07 Nisan 2023

Tokanoriler

 
    Topaloğlu Hasan 1795 yılında doğdu. 1830 Tarihli nüfus kayıtlarında 'orta boylu, kara sakallı' biri diye tarif edilmiş; o zaman daha 35 yaşındaydı. Kız çocukları kaydedilmediği için vardıysa da onlardan haberimiz yok. İki oğlu olduğu yazılmış; bunlar  sekiz yaşındaki Mehmet ile dört yaşındaki Abdulah... Bu hesaba göre Mehmet 1823, Abdullah ise 1827 doğumlu olmalıdır...

    Elde bulunan bu ilk kayıtlardan 70 yıl sonra, 1904 yılındaki kayıtlarda yine karşımıza bir Topaloğlu Hasan çıkıyor, doğum tarihi 1869... Babasının adı da Hasan...  O tarihte hayatta idiyse, yukarıda bahsedilen Topaloğlu Hasan 74 yaşında oluyor. Bu durumda 1904'teki Topaloğlu Hasan oğlu Hasan, o ilk Topaloğlunun torununun oğlu olması daha akla yatkın duruyor. Aralarındaki yaklaşık bir asırlık mesafeye çok rahat dört kuşak sığar... 

    Bununla beraber ilk Topaloğlu Hasan'ın 74 yaşında çocuk sahibi olması büsbütün imkansız da değildir. O zaman kardeşlerinden kırk yaş daha küçük birinden söz ediyoruz demektir. 1904'te anası babası kardeşleri, herkes ölmüş, sadece Toplaoğlu Hasan oğlu Hasan hayatta...

    İki kayıt arasındaki yetmiş yıllık süreyle ilgili elde bilgi bulunmuyor. O boşluğu dolduracak ne bir belge ne de tanıklık var... Dolayısıyla hikayeyi yukarıdaki iki ihtimalden hangisi üzerine oturtursanız oturtun, olay yirminci yüzyıldan başlamak zorunda... Biz de öyle yapacağız...

    Topaloğlu Çaycı Kel Hasan

    Topaloğlu Hasan, Kezban-Hasan çocuğu olarak 1869 yılında dünyaya geldi. Nüfus bilgileri işlendiği vakit ikisi de hayatta olmadığından ana babası hakkında bilgi bulunmuyor. Bu ana baba bilgilerine bakarak; Hasan'ın Hatice adında bir ablasının olduğu, Gocalilerin Veli'ye vardığı, ileride Şekeralinin ninesi olacağı sonucuna varılabiliyor. Lakin, aralarında yirmi yıllık yaş farkı olan bu Hatice ile Hasan'ın kardeş olabilecekleri bilgisini her iki taraftan da teyit edemedim.  

    Büyüdükçe çeşitli lakapları üzerinde toplayan bu ikinci kuşak Topaloğluna en son 'Topaloğlu Çaycı Kel Hasan' diyorlarmış. Çaycılığı askerlikten geliyor olabilir...

    Topaloğlu Hasan, Ayanoğlulardan İbrahim kızı Fatma ile evlendi. Ayrı anadan olmak kaydıyla, Fatma Hanım Halilakkaşın halasıdır... Önce Ovalıların Osman eşiydi. Kocası ölünce, oğlu Osman yanında tay olduğu halde Topaloğluna geldi...

    Fatma Hanım ile Topaloğlu Hasan'ın Mehmet, Nuri ve Hasan Hüseyin adlarında üç oğlu dünyaya geldi. 1932 Yılında Kelhasan vefat etti, inceleme üç oğlan üzerinden sürecek; ama onlardan daha önce ele alınması gereken biri var...

    Omarcıkların Osman

    Annesiyle tay gelen Osman, üç kardeşin de abisi oluyordu; karınkardeştiler. 1891 Yılında doğdu... Babası Çorcalı Osman ölünce anasıyla birlikte oradan ayrılıp Topaloğlu Hasan'a gelmişlerdi. Onu da ayırmadılar, evin oğluymuş gibi baktılar, kardeşlerinden önce başgöz ettiler. Çorcalıların Topalalinin üvey kızı Kezban ile everdiler. Topal Ali, Osman'ın abisi oluyor; nasıl böyle bir evlilik olabilir? Durum biraz karışık... 

    Topalali ile Osman'ın anaları ayrı... Bu yüzden babaları ölünce Topalali evin büyüğü olarak orada kaldı ve Omarcıklardan Ayşe ile evlendi. Ayşe Hanım Altındişin filan halası oluyor... Neyse, Topalali ile Ayşe Hanımın kızlarından Emine, Bezekinin eşi; diğeri Satı da Olucaklı Musahocaların ninesi olacaktır... Ama mevzu bunlar değil... Topalali, Ayşe Hanımın ikinci kocasıydı; ilkinden bir kızı Kezban'ı tay getirmişti... Osman, işte abisi Topalaliye tay gelen bu Kezban ile evlendirildi... Esasında başgöz edilen iki yetimdi...

    Anası Ayanoğullarından babası Çorcalılardandı, Topaloğlunun evinde bulunuyordu; bunların hiç birine değil de kaynanası Ayşe Hanımın sülalesi olan Omarcıklara nisbet edilerek 'Omarcıkların Osman' diye bilinmesi garip...

    Omarcıkların Osman Eğret'te çok durmadı. Sebebi bilinmiyor Karacahmet'e göçtü. Orada da aynı lakapla tanındı; ama bunu umursamayıp Omarcıkların soyadı olan Sağlam yerine, Topaloğluların soyadı Toka'yı aldı... Eğret'teki kardeşleriyle alakasını da koparmadı; hatırlayanlar, atıyla sık sık gelip gittiğini söylüyor...

    Mehmet

    Fatma Hanım ile Topaloğlunun büyük oğulları Mehmet, 1897 yılında doğdu. Hatırlanacağı üzere, ilk Toplaoğlu Hasan'ın büyük oğlu da Mehmet idi. Mehmet'in evlilik kaydı bulunmuyor, çünkü evlenmemiş; daha doğrusu buna fırsat bulamamış. Cihan Harbi patlayınca eli silah tutanlar askere alınıyor. Mehmet de daha 17-18 yaşındayken askere alınıyor. Eğitime filan fırsatları olmadan doğrudan cepheye... Mehmet de Galiçya cephesine gönderiliyor. Ne olduğu anlaşılmadan on günde 20 bin şehit veriliyor orada. İçlerinde Mehmet de var... Bölgede şehit olanların anısına düzenlenen Budapeşte'deki şehitlik, bugün Türk Şehitliği yahut Galiçya Şehitliği olarak biliniyor...

    Hasan Hüseyin

    Topaloğlunun en küçük oğlu Hasan Hüseyin 1908 yılında doğdu. Onun hakkında fazla bilgi yok. İzmir'e gittiği, orada evlendiği, çoluk çocuğu olduğu, orada öldüğü söyleniyor...  Nüfus kayıtlarına bakılırsa hanımının adı Sultan imiş. 1949'da Şaban adında bir oğulları olmuş; ama çocuk yaşını doldurmadan ölmüş... Hepsi bu kadar...

    Toka Nuri

    Ortanca oğulları Nuri ise asrın başında, 1900 yılında doğdu. Kinislerin Ali kızı Azime ile evlendi. Azime Hanım Dınalinin halası oluyor. 1918 Yılında bir kızları oldu, Zehra adını verdiler... Sonra ayrıldılar, Azime Paşanınaliye vardı... Zehra gelin olmadan 1939 yılında vefat edecektir...

    Azime Hanımdan ayrıldıktan sonra Dandırlı Ayşe ile evlendi. Kendisinden 5-6 yaş daha büyük olan Ayşe Hanımın başından da iki evlilik geçmişti. İlk eşi vefat edince bir oğluyla dul kalmış; o vaziyetteyken ikinci eşine varmış, bir kızı tazeyken de bu eşi Cihan Harbinde kalmıştı. İşte Topaloğluların Nuri'ye bu vaziyette geldi; yanında bir oğluyla bir kızı tay olarak...

    Her ne kadar resmiyette öyle kaydedilmiş olsa da Ayşe Hanım, Dudu olarak bilinirmiş... Dudu Hanım ile Nuri'nin ayrıca dört kızı ve bir oğlu daha oldu. Yaşlarının sırasına göre bunların isimleri; Fadime, Huriye, Abdil (Abdullah), Şefika ve Hacer'dir...

    Yalnız Ayşe Hanımla birlikte, ondan bir yaş daha büyük Hatice adında biri daha var kayıtlarda, İsmail ve Dudu kızı Hatice Toka diye kaydedilmiş. Evli, ama çocuğu yok; bu vaziyetteyken 1946 yılında vefat ediyor. Anaları ayrı olmak üzere Ayşe Hanımın ablası mıydı acaba? Belki Tokanori Onu da nikahına almıştı... Ayşe Hanım ile kardeş idilerse hem Ona izafe edilen Dudu ismi hem de çocuklara verilen Hatice ismi izah edilmiş olur... 

    Hödük Haliban
    Önce tay gelen iki kardeşe bakalım. Bunlar Dudu Hanımın Halil İbrahim ve Fatma adındaki iki çocuğudur. Fatma büyüyünce Sakaların Kelbekire verildi; Guzuguzu, Kelbekirinahmet ve Tanju lakaplı Selahattin Atay'ın analarıdır. 1986 Yılında öldü... 

    Halil İbrahim ise 'Hödük Haliban' diye tanındı. Bir kaç kere evlendiği söyleniyor. İlk hanımı Garaguzularınali ve Hörkülenin kızı Rukiye'dir. Bir oğlu doğup tazeyken vefat ettiği söyleniyor. Ardından 1964 yılında Rukiye Hanım da vefat etmiş. Diğer hanımları ve çocukları bilinmiyor. Asıl hafızalarda kalan hali; Cumartesi günleri pazaryerinde dolaşması, pazar kurulurken ve dağılırken pazarcı esnafının yükünü el arabasıyla taşıması ve sürekli eligötünde yürümesidir... Garip olarak yaşadı, öyle de öldü galiba...

    Topaloğlu Kelhasanın Nuri, 1934 Soyadı Kanunu uygulamasında TOKA soyadını alınca bu onun yeni lakabı oldu. Bundan sonra kendisine Tokanori, ailesinde de Tokanoriler denilecektir. Kendisi 1964 yılında, eşi Ayşe Hanım ise 1977 yılında vefat ettiler...

    Şimdi Tokanorinin beş çocuğuna bakalım... En küçüğü Hacer 1937 doğumlu olduğu düşünülerek diğerleri buna göre pay biçilsin... Büyük kızı Fadime, Dönelerin Yusuf'a vardı. Çorcalılarla önceden Osman vasıtasıyla bir bağ kurulmuştu, Fadime'yi Yusuf'a vermede bu yakınlığın payı olabilir... İkinci kızı Huriye'yi Ayanoğullarından Halilakkaşa, yani kendi dayısının oğluna verdi... Şefika, yine Ayanoğluların Garahmetin Halil; Hacer de Daldalların Gıdakömer eşi oldular...

    Abdil/Apil/Abdullah
    Noritokanın tek oğlunun adı Abdullah... Bazı kayıtlarda Abdil olarak yazılması, halk arasında Apil olarak bilinmesi bir şey değiştirmez; O ilk Topaloğlu Hasan'ın küçük oğlu Abdullah'ın adını taşır. Ondan yaklaşık bir asır sonra, 1929'da doğan bu Topaloğlunun da Abdullah olması manidar...

    Apil, Sağıroğlu Mehmet kızı Saide ile evlendi. Böylece Sağırmahmutun Halil, Fortgadirin Bekçirofi ve Kekliklerin Piriteşgiya ile bacanak oldular... O zaman için Eğret'in revaçta uğraşı olan koyunculukla meşgul oldu. Çevre köyler de dahil, meşhur koyun çobanları arasında hala adı anılıyor... 

    Tokanorinin Apil'in dokuz çocuğu oldu. Yaşlarının sırasına göre bunların isimleri; Aynur, Melahat, Hatice, Zeki, Nuri, Mehmet, İsmail, Hatice ve Talat'tır... Üçüncü kızı Hatice küçükken vefat edince sonraki kızına da aynı ismi vermiş.... Büyük kızı Aynur, Mandahmetin Mahmut Öztürk; Melahat, Halilefenin Sait Tüplek; Hatice ise Gasaplarınibramın Ahmet Eser eşi oldular...

    Büyük oğlu Zeki Patlakların Çetenin kızı Saide ile evlendi. Cücelerin Osman Öncül ile bacanak oldular... Burada dikkatimizi çekmesi gereken husus, Çetenin de Ayanoğlulardan olduğudur... Zeki erken dönemde İzmir'e yerleşti... Abdullah ve Emel adında bir oğluyla bir kızı var. İkisi de Anıtkaya dışından evlendiler, Abdullah'ın üç oğlu var... Zeki halen İzmir'de yerleşik...

    İkinci oğlu Nuri 1962 yılında doğdu. Piriteşgiyanın, yani teyzesinin kızı Aysel ile evlendi. Anıtkaya'dan hiç ayrılmadı, orada çalıştı, emekli oldu ve halen orada yaşıyor... Kalabalık Tokanorilerin Apil çocuklarının Anıtkaya'da yerleşik tek temsilcisidir... Abdullah, Fatma ve Hüseyin olmak üzere iki oğluyla bir kızı var. Fatma, Ayazinli bir beyle evlendi. Abdullah, Kalpsizin kızı Ebru ile evlendi; Nuri ve Elif adında bir kızıyla bir oğlu var... Hüseyin ise Tombağın Ünal kızı Fatma ile evlendi... Anıtkaya'da yaşıyorlar...

    Ortanca oğlu Mehmet ise 1964 yılında doğdu. Güdüklerin Emin kızı Şerife ile evlenip İzmir'e yerleşti. Ömer Tugay, Muhsine ve Sibel adlarındaki üç çocuğu da Anıtkaya dışından evlendiler. Halen İzmir'de yaşıyorlar...

    Dördüncü oğlu İsmail 1967 yılında doğdu. Zaman bugüne yaklaştıkça isim yorumlamayı bırakıyoruz; ama bunu belirtmek lazım; İsmail, Dandırlı Dudu Ninenin babası adıdır... Garaömerlerin Adem kızı Nurcan ile evlendi, O da İzmir'e yerleşti. Saide ve Meltem adında iki kızı var ve İzmir'de yaşıyorlar...

    En küçükleri Talat 1973 yılında doğdu; abileri vasıtasıyla İzmir'e yerleşti. Orada Anıtkaya dışından iki hanımla evlendi, onlardan iki kızıyla bir oğlu var ve halen İzmir'e yerleşik...

    Tokanorinin Apil/Abdullah 1985 yılında öldü. Eşi, Sağıroğlunun kızı Saide Hanım ise 2008 yılında vefat etti...

    1795 Yılında doğan Topaloğlu Hasan adı, bir asır devam ettikten sonra torunu Hasan Hüseyin ile birlikte Eğret'ten ayrıldığı görülüyor. Sülalesi ise, bir başka torunu Nuri ile devam ediyor. Hasan adı o dönemde unutulup kaldı, bayrağı Nuri'ye bıraktı. Tokanorinin büyük kızı Fadime'nin çocuğu olmadı; ama diğer üç kızı ve bir oğlu birer çocuklarına Nuri/Nurettin adını vermeyi ihmal etmediler...



Hiç yorum yok:

Yorum Gönder