilik veya sonrasında İbrahim'e 'Gecegondu' dediler... Deyen de kim? Mencikninenin yeğeni Boduoğlu... Çatalların harmanyerinin Menciknine hissesine düşen kısmına, acilen ev yapıp taşınmak icap etti. O kadar hızlı hareket ettiler ki mugallit bir tabiata sahip Boduoğlu 'Yav bunlar dün yoktu, gece mi gonmuşlar buraya' diye takılınca, adı 'Gecegondu' olarak kalıyor.

    Gecegondu ile Refiye Hanımın biri kız, dört çocukları var. Mencikninenin adını verdikleri kızları Şerife, dayısı Sağırisanın oğlu Sefa eşidir... 

    Büyük oğlu Beytullah, Keçimehmet kızı Şerife ile evlendi. Şerife ile Beytullah teyze çocukları...  Onların da iki oğlan, bir kız üç çocukları oldu. Kızları Yeliz, Denizli'ye gelin oldu. Büyük oğluna Gecekondunun adı İbrahim'i koydu ve onu Bayramgazi'den everdi. Küçük oğlu Fahri ise Yaylabağı'ndan... İbrahim, çocuklarıyla Anıtkaya'da oturuyor... Beytullah 2022'de, eşi Şerife Hanım ise 2023 yılında vefat ettiler...

    Ortanca oğlunu Nevzat deyince kimse bilmez, ille de 'Nevzat Hoca' denilecek. Anıtkaya'da uzun süre verdiği öğretmenlik hizmeti ona bu ünvanı kazandırdı. Nevzat Hoca, Alçakların Mehmet kızı Zekiye ile evlendi. Bir erkek bir kız çocukları var. Oğulları Fatih Anıtkaya dışından evlendi; kızları Senem ise Gobakların Gocakazımın Hilmi oğlu Kazım Kaçmaz eşidir... Nevzat Hoca halen Afyon'da yaşıyor...

    Gecegondunun küçük oğlunun adı Mehmet. Hacımahmutların İbrahim Ildız kızı Sevican ile evlendi; Gasapların Araphüseyinin Mevlüt Eser, Mihrioğlu Ahmet Eşit, Patlakların Çetenin Muhittin Patlar, Tırılın Aziz Tırık ve Tevfiklerin Metin İdis ile bacanak oldular... Biri kız, dört çocukları var. Büyük kızı Vahide, Şavalın  Süleyman oğlu Gökhan eşidir. Mehmet'in de büyük oğlunun adı İbrahim, onu Afyon'dan Raziye ile everdiler. Ortanca oğlu Ahmet, Akbaşların Resul kızı Rabia ile evlendi; küçük oğlu Fethullah bekar... Eşi Sevican Hanım 2024 başında vefat etti; Mehmet, anası ve çocuklarıyla Anıtkaya'da oturuyor... Gecegondu İbrahim Omak 1999 yılında vefat etmişti...

    Buruşakların Cemal

    Mencik Nineden doğma ortanca Buruşak Mehmet oğlunun adı Cemal... Özel bir lakabı yoktu, 'Buruşakların Cemal' derlerdi. Bu araştırmayı yapmasam, 'Bruşak' dendiğinde aklıma sadece Cemal gelirdi... 

    İbişlerden Ümmühan Hanım ile evlendi, Ahmetçavuşun Alaattin Şık ile bacanak oldular... İki kız, iki oğlan dört çocukları var. Büyük kızı Zehra, Arzıların Akgabak Ömer eşi; küçük kızı Meryem de Sağırmahmutların Ramazan eşi oldular... 

    Buruşakların Cemal'ın büyük oğlu Ekrem, Capbakların Ali kızı Şerife ile evlendi; üç çocukları var. Büyükleri Yasemin Çatalçeşme'ye gelin oldu, Cemal ile Yıldız bekar... Küçük oğulları Mehmet'i Korelinin kızı Ömür ile evlendirdiler. Onlarında biri erkek üç çocukları var. Büyük kızı Melek'i Hacızekeriye torunu Çetin'e verdiler. Hacızekeriyenin hanımı Zeliha, Buruşak Mehmetin kızıydı, unutulmasın... Mehmet'in küçük kızı Ümmühan, Cingenmehmetin Emin eşidir. Oğlu Rıdvan, Denizli'den evlendi... Babaları Cemal 2000, anneleri Ümmühan 2006 yılında vefat ettiler; Ekrem ve Mehmet Anıtkaya'da oturuyorlar... 

    Kırtümmet

    Buruşak Mehmet'in en küçük oğlunun adı Hüseyin... O, Gedikmahmutoğlu Hacı Hüseyin (Hassön)ün, dördüncü kuşaktan torunu... Sayısal olarak söylemek gerekirse, bu adı taşıyan Beşinci Hassön... Öyle de olsa, kendisine 'Kırtümmet' lakabı taktılar. Tam olarak bilinmiyor ama; bunun sebebi insan ilişkilerindeki başarısızlığı olabilir. Hatırımda kaldığına göre, sürekli uyuyordu...

    Kırtümmet, Yarımağanın kızı Kezban ile evlendi. Onlarınki, hala-dayı çocuklarının evliliğidir. İki kız, iki erkek dört çocukları oldu. Büyük kızı Hafize, Şampanyanın Tacettin eşi... Onlar da hala-dayı çocuğu... Küçük kızı Şerife, de Gobakların Celil oğlu Mehmet eşi oldu...

    Büyük oğlu Mehmet, Hadımoğlunun Mevlüt kızı Elveda ile evlendi. Halil İbrahim ve Hatice adında iki çocukları oldu. Halil İbrahim, Ablak'tan evlendi; Hatice ise Yarımağanın Pilot oğlu İbrahim eşidir... 

    Kırtümmetin küçük oğlu Zekeriya, işitme engelliydi. Aldığı özel eğitimin de katkısıyla oluşan kültürel birikimi çevresine aktaramamak, kendini ifade etme fırsatı bulamamak gibi sıkıntılarla 2010'daki vefatına kadar cebelleşti... Babası Kırtümmet Hüseyin Omak da 2017 yılında vefat etti...

    Üç evliliğinden yedi çocuğu olan Buruşak Mehmet de her fani gibi, vadesi dolunca göçtü... Dambeşten düşüp öldüğü söyleniyor. Yalnız Suguşununki vefat etti o hariç, diğer dört oğlundan dört torununda adı yaşatılıyor. Bunlar; Tatıresilin Mehmet Omak, Gecegondunun Mehmet Omak, Buruşakların Cemalin Mehmet Omak ve Kırtümmetin Mehmet Omak'tır... 

    Omak deyince... Gedikoğlu Hacı Hüseyin torunlarından ikisinin (Hacı Hasan ve Buruşak Mehmet) bu soyadı almalarında Buruşak Mehmet'in etkisi olduğunu söyleyenler de var... Bu söylentiye göre; kardeşleri Hacı İbrahim, soyadı seçmek üzere muhtar odasına vardığında kendisi 'Koç' soyadını aldıktan sonra, 'Bir de bizimoğlan var, ahmak ahmak dolaşır. Ona da 'Ahmak' yazıverin' diyor. Memur buna tepki gösterip, "Ahmak olmaz,  'Omak' yazalım" deyince 'Omak'ta karar kılınıyor...

Hassönler-Hacı İbrahim

    Gedikmahmutoğlu Hüseyin, yani Birinci Hassönün dördüncü torununa geldik. Dedesinin adı Hüseyin'i verdiler ona. Böylece üçüncü kuşaktan yeni Hassön belirlenmiş oldu. Yüz yaşının üstünde bir ömür sürdüğüne göre; torununa kendisinin adı verilirken Hacı Hüseyin sağ idi. Belki de kulağına ezan okuyan kendisiydi. 

    Hüseyin'i İdirizlerden Raziye ile everdiler. Raziye, Sarımehmet ile Gocaosmanın ablalarıdır. 1869 Yılında doğduğu anlaşılıyor. Bu bilgiden yola çıkarak, hakkında bilgi bulunmayan Halil oğlu Hüseyin'in doğum tarihi hakkında bir tahmin yürütülebilir; 1869 civarında bir tarih olmalı... 

    Babası İdris Ağa öldüğünde Raziye 20 yaşında. O vakitler çocukları erken yaşta everirlerdi, bu sebeple Raziye ile Hüseyin'in 1889'da evli olduğunu düşünüyoruz. Babasının mirasından '109 kuruş, 22 para, 2 akçe' Raziye Hanımın hissesine düşüyor... İki yıl sonra, 1891'de tek çocukları Kezban doğuyor ve ardından Hassönlerin Halil oğlu Hüseyin vefat ediyor... İlkinin aksine, ikinci Hassön devri erken bitiyor...

    Bir kızıyla dul kalan Raziye Hanım'ı, eşi merhum Hüseyin'in küçük kardeşi İbrahim ile evlendiriyorlar. İbrahim 1877 doğumlu, Raziye'den 8 yaş daha küçük... Yeğeni Kezban'ın da üvey babası oluyor. Hacca gidip geldikten sonra ona da 'Hassönlerin Hacı İbram' denilecek. Raziye ile İbrahim'in iki kızı daha olacak; lakin onlara geçmeden önce, merhum Hüseyin'in kızı Kezban'ı anlatmak gerek...

    Kezban'ı önce Emirhanoğlu Mehmet'e verdiler; Mehmet, İşofun abisi... Şerife ve Ayşe adında iki kızları olduktan sonra eşi Mehmet, Çanakkale'de kalıyor. Kızlarından Şerife, ileride Tellilerin Mustafa eşi; Ayşe de Daldalların Deli Şükrü eşi olacaktır...  Bundan sonra Kezban Hanım, Müdüroğlulardan Halil Çavuş ile evlendi, Muzaffere adında bir kız çocukları oldu. 1922 yılında eşi Halil Yunanlar tarafından şehit edildiğinde, Muzaffere henüz kucakta idi... Muzaffere önce Eminlerin Kel Süleyman, sonra da Veyislarin Deliban eşi olacaktır... Kezban, Halilçavuştan sonra Aliciklerin Kelçakır Ahmet'e vardı. Ondan da İbrahim adında bir oğlu oldu. Hassönlerin Kezban tek oğluna belki de babalığı Hacibramın adını koydu... İbrahim'e 'Çakıriban' dediler... 

    Kezban parantezini kapattıktan sonra Hassönlerin İbrahim-Raziye çiftinden devam edebiliriz. Onların da 1895'te Azime, 1899'da Şerife adında iki kızları oldu. Azime, Gobakların Çerçi Mehmet eşi; Şerife de Hasan Emmisinin oğlu Halil eşi olacaktır...

    İbrahim bundan sonra, Hamzaoğlu Hasan (Tongullar) kızı Kezban ile bir evlilik daha yaptı. Ölüm notu düşülmemiş; ama Raziye Hanımın vefat ettiğini çıkarabiliriz bu yeni durumdan... 1901 Doğumlu olan Kezban Hanımdan da üçü kız, beş çocuğu oldu. Büyük kızı Ayşe, Hacellerin Mustafa eşi; ortanca kızı Raziye, Halil Efe eşi; küçük kızı Şerife de Guycuların Ahmet Hoca eşi oldular...

    İki oğullarının macerası demek Anıtkaya'daki Hassönler demek oluyor. O hikayeyi izleyeceğiz... Hassönlerin Gedikoğlu İbrahim, 1925 yılında vefat etti. İkinci eşi, Tongul kızı Kezban Hanım ise uzun yıllar daha yaşadıktan sonra 1963'te vefat etti...

    Goca Ömer 

    Anıtkaya'da Hassönler olarak bilinenler sadece Hacibramın Kezban Hanımdan olan iki oğludur. Bunlardan büyük olanın adı Ömer... 'Hassönlerin Goca Ömer' diyorlar, 1916 yılında doğdu. Adının Ömer olmasında ana etken, Kezban Hanım gibi görünüyor. Zira Ömer, Tongul Ninenin baba adıdır... 

    Yörüğoğlular Halil Efe kardeşi Sabire ile evlendi. Hatırlanacağı üzere, Halil Efe de Ömer'in kardeşini almıştı. Dolayısıyla değişik usulü bir evlilik olmuş... Ayrıca bu evlilikle İşof, Alibeyintahir ve Hafızıniban ile bacanak oldular...

    Gocaömerin ikisi kız, yedi çocuğu oldu. Kızlarından büyüğü Türkan Paşagızılar Bahattin eşi, küçüğü Nurten de Hafızların Kenan eşi oldu. Kenan ile Nurten teyze çocukları...

    Büyük oğluna doğal olarak babasının adı İbrahim ismini koydu. 1937 Doğumlu İbrahim, daha çok 'Bandocu' olarak bilindi. Şekerali kızı Azime ile evlendi. Bir kız, bir oğlu oldu. Kızı Selma, Hafızların Sarraf Mehmet Öztürk eşi oldu. Oğlu Orhan'ı ise Şekeralinin Veli kızı Şerife ile everdi... Bandocu 1996 yılında, eşi Azime Hanım ise 2016 yılında vefat ettiler... 

    İkinci oğlu Veysel 1942 yılında doğdu, Kantinlerin kızı Cemile ile evlendi. Onunki de teyzesi kızıyla evliliktir... Veysel 1967 yılında öldürüldüğünde, geride tek çocuğu Güngör kaldı. Dedesi ve amcaları tarafından kol kanat gerilen Güngör, Hafızlar Kenan kızı (halasının kızı) Aysun ile evlendi ve böylece Çakırların Alper ile bacanak oldular... İki kızı olan Güngör, halen Anıtkaya'da yaşamaktadır...

    Üçüncü oğlu 1944 doğumlu Hasan'a 'Gırhasan' deniliyordu. Gırhasan, Hacıların Kelidiriz kızı Sare ile evlendi... Kütahya'da yaşıyorlardı, 1998 yılında bir trafik kazasında kızları ve torunuyla birlikte vefat ettiler... Oğulları Purahan 1999'da, torunları Sarenur ise 2010 yılında vefat ettiler...

    Dördüncü oğlu Münir, Halil Efe kızı, yani halasının kızı Melahat ile evlendi. İkisi kız üç çocuğu var. Kızı Sabire, Bidakgeler Ömer oğlu Resul eşi; diğer kızı da Körmısdıfanın Kazım oğlu Ali eşidir... Oğlu Veysel'i Arzıların Veysel kızı Şerife ile evlendirdi... Melahat Hanım 2023'te vefat etti; çocukları halen Anıtkaya'da oturuyorlar...

    Hassönlerin Goca Ömer'in en küçük oğlunun adı İzzet... 1949 Yılında doğdu... Mesleğinden dolayı 'Terzi İzzet' diye bilindi. Kızkardeşiyle evlenen Hafızların Kenan'ın kardeşi Aynur ile evlendi. Hem teyzesi kızıyla evlenmiş oldu hem de Kenan ile değişik usulü yapıldı... Bir dönem mahalle muhtarlığı da yapan Terzi İzzet'in biri erkek, ikisi kız üç çocuğu var. Kızlarından birini Bayramgazi'ye, diğerini de Gobakların Pafıldakmahmutun Hilmi oğlu Salih'e gelin etti. Oğlunun adı Halil'dir. Onu Bidakgenin Aziz kızı Macide ile evlendirdi. Terziizzet 2015 yılında vefat etti... Tek oğlu Halil, çocuklarıyla Anıtkaya'da yaşıyor...

    Hassönlerin Gocaömer1986 yılında 70 yaşındayken vefat etti, eşi Sabire Hanım ise 2002'de öldü.... Gocaömerin kendisinin ve çocuklarının evliliklerine bakıldığında, dar bir daire içinde dönülüp kaldığı izlenimi alınır...

    Hüseyin

    Hassönlerin Hacibramın küçük oğlunun adı Hüseyin... Gedikoğlu Hacı Hüseyinin dürdüncü kuşak torunu, aynı zamanda sülalenin dördüncü 'Hassön'ü 1920 yılında doğdu... Hatiplerden Mollaosman kızı Rabia/Ragibe ile evlendi...

    Rabia Hanımla evlenmekle; Hacımahmutların Hafız Mehmet, Apdıramanların Yeniali, Davılcıarifin Süleyman ve Yetimlerin Gocayetim Mevlüt ile bacanak oldular... 

    Ragibe ile Hüseyin'in üçü kız, beş çocukları oldu... Sonra Rabia/Rağibe Hanım 1998 yılında, Hacı Hüseyin ise 2006 yılında vefat ettiler... Çocuklarına bakalım...

    Büyük kızları Mübahat Hatiplerin Godal Emin eşidir.  Emin-Mübahat aynı zamanda hala-dayı çocukları... Ortanca kızı Hatice Çakırların Hacapo (Abdullah Erdem) eşi; küçük kızı Kezban da Şemşilerin Lütfi oğlu Abdullah eşidir. Küçük kızına Kezban adını vermesinin sebebi, annesinin hatırasını yaşatmak...  Ayrıca 1952 yılında doğan bir kızı daha vardı, adını Mebrure koymuşlardı; lakin bu kız gelin olma fırsatı bulamadan 16 yaşındayken vefat etti...

    Hassönlerin Hüseyin'in büyük oğlunun adı, tabii ki babasının ismi olarak İbrahim'dir, 1947 yılında doğdu... Amcaların Kelmehmet kızı Şerife ile evlenen İbrahim Afyon'a yerleşti... Bir kız, iki oğlu var; büyük oğluna baba adı Hüseyin ismini, küçüğüne Hasan adını, kızına da anneannesinin adı Selime'yi vermiş. Üç çocuğunun üçü de Anıtkaya dışından evliler... Kendisi 2022 yılında vefat etti...

    İbrahim'den sonraki oğlu Mehmet, aynı zamanda Hassönlerin Hüseyin'in en küçük çocuğudur... Mehmet de Hacariflerin Mevlüt kızı Ayşe ile evlendi. Onların da bir kız bir oğulları var. Kızlarının adı Hülya, oğulları ise Hüseyin... Hem dedesinin adı, hem de dipdede Gedikmahmutoğlu Hacı Hüseyin'in... İlk Hassönün altıncı göbekten torunu ve yedinci Hassön olarak sülaledeki yerini almış. Şimdilik 'Son Hassön'... Mehmet'in eşi Ayşe Hanım 2023 yılında vefat etti. Kendisi çocuklarıyla İzmir'de yerleşikler...

    Son Hassön doğmadan yarım asır kadar önce, 1935 yılında büyük dedesi Hacı İbrahim, değirmene gidiyordu... Arabadan inmesi gerekince, olan oldu... Şalvarı tekerin demirine takılıp düştü. Vadesi orada yetmişti...

    Anıtkaya'da hem bir mevkinin hem de o mevkide bulunan kuyunun adı olan 'Hassönlerin Guyu' deyince, Hassönlerin Halil oğlu Hacı İbrahim soyundan gelen bu Hassönleri anlamak gerek...

    Rivayete göre, 1934 yılında soyadları dağıtılırken, Hassönlerin Halil oğlu Hacı İbrahim'i Hafız Mehmet'in muhtar odasına çağırmışlar. Alınabilecek soyismi listesine şöyle bir göz gezdirdikten sonra 'Omak-Koç' olarak iki isim seçmiş. Bunlardan 'Omak'ı kardeşleri Mehmet ile Hasan'a tahsis ederken, kendi ailesi ve merhum Mahmut abisinin çocuğu için de 'KOÇ' soyismini almış...