Günlüğün bu bölümü, Sakarya Zaferi sonrası Yunanlıların geri çekilmesinden, iki tarafın kaçınılmaz taarruz hazırlıklarına kadarki yaklaşık 10 aylık dönemi ele alır.
3 EKİM 1921
Genelkurmay’ın harp raporuna göre; 1 Ekim’de Sarıcaova’ya inen düşman kuvvetleri, 2 Ekim’de Gazlıgöl’e gelmiştir.
7 EKİM 1921
Sakarya Meydan
Muharebesinden sonra Eskişehir genel istikâmetinde çekilen Yunan ordusu, daha
başlangıçtan itibaren Afyon bölgesine bir kısım kuvvetlerini kaydırmaya
başlamış bulunuyordu. Nitekim, kuzeyden güneye alınan kuvvetlerden bir piyade
tümeniyle iki süvari alayından ibaret ilk takviye birlikleri, 28 Eylül 1921’de
Gazlıgöl’e hareket etmiş ve 7 Ekim’e kadar Gazlıgöl-Susuz-Afyonkarahisar-Balmahmut
bölgesinde toplanan Yunan kuvvetleri, dört tümene yükselmişti.
14 EKİM 1921
Kuzeyde
Bozaniç yöresinde bulunan 1. Süvari Tümeni de Hüsrev Paşa bölgesine getirilerek
Seyitgazi - Üçsaray - Türkmendağı hattı ile Bavurda - Kazuçuran - Eğret hattı
arasında keşifle görevlendirildi. Bu suretle son duruma göre; keşif, emniyet ve
muharebe için ara hatları belirtilmiş bulunan Batı Cephesi birlikleri, 10
Ekim’den beri başlamış oldukları tahkimat işlerine 14 Ekim’den itibaren cephe
komutanlığınca görevlendirilmiş oldukları kendi sorumluluk bölgelerinde devam
ettiler.
31 EKİM 1921
Yunan
birliklerinin savaş güçlerinin takviyesi ve cephede tahkimata hız
verilmesiyle ilgili olarak da 29 Ekim’de
kuvvet çoğunluğunun güneyde toplanmasına orduca karar verildi. Kuzey Grubu
emrindeki 9. Tümen’le Süvari Tugayı’nın ve 7. Tümen’in, Güney Grubu (Afyon
bölgesi) emrine girmesi plânlandı. Bir başlangıç olmak üzere. Güney Grubu’na
tertiplenen kuvvetlerden, bir topçu grubunun da 30 Ekim’de demir yoluyla güneye
nakli, ve 9 . Tümen’in de 31 Ekim Afyon bölgesine hareketi emredildi. Bunu
izleyen günlerde (Kasım 1921) plânlanan bu kuvvetlerin nakline devam edildi.
27 KASIM 1921
16 Kasım
1921’de harekete geçen 7. Tümen, 18 Kasımda Ihsaniye’ye, daha sonra Belce’ye ve
27 Kasım akşamı Balmahmut’a intikal etti.
OCAK 1922
Savaş bölgesinde yaşayan halkın gezileri, ordularca düzenlenen özel belgelerle yapılmaktaydı. İzin belgesi olmadan Eğret'te halk tarlaya çıkamıyordu.
4 OCAK 1922
Yunan Ordu Komutanlığı Raporu: 9. 1. 2. ve 7. Tümenler kış ortasında eski ve bozuk yollardan
harekete geçirildiğinden askerin moralinin bozulmasına sebep olmuştur.
10 OCAK 1922
Trikopis’in
karşı planı: 7. Tümen’e, ya Eğret’de ihtiyatta kalmak, ya da Sandıklı
istikâmetine taarruz etmek görevi verilecekti. Türkler Kuzey Grubu’na taarruz
ederlerse 7. Tümen kuzeye hareket ederek
Türk birliklerinin yan ve gerilerine taarruz edecekti. Sandıklı’ya taarruz için
7. Tümen, Sincanlı’da toplanacak…
19 ŞUBAT 1922
Yunan
Başkomutanı Papulas’ın İzmir’de Ayafotini Kilisesi’nde “Anadolu’yu boşaltırsak
baştan sona kadar tahrip ederek yüz senede onarılamayacak hâle getiririz”
açıklamasının bir propaganda mı, yoksa Yunanlıların Anadolu’yu boşaltmak
kararında mı olduğunu kestirmek mümkün olmadığını…
12 MART 1922
12 Mart
1922’de 13. Tümen, ordu emriyle ileri hattaki mevzilerini, 5. Tümen
birliklerine teslim ederek Eğret’in kuzeyine ihtiyata alındı. Karargâhı
Gazlıgöl’de bulunan 2. Kolordu da emrindeki 12. Tümen’le Kumartaş’ta, 5.
Tümeni’yle Bozüyük’te ve 13. Tümen’le Eğret köyünde olmak üzere, kuzey ve güney
gruplar ara hattına kadar olan savunma bölgesinin sorumluluğunu taşıyacaktı.
12 NİSAN 1922
7. Tümen, 37.
Alayı’nı Savran’da bırakarak büyük kısmı ile Eğret’e; 9.Tümen de demiryolu dolaylarına alındı. Bu
tümenlerin kuzeye alınmaları ile ilgili olarak, Afyon kuzey kesimindeki 5. ve
12. Tümenlerin cepheleri daraltıldı.
14 NİSAN 1922
Batı Cephesi
Komutanlığı’nca 14 Nisan 1922’de, tümenlerin süvari bölüklerinden teşkil
edilecek 4. ve 1. Kolordu’ya verilen süvari alaylarından biri Alayunt - Döğer,
diğeri de Döğer - Gazlıgöl hattında keşifle görevlendirilmişti. Yunan ordusuna gelince; Afyon grubunun kuzey kanadını daha da
kuzeye uzatarak tahkime başladıkları, Afyon kuzey bölgesindeki mevzilerinin 100
metre kadar ilerisinde yeni siperler hazırladıkları görülmüş…
18 NİSAN 1922
7. Tümen
Komutanı Tümgeneral Andrea Platis komutasında olmak üzere Eğret ve Döğer’de
toplanan 7. ve 9. Tümen’den kurulu Tümenler Birliği, ileri hatlardaki 13.
Tümeni (iki taburu eksik) geri çekerek ihtiyata aldı. Tümenler genellikle kuzey
ve güney gruplarını takviye ile görevlendirilmişti. Bu birlik emrindeki 7. ve
9. Tümenin süvari bölükleriyle emrine verilen 10. ve 15. Bağımsız Tümenin
süvari bölükleri ve daha bir kısım birliklerle teşkil ettiği karma bir
müfrezeyi, Kuzey - Güney grupları arasındaki boşluğu kontrol ve emniyet altına
almak üzere yerleştirdi.
MAYIS 1922
Mayıs ayı
içinde Afyon’un kuzeydoğusuna doğru kuvvetler sevk etmek suretiyle Türk
cephesinde yapılan değişiklik nedeniyle, Güney Grubu, kuvvetlerini karma bir
hâle getirmek zorunda kaldı. 2. Tümen in işgal mıntıkası kuzeydoğuya
uzatılarak, 1. Tümenin cephe hattı da daha doğuya nakledildi. Ve 4. Tümenin
cephesi örtüldü. Ordu emriyle Nisan 1922’de kurulan ve Döğer bölgesine
yerleşmiş bulunan Tümenler Birliği (7. ve 9. Tümen) 13. Tümeni ileri gözetleme
hattından çekerek burada sadece iki tabur bıraktı.
Yunanlılar,
genel olarak bundan önce yapmakta oldukları tahkimata ve özellikle Afyon kuzey
kesimindeki savunma hattının tersinde Nisan 1922’de başladıkları yeni
mevzilerin hazırlanmasıyla ilgili tahkim faaliyetlerine devam etmişlerdi. Bu
gibi işlerde, bölgedeki yerli Türk halkının insan gücünden ve araçlarından, zor
kullanarak faydalanmak yolunu tutmuşlar, teşkil ettikleri yerli çeteler ve para
ile satın aldıkları hainlerle Türk halkı üzerinde tüyler ürpertici zulüm ve
cinayetlerine de hız vermişlerdi.
Yunan ordusu
düzenlerinde yapılan bu değişiklikler, Türk ordusunda tartışmalara yol açtı ve
buna karşı yeni düzenler alınması kararlaştırıldı.
17 MAYIS 1922
2. Ordu Komutanlığının Kendi Bölgesindeki Düzenleme Hakkındaki
Mütalâası
Yunanlıların Kocaeli’de bir, Eskişehir’de üç, Döğer dolaylarında dört, Afyonkarahisar bölgesinde dört tümeni ve Aydm bölgesinde de bağımsız birlikleri bulunmaktadır…Bu toplanma; dört-beş haftadan beri göz önünde yapılmakta, Türk ordusu ise buna seyirci kalmaktadır…Yunan ordusunun aldığı bu durum, kendisine hem taarruz hem savunma için elverişli görülmektedir.
Yunanlıların
Döğer kesiminden ya da Eskişehir üzerinden taarruzu son aylarda dikkatle ve
önemle incelenmiş olup Yunanlıların böyle bir hareketi sürpriz olmayacaktır.
22 MAYIS 1922
|
2. Uçak Bölüğünden ayrılan Akviran Müfrezesi 14 Nisan
– 12 Mayıs 1922 arasında Çeçıngiç (Feyziabad), Seyitgazi, Yukarı Söğüt,
Ayvalık, Alpanos, Kuyucuk, Eskişehir, Muttalip, İscehisar, Bostanlı, Döğer,
Susuz, Cumalı, Eğret, Muratlar, Karacaahmet, Kadımürsel, Kırkpınar bölgesinde
keşifler yaptı. Bu keşifler sırasında ayrıca; "Türklerin Yunanlı
esirlere çok iyi davrandıklarını, savaşa son vermek amacı ile biran evvel
Yunan askerlerinin teker teker veya grup halinde teslim olmalarını tavsiye
eden" aşağıdaki bildirileri atarak, Yunan birlikleri etkilenmeye çalışıldı.
Bu bildirilerde künyeleri açıklanan esir Yunan askerlerinin imzaları
bulunuyordu. Yunanca atılan bildirinin Türkçe örneği şöyleydi. |
|
Asker kardeşler |
|
İmzaladığımız bu beyannameyi okuyun,
3 seneden beri Türklerin ne karakterde insan olduklarını anladık. İşte biz de
onun için Türklere teslim olduk. Türkler bizi gayet iyi karşıladılar ve
dilediğimiz gibi serbest bıraktılar. Şu halde harbin korkunç safhalarından
canımızı kurtararak ve subayların mezaliminden kurtularak şimdi rahat ve
huzur içinde yaşamaktayız. Eğer siz de gelip teslim olursanız, işte o zaman bu
söylediklerimizin tamamının birer hakikat olduğunu anlayacaksınız. |
|
Karşınızda ateş tehlikesine maruz
kalmamak için siperlerde son derece ihtiyatlı davranmalısınız. Bir asker
yalnız başına teslim olmak istediği zaman uzaktan ellerini havaya kaldırarak
bunun bir teslim işareti olduğunu belirtir veyahut bir beyaz mendili uzaktan
sallayarak Türk siperlerine doğru yaklaşır. Türk siperlerinden duyacağınız 'teslim teslim' kelimesiyle karşılanırsınız. Eğer daha çok arkadaş teslim
olmak istiyorsa bilhassa şunlara dikkat edilmelidir. |
|
Bu gayelerinizi göstermek için eğer
vaktiniz kalmazsa o zaman üçer üçer siperlere doğru ellerinizde beyaz
mendillerle gelmeye başlarsınız, Türk siperlerine 100 metre kala
tüfeklerinizi yere atar, ellerinizi havaya kaldırarak teslim olursunuz.
Evvelce teslim olanlarla sonradan teslim olanlar arasında farklı bir işlem
olmayacaktır. |
|
Onlar da evvelkilerin tabi olduğu
işleme uyularak kabul edileceklerdir. Şimdiye kadar teslim olanlar serbest ve
rahat yaşamaktadır. Onun için sevgili kardeşimiz, nasihatlerimizi iyi
dinleyerek, ona göre tedbir alınız. Şunu da belirtelim ki nasihatlerimizden
bir miktar yararlanmanızı tavsiye ederiz. Huzur içinde kalınız. |
MAYIS SONU 1922
1 HAZİRAN 1922
Batı Cephesi Komutanlığına göre; Eskişehir, Döğer ve Afyon kuzeyi bölgesindeki bir kısım Yunan birliklerinin eski yerlerinde olmayışları, Yunanlıların bazı cephe kesimlerinde yeni düzenler alabileceği kamsını uyandırmıştı. Düşman durumu hakkında elde edilen bu bilgiler üzerine, Cephe Komutanlığınca, birliklerden keşif ve gözetleme hizmetlerine önem verilmesi istendi.
4 HAZİRAN 1922
Hacıanesti
Küçükasya Ordusu Başkomutanı oldu.
5 HAZİRAN 1922
Daha sonra
cephede 15 günlük denetleme yapan Başkomutan birliklerin genel hâl ve
tavırlarını yeterli bulmuşsa da… Diğer taraftan denetleme sırasında kıta
komutanları, Başkomutanlarına, özel surette giydirilmiş vs. tam olarak
donatılmış kıtalarla, cephede kuvvetli olan bir tahkimat göstererek askerin
moralinin iyi durumda olduğunu ve Türklere saldırmak için sabırsızlandıklarını göstererek gözboyadıklarını beyan etmişlerdi. Eğret'teki 7. Tümen ziyaretinde köylüler zorla alana getirilerek Başkomutanı karşılıyormuş görüntüsü verdirilmişti.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder