12 Ekim 2021

Eğret Çevresi Macur Köyleri

    Eğret çevresinde 150 yıl önce şu köyler vardı: Osmanköy, Karacaahmet, Aşağı-Yukarı Dandır (Dündarlı), Belce (Hasanköy), Bayramgazi, Çatkuyu (Mıliklar) ve Olucak (Ulucak). Bu köyler yine var, onlar belki Eğret ile bir yaşta komşuları. 

    Müzminleşen Osmanlı-Rus savaşları sonrası önce Kafkaslardan, sonra da Balkanlardan Anadolu'ya zorunlu göçler başlamış, ülkenin hemen her köşesinde bu muhacirler iskan edilmişler. Böylece Eğret'e de yeni komşular gelmiş, yeni köyler oluşmuştur. Eğretli bu köylere ve halkına kısaca "Macur" veya "Çerkez" demiştir.

    1864 yılında bölgeye ilk göçmen kafilesi gelir. Bursa üzerinden bir kısmı Afyonkarahisar'a yönlendirilen kafilenin çıkış yeri Kafkasya'dır. Döğer Küyü'nün Sarıcaova mevkisinde bunlar için yeni inşa edilen evlere yerleştirilirler. Doğal olarak bu yeni köye 'Sarıcaova' adı verilir. Eğret'in oldukça uzağındaki bu köyü, ilk olması açısından zikrediyorum.

    Bundan 20 yıl kadar sonra 1885'te yine Kafkasya kökenli bir grup daha gelir. Doğrudan değildir bu geliş; önce Suriye taraflarına gönderilmişler, oralarda yapamayınca daha kuzeye getirilmişler. Kafkasya gibi sert iklimden, çöl başlangıcı Suriye'ye alışmak kolay değil tabi. Eğret civarı coğrafi olarak benzemese de iklim olarak Kafkaslara benzer. 8 Hane olarak kurulan köy Eğret'in kuzeybatısında, Olucak ile Eğret arasındadır. Köyün kurulduğu dere, haritalarda gösterilmeyen ve 'Süleymanboğazı' diye adlandırılan mevki olduğu sanılmaktadır. Bu 8 hane halkı Kuzey Kafkasya'nın 'Voçapşiye'sinden oldukları için yeni yerleştikleri küçük köylerine bu adı vermişler. Bir süre böyle anıldıktan sonra köyün yeni adı 'Yenice' olarak belirleniyor.

    1886 sonu... Bulgaristan'ın 'Osmanpazarı' kaymakamlığına bağlı 'Maden-i Kebir' (Kocamaden) köyüne mensup 45 hane muhacir Afyon'a bağlı Karacaahmet Sultan, Muratlar, İlyen, Bey ve Akören köyleri arasında bulunan 'Belce Mezraası' diye bilinen mevkideki 5507 dönümlük boş araziye yerleştiriliyor. Köyün adı 'Belcemeşe' oluyor ve daha sonra 'İhsaniye' olarak değiştiriliyor.

    Ve 1887 başlarında yine Bulgaristan'dan bir kafile geliyor. 'Cuma-ı Atik' (Eskicuma) kazasından gelen bu muhacirler, Afyon'a 5 saatlik mesafedeki Eğret ile 7 saat mesafedeki Osmanköy arasındaki 6000 dönümlük araziye yerleştiriliyorlar. 38 Hane ve 148 nüfustan oluşan köyün adı 'Cumalı' oluyor.

    Yine Bulgaristan'ın 'Osmanpazarı' ve 'Tırnova' kazalarından 166 kişiden oluşan bir muhacir kafilesi Afyon'a yönlendiriliyor. 1892 senesindeyiz. Bunlar da Afyon'a 5 saat mesafedeki 'Susuzviranı' olarak adlandırılan 6949,5 dönümlük boş araziye yerleştirilmişler. Bu boş arazi, 1727 yılı vergi kayıtlarında 'Eğret Susuzu' olarak görünen ve yarım nefer vergi ödeyen 'Susuz' olmalı. Böylece eski memleketlerinin ismiyle yenisi birleştirilerek bu köye de 'Susuzosmaniye' adı verilmiş.

    1885'ten 1892'ye yedi yılda Eğret kuzey hattına dört macur köyü iskan edilmiş oldu.

    Felaket yılları bitmek bilmiyor. 1903 Yılına geldiğimizde, Bulgaristan'dan yeni göçler var. Silistre'den yola çıkan muhacirlerden 40 hane, Afyon sancağı dahilinde bulunan 'Kurtluoğlan Kapısı' olarak isimlendirilen mevkideki boş araziye iskan ediliyor. Köyün adı ise 'Saadet' oluyor. Eskiler hala burayı 'Kurtluoğlan' olarak anıyor.


Yararlanılan Kaynaklar:

1. 93 Harbi Sonrasında Karahisar-ı Sahib'e Yerleştirilen Bulgaristan, Bosna-Hersek Ve Girit Muhacirleri, Mehmet Güneş, JASSS, 2016
2. Türkiye Yer Adları Sözlüğü, Sevan Nişanyan, İstanbul, 2020




Hiç yorum yok:

Yorum Gönder