Bilaller

     

    1830-1840 arası Eğret nüfusunu gösterir kayıtlar düzenlenirken Tekelilerin reisi Ahmet 35, oğlu Hüseyin ise 11 yaşında olarak yazılmış... 

    Tekelioğlu Hüseyin, Ayşe Hanım ile evli idi... Kendileri hakkında başkaca hiç bir bilgimiz yok. Evlatları ile ilgili kayıtlardan edinebildiğimiz sadece bu... Ayşe Hanımın da kocasıyla akran olduğunu düşünerek doğum tarihlerini 1820 kabul etmeliyiz...

    İki kızları ve bir  oğulları var; Dudu, Atike ve Mehmet Ali... Büyük kızı Dudu, Gocamatların Ahmet Tektaş'ın dedesinin ilk hanımıdır. Doğum tarihini bilmiyoruz; ama 1884 yılında bir torun sahibi olduğu kayıtlarda var...

    Küçük kızı Atike ise 1844 yılında doğdu ve Hasan ile evlendi. Atike Hanım, Tekelilerin Gocabıyık İbrahim Taşkın'ın büyük Ninesidir....

    Tekelioğlu Mehmet Ali

    Tek oğlunun adı Mehmet Ali... Malesef doğum tarihi bilinmiyor, çünkü eski kütük düzenlenirken hayatta değilmiş. 1844 Doğumlu, Gırhasanlar/Tomanlar/Tığlıların Mehmet kızı Hafize ile evlendi. Hafize Hanım da Körüslüoğlu Ömer'in eşi Fatma Hanım ile kardeş. Yani Tekelioğlu Mehmet Ali ile Körüslüoğlu Ömer bacanak oldular. Daha açıkçası, Bilallerin Apil (Abdil Kaynar)ın  ninesi ile Garaömer (Ömer Kök) ninesi kardeş... Fakat o noktaya gelmek için epeyce bir açıklama gerekecek...

    Şimdi Mehmet Ali ile Hafize'nin çocuklarındayız.... Bir kız, üç oğlan... Kız Cemile, 1875 yılında doğdu; Mihrioğlu İbrahim eşidir. Kayıtlarda Cemile göründüğüne bakmayın, Habibe olarak tanınıyordu; bu isimle çocuklarına 'Hebbeler' denilecek... 

    Erkek çocuklarından, Ahmet soyundan gelenler TEMEL soyadını aldılar; Gocagafalar, Köressan-Gasaphalil bunlardan... Halil soyundan gelenler ise Damcılar diye bilindi... 

    Bizim konumuz, erkek kardeşlerin üçüncüsü Hüseyin...

    Bilaller

    Mehmet Ali, 1873 yılında doğan büyük oğluna kendi babası Tekelioğlu Hüseyin'in adını koydu. Hüseyin, Hacapdıramanların kızı Gülsüm Hanım ile evlendi; böylelikle Yetimlerin dedesi Hacımurat ile bacanak oldular... 

    Bundan sonra Hüseyin-Gülsüm çocukları Tekeliler yerine Bilaller olarak anılacaklardır. Böyle lakap değişiklikleriyle, özellikle evlilik sonrası sık karşılaşılıyor; bir bakıyorsunuz, adam eşinin sülalesiyle anılır olmuş...  Lakin buradaki olay tam olarak öyle değil. Hüseyin'in çocuklarına Hacapdıramanlar denilmiyor, Bilaller deniliyor. İşin tuhaf yanı, ismini veren Bilal ortada yok. Gülsüm Hanımın geçmişinde de bu isimli birine rastlanmıyor. Daha da garip durum şu, bundan sonra da Bilaller sülalesinde Bilal ismi hiç yok... Hasılı kelam bu lakabın mantığını esrarlı...

    Bilallerin Hüseyin'in altı çocuğu oldu, bunların ikisi kız... Yaş sırasına göre isimleri; Recep, Ayşe, Atike, Abdil, Mehmet Ali ve Ömer'dir. Altı çocuk babası Tekelioğlu 1920 ile 25 yılları arasında vefat etmiş. Eşi Gülsüm Hanım ise kendisinden yirmi yıl kadar sonra, 1942'de ölmüş...

    Çocuklarına gelince... 1902 ve 1903 yılında doğdukları kaydedilen kızların büyüğü Ayşe hiç evlenmeden 1985 yılında öldü. Küçüğüne  ise 'Kör Atike' diyorlardı; son zamanlarında Patlakların Sağırömer ile evlendi. Kocası öldükten sonra Bilallerin evinde 1984 yılında vefat etti... Oğlanlara geçelim...

    Ercep

    Büyük oğlu Recep, 1901 yılında doğdu diye yazılmış. Birer yıl arayla üç çocuk doğması ne kadar mümkün ise, bu bilgilerin güvenilirliği o kadardır... Anıtkaya'da bu ismi taşıyan başka birini bilmiyorum, 'Ercep' deyince her zaman tek kişi akla gelmiştir. Bu yüzden Bilallerin Ercep demek yerine, kısadan Ercep denildiğinde maksat hasıl oluyordu...

    Arapselim torunu Fadime ile everdiler Erceb'i... Fadime Hanım, Arapşükrü (Şükrü Zenger)in ablasıdır. Ercep ile Fadime arasında bir akrabalık aranırsa bulunur... Hacımurat (Yetimlerin dedesi) Ercep'in teyzesiyle evli. Fadime'nin ninesi de Hacımuratın ablası oluyor... 

    Üç kız bir erkek çocukları oldu. Büyük kızı Müzef (Muzaffere), Eselerin Yusuf eşi oldu... Ortanca kızı Hafize (Güler), önce Garadelilerin Hödükhalibana (Halil İbrahim Kızılyel) vardı, sonra Kürtırzaya... (Kürt Rıza Bilallerin mezarlığa defnedilmiş, sonradan dikilen hece taşına 'Kürt Irzası' diye yazılmış; ölüm tarihi 1958) Onun vefatı üzerine de Sığırcı Kelosman (Osman Altınbaş) ile evlendi... Küçük kızı Emine ise Gademlerin Körahmet oğlu İbrahim Çotak eşi oldu... 

    Esasında Ercebin tek oğlu, çocuklarının da en büyüğüdür, 1927'de doğdu. Oğluna, doğal olarak kendi babasının adı olan Hüseyin ismini koydu. Ercebin Hüseyin, aynı zamanda Tekelioğlu Hüseyin'in torununun torunu oluyordu. 1949 Kışında askerden izinli gelmişti... 

İzin günlerinde değirmene buğday öğütmeye gitti. 

Zemheriydi... Hava çivi gibi... 

Eğret, tarihe 'goca kar' diye geçmiş uzun süren karlı günlerden birini yaşıyordu.

Kasım'da yağan kar hala kalkmamış, Hıdrelleze kadar kalkacağa da benzemiyordu.

O yıllarda en yakın değirmenler Araplı-Gecek hattında bulunuyor... 

Yükünü arabaya yüklediğinde kar yağıyordu, Bayramgazi rampasını kavradığında şiddetlendi. Bayramgazi'ye geldiğinde ise tipiye çevirdi. 

Biraz mola verip hem kendini hem öküzlerini dinlendirdi. 

Bu arada tipi şiddetini artırdı. Buna rağmen yola koyulmak isteyince oradan 'Bu havada yola çıkılmaz' diye durdurmak istediler. 

Israr edip datdedi... 

Çirçir civarına geldiğinde tam olarak nerede olduğundan habersizdi, göz gözü görmüyordu. 

Öküzler de zorlanmaya başlamış, zaman zaman tekerler dönmez olmuştu.

Zikkeyi çıkarıp boyunduruğu serbest bıraktı. Un derdinde değil, can derdindeydi artık.

Arabayı öylece bırakıp öküzleri yedmeye başladı; ama tamamen tersi devrilmişti. Artık nereye gittiğini bilmiyordu. 

Ertesi gün buldular cansız bedenini... Mübarek Cuma günü... 

Uzunderede Yataklara doğru bir ağacın altındaydı. 

Boyunduruktaki öküzleri de yanında... 

    Ercebin Hüseyin'in donması, Eğret'in trajik olaylarından biri olarak tarihe geçti. Bu olaydan seneler sonra, Ercebin Hüseyin'in hatırasına üç kız kardeşi de birer oğluna Hüseyin ismini koyarlarken, dedelerinin dedesi Tekelioğlu Hüseyin'den haberleri var mıydı acep?

    Billallerin Ercep, oğlunun ölümünden yirmi yıl kadar sonra, 1968'de vefat etti. Hanımına 'Ercepgarısı' derlerdi, kocasının ölümünden on yıl sonra, 1978'de vefat etti...

    Apil

    Bilallerin Hüseyin'in ikinci oğlu Abdil, 1908 yılında doğdu, halk arasında 'Apil' olarak anıldı. Tekirgızılardan Gülsüm Hanım ile evlendi. Bu evlilikten onbeş çocukları olduğu söyleniyor. Bunların çoğu küçükken ölmüş, hayatta kalabilenlerin isimleri; Halil, Hafize, Hüseyin, Osman, Selahattin, Salim, Ahmet, Kerime'dir... 

    Büyük kızı ve Apil'in ninesinin adını taşıyan Hafize, Garadelilerin Yarımçakmak eşi oldu. Kerime'yi de Gobakların Seydi Ahmet oğlu Garagaş Salih'e verdiler...

    Apil'in büyük oğlu Halil 1930 yılında doğdu, Yörüklerin Hüseyin kızı Ayşe ile evlendi. Kelarzımanın Meşhur Ahmet ile bacanak oldular.... Bir kız bir oğlu oldu, Afyon'a yerleşti. Kızı Hüsniye Gobakların Celil oğlu Ahmet Kaçmaz eşidir... Oğlu Muhittin 2020 yılında vefat etti... Halil, kendisi de 2000 yılında ölmüştü...

    Diğer oğluna babasının adı olan Hüseyin ismini koydu. 1939 Doğumlu Hüseyin, Çullugızının kızı Safiye Zenger ile evlendi. Safiye Hanım'ın babası Selim, Arapşükrü ile emmi çocuklarıdır. Ayrıca bu evlilikle, Irafanın Hasan ile bacanak oldular... Erken dönemde İzmir'e yerleştiler, bir oğulları bir de kızları oldu. İkisi de Anıtkaya dışından evlendiler. Hasta oğlu ve ardından kendisi İzmir'de vefat ettiler...

    Üçüncü oğlu Osman, 1941 yılında doğdu. Gobakların Seydi Ahmet kızıyla evlendi. Garagaş Salih ile değişik usulü yapmış oldular. Zamanında şans oyunlarına düşkünlüğü sebebiyle 'Totocu Osman' diye de anıldı. Hasan, Fatma ve Hatice adında üç çocukları oldu. Anıtkaya'da Bilallerin ocağını tüttüren sadece Osman'ın oğlu Hasan Kaynar kaldı dense yeridir. Samancı, Kepçeci, Biçerci, Zahireci, Haşeşci... Uzak durduğu meşgale yok... Bilallerin Osman da 2015 yılında öldü...

    Apil'in bir diğer oğlu Salim, Ayağındaki aksaklık sebebiyle 'Topal Salim' diye lakaplandı. Apdıramanların Yeniali kızı Zele ile evlenince; dipten akrabası Tekelilerin Mahmut Taşkın; Hafızın Hayrettin Öztürk; Tökürdeklerin Mürsel As ile bacanak oldular. Evlendikten sonra İzmir'e yerleşti. İki kız iki oğlan, dört çocukları oldu, 2001'de İzmir'de vefat etti...

    1947 Yılında doğan diğer oğlunun adı Selahattin'dir. Ziraat Lisesinde okudu. İşi gereği Manisa taraflarına yerleşti ve Ödemişli Fatma Hanımla evlendi. Bu arada arıcılığa yöneldi, en azından yazları arı bahanesiyle Anıtkaya'da bulunduğunda Köyde 'Arıcı' diye bilindi. Fatma Hanım 2022 yılında vefat etti. Arıcı halen Ödemiş-İzmir taraflarında yaşıyor...

    Bilallerin Apil'in küçük oğlu Ahmet, 'Şımır' diye biliniyor... Tatıresilin kızı Azize ile evlendi. İzmir'e yerleştiler, Hülya ve Ümmühan isimlerini verdikleri iki kızları oldu. Boşandılar...  Şımır uzun süredir Anıtkaya'da yalnız yaşıyordu, 2023'te vefat etti...

    Yörüklerin Zıkıye Osman Anıtkaya'da sünnetçilik yaptığı yıllarda Bilallerin Apil Dede de onun yanında bulunur, birlikte çalışırlardı. Bu durum uzun süre devam etti... Sonra Apil Dede ne vakit vefat etti, farkedemedik. Meğer 1978'de ölmüş; ama eşi Gülsüm Hanım 80 yaşına kadar yaşadı, 1987 yılında vefat etti... Onların vefatından sonra anladık ki Apildedenin bir lakabı da Bilal imiş. Sırf bu lakaba istinaden bütün sülalesinin lakabı Bilaller olmuş... Tekelilerin Bilallere dönüşmesindeki sır bu kadar yakınımızdaymış...

    Mehmet 

    Bilallerin Hüseyin, 1908 yılında doğan üçüncü oğluna kendi babasının ismi olan Mehmet Ali adını koymuş. Halk arasında Ali'si kaldırılmış, sadece Mehmet olarak biliniyor. Bana söylendiğine göre, Apil'in büyüğü imiş. Yalnız kütükteki sıralamada Apil önceki satıra kaydedilmiş. Kayıtlardaki asıl tuhaflık, iki kardeşin aynı tarihte doğmuş görünmeleridir; doğum tarihleri '30 Kanun-u Sani 1324'... Apil ile ya ikizler, ya da kayıt yanlış...

    Bilallerin Mehmet Telli Halil kızı Ümmühan ile evlendi. Daha doğrusu Ümmühan Hanım'a iç güveyisi oldu... Önceden Hacımahmutların Veli oğlu Mustafa'ya (Kıni Mısdık) varmıştı Ümmühan...  Kınimısdık, Kazım ve Satı adında iki yetim bırakarak vefat edince dul kalmıştı. İşte Bilallerin Mehmet, Ümmühan Hanım'a bu halde içgüveyisi oldu... 

    Onların da 1937 yılında bir oğulları olunca adını Mustafa koydular. Sonra 1940 yılında Hafize adını verecekleri bir kızları oldu; 13 yaşında vefat etti... Bilallerin Mehmet 1980 yılında öldüğünde 72 yaşındaydı; eşi Ümmühan Hanım ise 1973'te vefat etmişti...

    Mustafa'nın adı, Ümmühan Hanımın ilk eşine istinaden mi konuldu bilinmez. Lakin, Bilallerin Mehmet'in oğlu Mustafa'ya 'Kınimısdık' dediler. Sonraları, yöneldiği meslekten dolayı verilen 'Demircimısdık' lakabı öncekini bastırsa da hiç bir zaman 'Bilallerin Mısdık' demediler... 

    Demircimısdık sadece metalde değil, diğer malzemeler hususunda da el becerisi yüksek biri olarak bilindi. Babası, içgüveyiliğinde bulunduğu Kınilerin evden Bilallerin yurduna taşınınca orada kendine bir dükkan açtı. Yeni nesil demirciler ortaya çıkana kadar onun dükkanı çok işlekti...

    Hacariflerin Ahmet kızı Güllü ile evlendi; Sağırların Pehlivan Ali Osman ve Göçmensüleymanın Sami ile bacanak oldular... Gülsüm, Ümmühan, Fatma, Salih ve Şaban onların çocuklarıdır...

    Bir süre Anıtkaya'da çalıştıktan sonra İzmir'e yerleştiler. Kızları; Gülsüm, Eselerin Yusuf oğlu İsa Eminç eşi; Ümmühan, Çullulardan Alosmançavuş oğlu İbrahim Haykır eşi oldular. Fatma ise Anıtkaya dışına gelin gitti...    

    Büyük oğlu Salih, Anıtkaya dışından Kezban Hanım ile evlendi. Bir kız ve bir oğlunun isimleri Gül ve Mustafa'dır. Küçük oğlu Şaban, Şeherlioğlu Ahmet Kırdar'ın kızı Dilek ile evlendi. Büşra ve Sudenaz isimlerinde iki kızı var...

    İki oğlu da çeşitli metal işlerinde yoğunlaştı. Afyon ve İzmir'de bu alanda çalıştılar. Halen Salih İzmir'de, Şaban Afyon'da oturuyor. Demircimısdık 2023 yılının sonunda İzmir'de vefat etti...

    Ömer

    Bilallerin Hüseyin'in en küçük oğlu Ömer, 1913'te dünyaya geldi. Kınimısdık kızı Satı ile evlendi. Satı Hanım, aynı zamanda yeğeni Demircimısdık (Mustafa Kaynar)ın da karınkardeşiydi... 1990 Yılında 77 yaşındayken vefat etti... Eşi Satı Hanım ise 1997'de öldü...

    İki oğulları oldu. Büyüğü İbrahim 1942 yılında doğdu. Keliban (İbrahim Dalgıç) kızı Zühre ile evlendi. Bir kız, üç erkek; dört çocukları oldu. Kızları Anıtkaya dışına gelin oldu. Oğulları Mustafa Sandıklı'da çalışıyor. Adem 2009'da, Ömer 2019'da vefat ettiler... Karı kocadan ilk vefat eden Zühre Hanım oldu, 2015'te öldü. Bilalleriniban ise 2019 yılında vefat etti...

    1948 Yılında doğan küçük oğlunun adı Yakup'tur... Kıni Kazım kızı Fatma ile evlendi... Fatma Hanımla Yakup hala-dayı çocukları olduğu unutulmamalı. İzmir'e yerleştiler, dört kız ve bir oğulları oldu. Küçük kızları ikizdir. Çocuklarının tamamı Anıtkaya dışından evlendiler... Yakup, senenin yaz aylarını Anıtkaya'da geçiriyor...

    Bilaller sülalesinin soyadı KAYNAR...

Kes

    

    Biçerler Añıdinine gelmiş diyorlar, millet elinde telefonla ekinini hasat ettirme derdinde... Dediklerine göre, bu yıl  dene iyiymiş; lakin saman sıkıntılı... Sap zayıfmış, balyalar seyrek düşüyormuş... Arpalarda böyle, belki buğdayda durum değişiktir...

    Eskiden arpa orakları ile buğday orakları arasında hatırı sayılır bir aralık olurdu. Buğday daha geç eriyor; sapı daha kalın, biçimi ve sürmesi de ona göre daha zor oluyor ve uzun sürüyordu. Bazı buğday saplarına 'gamış gibi' derlerdi, o kadar kalın yani... Öyle olunca buğdayların biçilmesi, arpa harmanından bir hafta on gün sonrayı bulurdu. Şimdi neredeyse aynı vakitte biçerle hallediyorlar.

    Samanlar arasındaki fark çok net anlaşılabilir. Arpa samanı daha ince ve yakıcı olur. Sırf bu yüzden onun tozlu olduğunu söyleyenler bile çıkar. Tabi bütün bunların sebebi buğday sapının arpaya göre daha kalın oluşu... 

    Daha düğen sürerken buğday sapının direttiğini farkedersin. Arpa harmanını dört kere aktarıyorsan, onu altı kere aktarırsın. İlkini bir günde yığarken, diğerini birbuçuk gün sürersin. Daha sonra savururken; arpa samanı uçup gider, buğdayın samanı bile ağırbaşlıdır, vakurdur; oturduğu yerde kalır... Hatta bazen dene pozları takınır. Tınaz ile çeç arasında, arpada olmayan bir bölüm oluşur buğday savururken. Neredeyse dene kadar ağır saman taneleri iki yığın arasında tampon bölge oluşturur. Bu bölgede bulunan yığın samandan ağır, deneden hafiftir... Belki biraz deneyle karışık saman bölgesidir burası. Tekrar savursan da ayıramazsın ikisini.

    Tek çare gözerle çalkamaktır, o vakit ağır saman taneleri gözer üstünde kalır, yana atarsın. Kalburüstü gibi bunlara da 'gözerüstü' denilebilir. Peki nedir gözerüstünün özelliği?... Buğday samanını ağırlaştıran, sapındaki boğum yerleridir. Buraya 'dirsek' diyorlar. Düğenle ezilmez, kırılmaz; bir santim büyüklüğünde çöp gibi öylece kalırlar. Deneye özenenler bunlardır işte... Ağırlığından dolayı uçup gitmez, çeçden de fazla uzaklaşmazlar. Ve dirsek buğday sapında daha çok bulunur...

    Mallara saman dökerken görürdük, hayvan saman yerken adeta bu dirsekleri bir kenara ayırıyor, 'Yemem ben bunları' diyor, kese çıkarıyor... Bu kalın samana kes derlerdi, saman dökmeden önce aharın dibinde kalan kesleri alır bir kenara atar, sonra yeni samanı verirlerdi. O kesler de damı kürüdükten sonra, kurulama amaçlı hayvanın altına sepilenirdi.

    Yok, o kadar da değersiz değildir; bazen öküzün aharından alınan kesler eşeğe verilirdi. Durumun adaletsizliğinden, kendisinin hakir görülmesinden filan şikayet etmeyen eşek, kesleri kütür kütür yerdi. Sanki arpa yiyor mübarek... Gerçi yemeyip de ne yapsın, hayvan ac, ac!.. Belki dile gelse, o kesi verdiğin için sana teşekkür edecek...

    Eğret'e özgü 'keslemek' diye bir tabir var, başka bir yerde bu sözün kullanıldığını işitmedim. Doygunluktan dolayı kaptaki yemeği seçme, kötülerini bırakma yahut daha fazla yiyemeyecek durumda bulunma manasına geliyor. Demek ki hayvanların kes bırakmasından esinlenmişler...

    Ahardan alınıp biriktirilen kesler, bir dönemin yakacak kalemlerinden biri sayılırmış. Ben bu dönemin sonlarına yetiştim, gördüğüm kadarıyla olay şöyle gerçekleşiyordu: Malların beğenmeyip bıraktığı kes, alınıp ocağa getiriliyor. Şimdi fazla kalmadığı için 'ocak' açıklama ister; bugünün şöminesi dersek daha anlaşılır olur... Ocağım sönmesin, bacam tütsün diye sönmek üzere olan ocağa kes dökülüyor. Artık o ocak ne yanar, ne söner; saatlerce tüter durur. 

    Duman bacadan tüterse sıkıntı yok; amma içeriye basarsa göz gözü görmez olur. Tam yanma gerçekleşmediği için öyle bir duman üretir, deme gitsin... Isı değeri de yoktur ha, ortalığı ısıtmaz. Sırf ocağım sönmesin diye, bu kadar dumana katlanılır. Bir de tabi, yakacak yok... O zamanlar kömür zaten bulunmuyor da... Demek ki meşeyi de ota boka kullanmak istemiyorlar... Belki günaşık kökü vardı biraz, ya da cıv... Gerçi ha cıv, ha kes; ikisi de aynı. Geçer gider, ardından külden başka bir şey bırakmaz. Oflar poflar, tüter de tüter, işin sonunda sacıraktaki ocak güyümünü bile ısıtmaz... 

    Neylersin ki ocaklar bunlarla idare ediliyor o zamanlar. Bir ikisi değil, bütün ocaklarda kes yakılıyor; amma az, amma çok... Kes Osman'ın ocakta biraz çokça tütüyormuş, sırf bu yüzden 'Kes' lakabı takılmış... Hayta'nın babasına öyle derlermiş, kaynak Torunları... 'Kes Dede' derlermiş kendisine. Ocakta sürekli kes yakar, odayı duman bürürmüş. Çocuklarının en küçüğü olan Hayta, nefes alabilmek için cam ararmış... Kes Osman'ın ev öyle de diğerleri farklı mı sanki...

    Şimdi saman diye bütün saplara diyorlar... Parça saman yok, balya var... E haliyle saman saşgı olmayınca kes de yok. Bir zamanlar yem ve yakacak olarak hayatımızda önemli bir yeri varmış halbuki...

Değnek

    

    Bir yere, bir şeye ulaşmak, erişmek, nail olmak, temas etmek manalarına gelen 'değmek' fiilini biliyoruz. Eski Türkçede bu fiil ikincil olarak 'dövmek, vurmak, darbetmek' anlamını kazanmış. Bu ikincil anlam, ister istemez bir araçla gerçekleştirilecek. İşte bu dövme aracına 'değnek' denilmiş. Kısacası bir dayak aracı olarak değnek, değmek fiiliyle yakın akraba...

    Kelime kökenindeki bu durum kimseyi yanıltmasın, değnek demek sadece dayak demek değildir. Başka ne işe yarar ki değnek? İnceleyelim biraz...

    Hazreti Musa Medyen'de, Şuayib (as) yanında on yıldan fazla çobanlık yapmıştı. Yaptığı sadece çobanlık değildi, evin diğer işlerini de görüyordu. Şuayib (as)a uzun süreli bekar durmuştu, diyebiliriz. Bir de kızıyla evlenince, bir bakıma ev sahibi, bir bakıma iç güveyisi gibi bir durum oluştu. Bu esnada Kayınpederi Şuayib (as) kendisine bir değnek hediye etti. Üst ucunda bir budak bulunan bu değneği Hz. Musa, vefatına kadar yanından hiç ayırmadı. Tabi kaynaklarda buna değnek değil âsâ deniliyor. Âsâ-yı Musâ diye meşhur olmuş bir değnek...

    Sözleşmesi bitip vakit tamamlanınca, ailesini de alıp Mısır'a dönüş yolculuğuna başladı. Sıkıntılı bir gecede ateş alma ümidiyle Tur Dağı'na çıktı, orada Allah kendisine Peygamberlik görevini verdi. Bu görev tebliği sırasında da yine meşhur değneği Hz. Musa'nın elindeydi. 

    - "Musa, şu sağ elinde tuttuğun şey de ne?" diye sordu, Allahu Teala... Hz. Musa'nın cevabı ilginç:

    - "O asamdır dedi, üzerine dayanırım, onunla davarlarıma yaprak çırparım, ayrıca onunla daha birçok ihtiyacımı gideririm."

    Görüldüğü üzere, verilen cevapta dayak anlamı yok. Varsa bile 'daha birçok ihtiyaç' genel torbasının içine konulmuş önemsiz bir anlam gibi duruyor. Ona dayanarak dinleniyor, koyunlara yiyecek temininde kullanıyor, ve daha başka ihtiyaçlarını gidermesine yardımcı oluyor. Kendi hayatını kolaylaştırdığı gibi malının da emniyetini sağlıyor onunla.

    Musa (as)ın cevabından sonra, Allah onu yere bırakmasını istiyor ve hoop değnek canlı bir hayvan gibi hareket etmeye başlıyor. Musa (as)ın bahsettiği vazifelerden sonra, o değneğe başka vazife daha yüklenmiş oluyor. Bundan sonra Hz. Musa , Kuran'da sözü edilen bütün mucizeleri o âsâ/değnek aracılığıyla gösterecek.

    Asa-yı Musa özel bir değnekti, bütün değneklerde o özellikleri aramak beyhude uğraş. Lakin şunu anladık ki değnek sadece dayak aracı değil...

    Zamane çobanlarının değneğini düşünelim. İki elini kaide gibi üst ucuna yerleştirdikten sonra onların da üstüne çenesini dayar. Değnek bir direk olmuştur, vücudun ağırlığını bacaklardan alır. Çoban bu vaziyette sizinle konuşurken çaktırmadan bacaklarını dinlendirir. Bacak dinlenirse kafa da dinlenmiş olur. Uzun süreli bu şekilde durmak yorucu oluyorsa, pozisyon değişiklikleriyle kendini yeniler. Her seferinde değnek onun için üçüncü bir bacaktır.

    Değneğine dayanarak uyuyan çoban bile var. Dayı'yı (Hasan Yola) tanıtırken anlatmıştım...  Sakaların Hüseyin'i, çobanlığı öğrensin diye Dayının yanına vermişler. Çocuk yaşta olduğu için ilk zamanlarda bu iş disiplinine uyum sağlayamamış Hüseyin. Uykusuzluk canına tak edince, işte öyle değneğine yaslanır uyurmuş.

    İnsanın sadece bacakları ağrımaz. Neren ağrıyorsa değneği bir fizik tedavi aracı olarak kullanabilirsin. Belin ağrımışsa ortadan beline dayar, dirseklerinle iki yandan kelepçelemiş gibi gerdirirsin. Beline masaj yapmakla birlikte bir çok kasını gerdirir dinlendirirsin.

    Omuz bölgende bir sıkıntı varsa, oraya yerleştirir, bu sefer kollarınla aşağıya doğru kelepçelersin. Bu vaziyette karşıdan siluetini görenler, seni çarmıha gerilmiş İsa zanneder... 

    Bütün bu hareketleri istemsizce yapar çoban. Taşırken de öyledir... Ağırdır, ama yük olmaz. Hayvanları yönlendirmek, çevirmek için havaya kaldırır, yere vurarak ses çıkarır. Bazen de tören yürüyüşündeki askerin silahını omuza alması gibi omuzuna kaldırır. Dediğim gibi bunları yaptığının farkında olmaz.

    Herkes senin gibi değil ya, hırsızı var uğursuzu var... Kötülere karşı çobanın değneği silahtır. Ciddi bir vuruşla öldürmese de ağır hasar verir... Hz. Musa'nın değneğinde olmayan işlev, bazen burada gerekli olabilir. Sadece insanlar için değil, yırtıcılar için de değnek gereklidir. Hak edene hak ettiğini vermek haktır... Yani mal ve can güvenliğini sağlamada bir çobanın değneği çok önemli...

    Değnek onun için, bedeninde bir organ gibidir. Değneği yoksa çoban yarımdır; kördür, sağırdır, dilsizdir, çolaktır, topaldır, küttür, kötürümdür...

    Kuyudaki Çoban hikayesinde Berber Emmi değneği almak için kuyuya iniyor ya... Demek ki bu, o kadar da saçma ve anlamsız değilmiş...

    Bu kadar çok işe yarayan değnek nasıl yapılıyor acaba? Çok basit... Düzgün bedenli bir taze meşeyi kökünden çıkaracaksın. Soy, budaklarını al, uçlarını düzelt, kurumaya bırak... Bu kadar. Yalnız köklü olmasına dikkat et. Meşenin köküne kütük derler, kütükten bir parça bulunsun yani. İşte o kütük yumrusu 'kütümek'tir.  Onun sağladığı ağırlık sayesinde değnek bu kadar işlevsel hatta arganomiktir. 

    Meşeden olacak, ucunda kütük yumrusu bulunacak, kütümekli olacak. Kütümek o kadar mühim ki, düz bir değnek çoban değneği değildir zaten. Çünkü gerektiğinde (misal uzaktaki hayvan çevrileceği zaman) eldeki değneği kütülemek gerekir. Bumerang gibi yalpalatarak değnek atmaya kütüleme denir. İsabetli bir atış gerçekleştirmek için, değneğin ucunda ağırlık merkezini değiştirecek bir kütümek ne kadar gerekli, anlarsın... 

    Asa-yı Musa'nın kütümeği ters taraftaymış, yani üst uçtaki bir budağı kütümek olarak kullanmış. Tabi O değneğini koyunları için değil, Firavun ve avanesine karşı kullandığından öyle olması daha kullanışlıydı belki. Hem onunkisi meşeden de değilmiştir...

    Hep çoban değneğinden bahsediyoruz diye, değnek demek çoban değneği demek sanılmasın. Basit bir sopaya da değnek denir esasında... Yine de kullanım alanlarına göre değnekler gruplanmıştır. Misal met değneği yalnız o oyunda işe yarayan, belli kalınlık ve uzunlukta bulunan bir değnektir. Koltuk değneği terimleşmiş, ağaçtan yapılmasa bile hastanın yürümesine yardımcı araçlar o isimle anılır olmuştur.

    Değnek kelimesi 'iki ucu boklu değnek' biçiminde deyimleşmiş olup içinden çıkılması güç durumları anlatmada kullanılmaktadır. Bir de atasözlerimiz var değnek kelimesiyle ilgili... Aklıma gelenleri sıralayayım...

    Köpeksiz köy bulmuş değneksiz geziyor
    Delinin eline değnek verilmez
    Deli deliyi görünce değneğini saklar
    Dayak isteyen keçi çobanın değneğini yalar
    İti an değneği hazırla

    Görüleceği üzere bu atasözleri hep şiddet içerikli. Yani değnekle dayak özdeşleşmiş, ne yapsan birbirinden ayrılacak gibi değil. Onun eşanlamlısı 'sopa' kelimesi bile aynı zamanda dayak manasına geliyor. Dolayısıyla çobanın elindeki değnek bir anda silaha dönüşüveriyor; kimi zaman savunma, kimi zaman saldırı silahı...

    Cihan ve İstiklal harbinden önce çoğu sülale gibi Körüsler de koyunlarının çokluğuyla meşhurlar. Dınali'nin damadı olan Körüslerin Osman koyun güdermiş. Sürüsünün mevcudu bin koyunun üzerinde, öyle otuz kırk tane eksilmesini fark etmek mümkün değil. Çalanlar da o kadar götürürlermiş. Yalnız bir gün Kekliklerin Kelali 70-80 tane çalınca sürüye hırsız dadandığını anlamış. Anlamış, ama yaşı küçük olduğundan bir şey diyememiş. Lakin bunu da aklının bir köşesine yazmış. Bir kaç yıl sonra biraz diklenince Kelali yine hırsızlığa gelmişmiş. Osman iflah olmaz hırsızın kafasına değneğini öyle bir indirmiş ki, o günden sonra değil Kelali, başka hiç bir hırsız Körüslerin koyuna yaklaşamamış. Olayı nakleden Dayı (Hasan Yola) 'Ben o değneği kaldıramadım' deyesiymiş.

    Kaderin cilvesi işte... Bu olaydan bir kaç yıl sonra patlayacak Cihan harbinde Körüslüoğlu Osman ile Kekliklerin Ali aynı cephede çarpışacaklar; beriki Eğret'e Çolak Ali olarak dönebilirken, Osman şehit düşüp bir daha köyünü göremeyecektir...

    Başa dönecek olursak, Musa (as) asasının özelliklerini sayarken dayaktan bahsetmiyor; ama 'daha başka ihtiyaçlarımı onunla karşılarım' derken belki güvenlik ve savunma ihtiyacını da kastediyordu.

Sıntırlar

     

    Mollaahmetoğlu Ali'ye, Ali Hoca denildiği anlaşılıyor. Mustafa, Eyüp ve Hüseyin'den sonra Kezban Hanımdan İsmail ve Ramazan doğuyor. İsmail'den Alihocalara gidildiğini gördük. Sıra en küçük kardeş Ramazan'a geldi...

    SINTIRLAR

    Ali Hocanın diğer oğlunun adı Ramazan... Yaşı, eşi/eşleri gibi ayrıntılardan çocukları vasıtasıyla bilgi ediniyoruz; zira kütük kaydı yapılırken kendisi ve ilk eşi hayatta değilmiş. En küçük çocuğunu nazara aldığımızda, 1897 yılında hayatta olduğunu söyleyebiliriz.

    Ramazan, önce Hatice Hanım ile evlendi. Kimlerden olduğunu bilemediğimiz bu hanım, Ali ve Hüseyin adlarında iki oğul dünyaya getirdikten sonra vefat etti. Bundan sonra sülale içinde Hatca (Hatice) ismine çok rastlanacaktır... Daha sonra Ramazan, Havva Hanım ile ikinci defa evlendi. Ondan da Hatice ve Kezban adını verdiği iki kızı doğdu. 

    Önce de belirttiğimiz gibi, 1904 kayıtları tutulduğu sırada Ramazan ve ilk eşi Hatice hayatta değillerdi. Ancak ikinci eşi Havva Hanım uzun yıllar daha yaşayacak ve 1944 yılında vefat edecektir... Şimdi çocuklarına bakalım, ne olmuş...

    1895 Yılında doğan büyük kızına, ilk eşi Hatice Hanımın adını koydu. Ramazan kızı Hatice Daldallardan Hüseyin ile evlendi. Bakkal Süleymanın dedesinin kardeşi olan Hüseyin şehit olunca, Arapların Halil'in ikinci eşi oldu. Burada Deveci (Şah İsmail), Dönelerin Ali eşi Esma ve Ümmetlerin İbrahim eşi Emine'nin anası olacaktır. 1967 Yılında vefat etti...

    İkinci eşi Havva Hanımdan olan küçük kızı 1897'de doğdu. Ramazan ona annesinin adı olan Kezban ismini koydu. İsmail Amcasının oğlu Mehmet ile evlendiğini söylemiştik. O da Körhalil eşi Gülsüm ile Ayvaz eşi Cemile'nin anaları olacaktır. 1973 Yılında öldü...

    Kel Hasan

    Ramazan'ın oğulları ilk eşi Hatice Hanımdan... Büyüğüne, Babası Ali Hocanın hatırası olarak Ali ismini koydu. 1877 Senesinde doğmuştu Ali... Emine Hanım ile evlendi; eşinin kimlerden olduğunu bilmiyoruz, ama Gıdilerin Mustafa oğlu Ahmet ile bacanak oldular...  Dört çocukları oldu; iki kız, iki oğlan... 1904 Doğumlu büyük kızlarının adı Ayşe, Emine Hanımın anası adı... 1910 doğumlu küçük kızları ise tabii ki Hatice... Ayşe'nin akıbetini bilmiyoruz; ama Hatice'yi, önce Ümmetlerin Bekir'e verdiler. Daha sonra Garacanın ikinci eşi olacak ve 'Garacagarısı' diye anılacaktır, 1985'te vefat etti...

    Ayşe'nin abisi Hasan ise 1903 yılında doğdu. Nasıl ki Ayşe, Emine Hanımın annesi adı ise; Hasan da baba adıdır. Bir müddet sonra ona 'Kel Hasan' demeye başladılar. Mollaoğlu ve Alihocalar tabirleri unutuldu, ailesinin lakabı bu oldu... 

      Gademalinin kızı Hatice Hanım ile evlendi. Böylece Şeherlioğlu, Çolağüseyin ve Corukların Köriban ile bacanak oldular...  Kendi babasının adını verdiği tek oğlu da ileride 'Kelasanın Ali' diye anılacaktır... Ali'nin küçüğü Emine, 1959 yılında kız iken vefat etti...

    Kelasanın Ali, Musluların Çürükyusuf  kızı Ayşe ile evlendi. Doğal olarak eşine de 'Çürük Âşa' lakabı takılmıştı... Ayrıca bu evlilik yoluyla Dayısı Gademellerin Kazım ile de bacanak oldular; çünkü baldızı Tevfike, Kazım Dayısına varmıştı... 

    Ayşe Hanımla evliliğinden 1961 yılında Mevlüt, 1963'de Yusuf, 1965'te Hatice, 1969'da Emine ve daha sonra Aysun dünyaya geldi. Kızları... Hatice, Dıkmanın Ahmet Özen eşi; Emine, Mollaahmetlerden Müdüroğluların Çaparın Arif Eşiyok eşi; Aysun da Sağırların Ahmet Sancak eşi oldu. 

    Büyük Oğlu Mevlüt, Aşşağılıların Osman kızı Halime ile evlendi. İlk oğullarına isim verirken, karı koca babalarının adını birleştirdiler: Ali Osman... Küçük oğluna da Dedesi Kelasanın ismine hürmeten Hasan adını koydu... Mevlüt, ailesiyle Afyon'da oturuyor...

    Küçük oğluna ana-dedesi Çürüğünyusuf  hatırası olarak Yusuf adını koydular. Anıtkaya dışından evlenen Yusuf'un Ayşegül, Tuğba ve Murat adında üç çocuğu var... Afyon'da oturuyorlar...

    Eşi Gademali kızı Hatice Hanım 1953'te, Kelhasan ise 1963'te vefat etmişlerdi. Oğlu Ali'nin de önce 2011 yılında eşi Çürükayşa, sonra 2015'te kendisi vefat etti...

    Gavcar İbrahim

    Mollaahmetlerin Ali'nin küçük oğlu 1907 yılında doğdu, adı İbrahim olarak kayıtlara geçti. Önce Hadımoğlunun kızı Arife ile evlendi. Arife Hanım çocuksuz olarak 1937'de vefat edince Veyislerden Halime ile evlendi. Halime Hanımın anasının adı da Halime olup Paşaoğlu Mehmet'in kızıdır... Raike adında bir kızdan sonra, 1940  yılında bir de erkek çocukları oldu, adını Hüseyin koydular. İleride bu oğluna 'Kötüseyin' lakabı takıldı... 

    Halime Hanım önceden Çorcalılardan Piremez Abdullah'a varmıştı. Kocası gittiği yerden dönmeyince, öldü zannedilmiş ve bunun üzerine tek kızı Havva Dudu ile İbrahim'e gelmişti. Hal böyleyken bir gün Piremez çıkıp geldi... Geldi ama ne çare ki karısı kocaya varmıştı... O da başkasıyla evlenmek istedi, lakin olmadı... 

    Tam bu sırada, 1943'te Sıntırların Gavcar İbrahim vefat etti... Halime Hanım ikinci kocasının da ölümüyle üç çocuklu bir dul olmuştu... Piremez haber gönderdi, 'Sen benim çocuğuma baktın, ben de senin çocuklarına bakmaya hazırım' gibisinden üstü kapalı evlenme teklifinde bulunduysa da Halime Hanım kabul etmedi... Bu arada Piremez de vefat etti...

    Büyük kızları Havva Dudu, Gademlerin Banguş Osman oğlu Mevlüt Çatak'a; küçük kızı Raike'yi de Ağamehmete verdiler... 

Bu arada Halime Hanım Güneyköylü Ahmet adında biriyle evlendi. Daha doğrusu Ahmet'i iç güveyisi olarak aldı. 

Bu ikinci eşine 'Yeni Ahmet' dediler...

Halime Hanımın Yeniahmet'ten de bir oğlu olmuş, lakin yaşamamış... 

Ağız yapısından dolayı Yeniahmet'e 'Gocadudak' lakabını da takmışlar. Sonradan bu lakap aile için de kullanılır olmuş, 'Gocadudaklar' demişler. 

Halime Nineye  'Nerden buldun bu çikin adamı?' diye takıldıklarında 'Aman, çikin olsun da çiftten gelen olsun.' diye cevaplarmış. Çalışacak adama ihtiyacı olduğunu, onun da çok çalışkan olduğunu işaret edermiş. 

Yeniahmet gerçekten çok çalışkan birisiydi. Yazın öküz arabasıyla sürekli gelip gittiğini görürdünüz, tek başına harmanın hakkından gelirdi. 

Halime Ninenin onu yazın çalıştırıp kışın ise evden çıkardığı, bu yüzden kışları genelde Güneyköy'de geçirdiğine dair söylentiler var. Yeniahmet'e bazen 'Güneyköylü' diye hitap ettikleri olurdu... 

1988 Yılında öldü...

    Kötü Hüseyin

    Dönelim Kötüseyine... Körhalilin kızı Münevvere ile evlendi. Münevvere Hanım, anası itibariyle Mollaahmetler/Alihocalardan olduğunu hatırlatalım...  Ayrıca bu evlilikle Körhocanın Çolakarif, Gavasıntopal ve Ayvazın İsmail ile bacanak oldular... 

    Erken dönemde Kütahya'ya yerleşti; ama Anıtkaya ile bağını koparmadı. Dördü kız, altı çocukları oldu. Kızlarından Emine, Ağamehmetin Saadettin Dadak eşidir; hala-dayı çocukları oluyorlar. Diğer kızları Selime, Elveda ve Serpil Anıtkaya dışından Kütahyalı beylerle evlendiler...

    Kötüseyin büyük oğluna babasının ismi olan İbrahim adını koydu. Kirpitçilerin Ali Osman kızı Şükran ile evlendi. Ali Osman Kirkit, Körhalilin kardeşidir; akrabalık anlaşılsın diye belirtiyorum. İbrahim ile Şükran'ın çocukları, Hüseyin ve Münevvere; Dede ve Ninenin isimlerini taşıyorlar...

    Küçük oğlu Şaban Anıtkaya dışından evlenmiş, Onun da bir kız bir oğlu var... Kötü Hüseyin'in oğulları İbrahim ve Şaban Kütahya'ya yerleşikler... 

    Annesi Halime Hanım 1994'te vefat etmeden çok önce Kötühüseyin Kütahya'ya yerleşmişti. Halen çocukları ve torunlarıyla orada yaşıyor...

    Mollahmetlerin Ramazanın büyük oğlu Ali'nin ölüm kaydı bulunmuyor. Bu, Cihan Harbinde şehit olduğuna dair bir işaret olabileceği gibi; onun 1920-25 aralığı döneminde vefat ettiğini de düşündürebilir. Torunlarından bu konuda herhangi bir bilgi elde edemedim. Ancak eşi Emine Hanım kaynanasıyla aynı yıl, 1944'te vefat etmiş... Torunları Kelhasan ve Gavcar, Soyadı Kanunu çıkması üzerine İNANIR soyadını almışlar ve çocukları halen onu kullanıyorlar. Tamamı Anıtkaya dışında, Afyon ve Kütahya'dalar.

    Sıntır Hüseyin

    Ramazan'ın küçük oğlu Hüseyin, 1891 yılında doğdu. Apdıramanlardan Abdurrahman kızı Atike ile evlendi. Atike Hanım Curak Mehmet'in ablasıdır. Bunların Anneleri Ayşe ile Mollahmetlerin Ahmet eşi Sultan kardeş. (Kafalar karışmasın; Sıntırırmızanın ninesi Ayşe ile Müdüroğlu Mehmet Ali'nin ninesi Sultan kardeş.)

Savaşlar dönemini aktif bir biçimde geçiren Hüseyin'e yaşıtlarının çoğunda olduğu gibi 'Hüseyinçavuş' diyorlar...

Onun da askerlik ve eşkıyalık dönemleri var... 

Nişancılığıyla ünlüymüş. O günlerden kalma yeteneğiyle, son zamanlarında bile attığını vururmuş... 

Hani parayı vuranlar vardır ya... Hüseyin Çavuş onlardan değilmiş... Parayı vurmaz; ama delikli 2,5 kuruşun deliğinden geçirirmiş kurşunu...

Hatiplerin Odada yemek mi yiyorlarmış, helva mı her neyse... Kendisinden 5-6 yaş daha büyük olan Molla Osman, biraz geri duran Hüseyin'e 'Len, sıntır sıntır durma, sokul sofraya!' diye çıkışmış. Bu olaydan sonra Hüseyin'in lakabı 'Sıntır' kalmış. Tabi kendinden sonra sülalesine 'Sıntırlar' denilecek...

    Sıntırüseyin ile Atike Hanımın 1920'de bir oğulları oldu. Kendi babasının adı olan Ramazan ismini koydu. Bir süre sonra Atike Hanım vefat etti. Yılıklardan Süleyman kızı Fatma hanımla tekrar evlendi. Fatma Hanım da Gobakların Halil'den dul kalmıştı. Ondan da bir oğlu ve bir kızı oldu, Kazım ve Atike... Atike Tahtalının eşi olacak. Tahtalının annesi de Yılıklardan olduğunu düşünürsek, bu evlilik büyük ihtimal teyze çocuklarının evliliğidir. Yine hatırlanacağı üzere Tahtalının Alime Halası da Mollaahmetlerin İsmail'e varmıştı. Önceden kurulan akrabalık bağları kavileşiyor... 

    Garakazım ve Atike'nin anaları Fatma Hanım 1960'ta vefat etti. Sıntırhüseyin kendisi de 1964 yılında öldü... Oğlanlara bakalım...

    Sıntır Ramazan

    Atike Hanımdan büyük oğluna dönelim. Babasına nispetle oğluna da aynı lakapla seslenip 'Sıntırırmızan' dediler. Yetimlerin Şükrü kızı Muzaffere ile evlendi. Üç kız üç oğul, toplam altı çocukları oldu. Kızları Havva, Gülsüm ve Atike'dir... (Bunların dışında babası Sıntırhüseyinin adını taşıyan Hüseyin adında 1948 doğumlu bir oğlu vardı. 1953 Yılında Mevlüt dayısının kızı Hüsniye ile birlikte Gocagırda donarak vefat etti.)

    Büyük kızı Havva, Manavların Gızmehmetin Ahmet Öztürk eşi; Gülsüm, Corukların Cavit Oran eşi; Atike de Yetimlerin Necati Azbay eşi oldu. Atike ile Necati hala-dayı çocukları...

    Büyük oğlunun adı Reşat... Osmanköy'den Sedef Hanım ile evlendi. Havva, Mualla, Melek ve Ahmet onların çocuklarıdır. Kızları Anıtkaya dışına gelin oldu. Oğlu Ahmet de Anıtkaya dışından evlendi. Onun da dört çocuğu var: Yağmur, Sedef, Güneş, Reşat... Uzun zaman önce Afyon'a yerleşen Reşat 2022'de vefat etti. Çocukları Afyon'da yaşıyorlar...

    Sıntırırmızanın ortanca oğlu Şükrü, ana-dedesinin adını almış. Hatiplerden Salimhoca kızı Ayşe ile evlendi. Bir kız bir oğlu var. Kızı Muzaffere, Şemşilerin Ademin oğlunda... Oğlu Cem ise Manisalı bir hanımla evlendi ve bir kız çocuğu var. Şükrü de uzun zamandır Afyon'da oturuyor...

    Küçük oğluna Sezai adını koydu. İmam hatip eğitimi alan Sezai, Sultandağlı Cemile Hanım ile evlendi. Ramazan ve Samet adlarında iki oğlu var. Uzun yıllar İzmir'de çalıştıktan sonra Afyon'a geldi, şu anda Afyon'da ikamet ediyor.

    Sıntırırmızanın eşi Muzaffere Hanım1987 yılında vefat etti. Ondan sonradır ki oğlanlar dağıldılar. Bu sırada Sıntır yalnız yaşadı ve 2004 yılında vefat etti...

    Gara Kazım

    Sıntırüseyinin ikinci hanımından 1930'da doğan oğluna, esmerliğinden dolayı 'Garakazım' dediler. İdirizlerden Sarıömer kızı Sultan ile evlendi. Sultan Hanım annesi tarafından Yeşilömerlerdendir...  

    Bir kız iki oğulları oldu. Ümmühan adını verdikleri kızları Akbaşların Veysel eşidir... Büyük oğluna kendi dedesinin adı Ramazan, küçüğüne de babasının adı olan Hüseyin isimlerini koydu... 

    Ramazan, Tatıresilin Mahmut kızı Tayyibe Hanım ile evlendi. Bir oğulları oldu, babasına hürmeten Kazım adını koydu. Yetimlerin Necati kızı Havva ile evlenen Kazım'ın üç kız bir oğlu var... Çocukları İzmir'de oturuyorlar, ama Ramazan yılın büyük bölümünü Anıtkaya'da geçiriyor...

    Garakazımın küçük oğlu Hüseyin, Hacıların Şerafettin kızı Ayşe ile evlendi. Kazım ve Ali adlarında iki oğulları var. Kazım, Kinislerden Adem Soya kızıyla evlendi... Hüseyin de İzmir'de oturuyor...

Garakazım 1963'te vefat ettiğinde geride bu üç yetim kalmıştı... Tanıyanlar Onun matrak biri olduğunu söylüyor...

Abisi Sıntırırmızan, evini ve ardındaki harmanyerini Kötüseyinden satın almış. Bilinen evine yerleşmesi sonradan yani...

İki yanından, Etemler ve Keçinin Ali ile komşu olmuş. Evini yapıp tamamladıktan sonra avlusunu çeşitli meyve ağaçlarıyla şenlendirmiş. 

Nasıl olduysa Etem ile aralarında sürtüşme çıkmış. Galiba kendisi Etem tarafına biraz geçmiş... 

Yardıma çağırıyor Garakazımı... Geliyor gelmesine de... Hiç istifini bozmuyor, iki evi karşısına alıp yeni kazılan kuyunun başına oturuyor...

Sıntırın avludaki ağaçlara bakınarak deyişleme söyler gibi söyleniyor:

Dıkmalar Mahallesi

Gavaklı Caddesi

Kirazlı Sokak

Ramazan Sımsıkı...

Eğret Köyü İhsaniye'ye bağlandığında Eğret-İhsaniye hattında at arabasıyla dolmuşçuluk da yapmış. O vakit Yenimısdığın ve Garakazımın atlar çok namlymış... Soğuk ve yağmurlu bir gün, araba çamura saplanmış. Onu kurtaracağız filan derken epeyce ıslanan Garakazım orada kaptığı hastalıktan iflah olmayıp kısa süre sonra vefat etmiş...

    Sıntırüseyinin oğulları Ramazan ve Kazım, SIMSIKI soyadını aldılar. Onların çocukları halen bu soyismini kullanıyor.

    Netice olarak Mollahmetlerden Kelhasanın torunları Afyon'dalar, Kötüseyin çocukları Kütahya'da... Sıntırırmızan çocukları Afyon'da, Garakazım oğulları İzmir'de... Yalnız Garakazımın Ramazan Sımsıkı, yılın büyük bölümünü Anıtkaya'da geçiriyor... 

Telliler

 

    Hacımahmutların Ahmetin, oğlu Mustafa'dan torunları Yusuf, Ahmet, Halil ve Şerife... Şerife, Sağırların Salih eşi; Yusuf, Şimbil ve Etemin dedesi; Ahmet, Manavlar oldu... Ahmet Ağanın küçük torunu Halil'e geldik...

    1871 yılında doğmuş Halil... Oğlanların en küçüğü, abileriyle arasında on yaştan fazla var. Genelde evin en küçüğünde görülen huysuzluk bunda biraz fazlaca varmış. Ana veya babasından birisi 1-2 yaşındayken öldüğü için böyle huysuz olduğu düşünülüyormuş. En küçük bir şeyde hemen ağlar, basarmış çığırtıyı... İllallah detirtmiş... 'Aman daklaşmeyin şuna, telleri dökülür filan...' derlermiş, o münasebetle adı 'Telli' kalmış...

    Telli Halil, Gobakların Hasan kızı Fatma ile evlendi. Fatma Hanım, Çerçi Mehmetin Halası olur... Ayrıca bu evlilikle Telli, Eminlerin Mehmet Emin ve Demirdelen İbrahim (Şavalın dedesi) ile bacanak oldular.

    Ümmühan, Hasan ve Mustafa isimlerinde üç çocukları oldu. Bunların isimleri manidar; Ümmühan ile Hasan, Fatma Hanımın ana baba adıdır. Mustafa ise Halil'in baba adı... Bir kızları daha olsa, herhalde İsmihan olurdu...

    Kardeşlerden büyük olan Ümmühan, 1899 yılında doğmuş. Hacımahmutlardan Veli oğlu Kıni/Konteş Mustafa eşi oldu. Kini Mustafa ile Ümmühan'ın ikisinin de Hacımahmutlardan olmasının ötesinde anaları tarafından da bir yakınlıkları var. Kıninin annesi Kezban Hanım, Ümmühan'ın annesi Fatma Hanımın yeğenidir... İkisi de Gobaklardan yani... Kınimısdık öldükten sonra Ümmühan Hanım Bilallerin Mehmet ile evlenecektir...

    Oğlanlara geçmeden önce Telli defterini kapatalım. 1910 Sonrasında Telli Halil vefat etmiş. Eşi Fatma hanımın ölüm tarihi ise 1944...

    Goca Hasan (Garabacaklar)

    Telli Halilin büyük oğlu Hasan 1901 yılında doğdu. Cüsseli iri yapısı ve uzun boyundan dolayı delikanlılık çağında 'Goca Hasan' lakabı takıldı. 

    Gocasan önce Büküroğlu Hüseyin kızı Şerife ile evlendi; fakat çocuğu olmadığı gerekçesiyle onu çıkardı. Bu ilk eşi Şerife Hanım, annesi itibariyle Gödeşlerdendir... Daha sonra Efekçiye vardı, orada da çocuğu olmadı. Efekçinin evinde 1982'de vefat ettiğinde Goca Hasan'ın soyadını taşıyordu...

    Bacıdedenin ölüm defterinde 'Goca Hasan'ın karısı' notuyla 25 Nisan 1947 tarihli bir ölüm kaydı var. İsim veya başka bir bilgi bulunmayan bu nottan, Goca Hasan'ın bir evliliği daha olduğu anlaşılıyor; bununla birlikte konu hakkında daha ayrıntılı bilgi bulamadım...

    Ondan sonra Yusuf kızı Emine ile evlendi. Emine Hanım da Dönelerden... Bu evlilikle yine Hacımahmutlardan Tenikeci İbrahim ile bacanak oldular... Ayrıyeten Gocasanın ikinci eşi Emine Hanıma 'Garabacak' dedikleri için, bundan sonra onun ailesi de 'Garabacaklar' diye bilinecektir. Gocasan 1980'de, karısı Garabacak Emine Hanım ise 1984 yılında vefat ettiler...

    Beş çocukları oldu; üçü kız, ikisi oğlan. İsimleri İsmihan, Feride, Cemal, Mevlüt ve Fatma... Büyük kızına 'Uzun İsmihan' derlerdi, Hacımahmutların Kediveli oğlu İbrahim Ildız eşi oldu. İki ailenin Hacımahmutlar ve Gobaklar kanalıyla çifte akrabalığını biliyoruz artık... 'Kel Feride' diye anılan ortanca kızını da Şeherlioğlu Ali'ye verdiler... Küçük kızı Fatma ise Yörük köyü Mılıklar'a gelin gitti...

     1935'te doğan büyük oğlunun lakabı 'Heykel Cemal' idi. Çatallardan Mustafa kızı Fatma ile evlendi. Babasının Ninesi İsmihan Ninenin de Çatallardan olduğunu düşünürsek, bu evlilikte de akrabalık gözetildiğini görürüz... Yine de birkaç ay gibi kısa süreli bir evlilik oldu, daha sonra Heykelcemal ölene kadar yalnız yaşadı... 2005'te vefat ettiğinde yetmiş yaşındaydı...

    Çocuklarının lakabıyla Gocasanın lakaplarının 'iri, uzun, cüsseli' ortak paydasında bütünleştiği görülüyor... Babalarına nasıl 'Goca Hasan' denilmişse, iriliklerinden dolayı çocukları da benzer lakaplarla anıldı. 1939 Yılında doğan Küçük oğlu Mevlüt'e de 'Gocaguş' diyorlardı. Sonradan 'Basiri' lakabıyla da anıldığı oldu. Aslında bu durum bakış açısına göre değişir, kimilerine göre de Mevlüt gayet 'gabadayı' birisiydi... 

1960'lı yıllar...
Gocasan, oğlu Mevlüt için kızını istemek üzere Başkimseli Mustafa Ağaya gitti. Onun kızı Ayşe'ye dünür oluyordu...
Hemen cevap vermedi Mustafa Ağa, önce bir araştırmalıydı; kimdir, necidir bunlar...
Eğretli birine Gocasanı sordu, zengin ve itibarlı biri olduğunu öğrenince kendisi de tasdikledi 'Hakikaten de samanlığını gördüm, kocamandı' dedi...
Mevlüt'ü sordu, müstakbel damadı olarak, 'gayet gabadayı biridir' cevabını alınca kalbi yumuşar gibi oldu.
Emin olamadı, 'Madem gabadayı, niye kendi köyünüzden bir kız bulamadı' diye can alıcı soruyu sordu.
Anıtkaya'daki fahri danışmanın cevabı oturaklıydı: 'Bizim köyde askerden gelene dede derler, kız vermezler; fırından çıkana bide derler, onu da misafire vermezler!'
Hoşuna giden bu cevap karşısında gülümsedi...
Yine de dostu Çakırmehmetin Delimısdığa vardı. Ondan da olumlu cevaplar alınca kızı Ayşe ile Gocasanın Mevlüt'ün evliliğinin önü açılmış oldu.

    Böylece Mevlüt, Başkimseli Ayşe Hanım ile evlendi. Emine, Hasan, Fatma, Ali, Adem... onların çocuklarıdır. Emine; İsmihan halasının oğlu, Feride halasının evlatlığı Tahsin ile evlendi... Küçük kızları Fatma, Anıtkaya dışından bir beyle evlendi; Hüseyin ve Büşra adlarında iki çocuğu var, Ankara'da oturuyorlar...

    Mevlüt'ün oğlanlara gelince... Dedesi Gocasanın adını alan Hasan, ikinci eşinin memleketi Bolvadin'de yaşıyor. Mevlüt, Metin ve Yiğit adlarında üç oğlu var...

    Ortanca Ali, Kalecik'ten evlendi. Üç çocuğu var; isimleri Mevlüt, Özgür ve Ayşegül... Ali ailesiyle Anıtkaya'da yaşıyor...

    En küçükleri Adem de Büyükkalecik'ten evlendi. Mete ve Berk olmak üzere iki oğlu var. Vazifesi nedeniyle Afyon dışında yaşıyor...

    Gocasanın Mevlüt 2000 yılında vefat etti... 

    Telliler

    Telli Halil'in küçük oğlu Mustafa 1910 yılında doğdu. Aslında babasının olan lakap kendisiyle özdeşleşti ve onun ailesine 'Telliler' dediler. 

    İşofun yeğeni, Mehmet kızı Şerife ile evlendi. Şerife Hanımın babası Çanakkale şehidi. Diğer yetim kardeşi Ayşe de Daldalların Delişükrü eşi olacaktır. Kısacası, Tellilerin Mustafa Delişükrü ile bacanak oldu.

    Sekiz tane çocukları oldu, bunların ikisi kız... Büyük kızı Fatma Dalmışın Kazım eşi, küçük kızı Hafize de Canalilerin Şeytanhasanın Ali Osman eşi oldu... Bir oğlu Hüseyin de 1941 yılında doğdu, bir kaç aylıkken öldü... 

    Tellinin Mustafa 1957 yılında öldü. Eşi Şerife Hanım ise ondan on yıl sonra, 1967 yılında vefat etti...

    Halil

    Hayatta kalan oğullarına bakalım... Tellilerin Mustafa, nasıl kendisi dedesinin adını almışsa; 1929'da doğanbüyük oğluna da dedesi adı Halil ismini koydu. Onu Tingildeklerden  İncemehmet kızı Fatma ile everdi. Ahmet, Türkan ve Veysel isimlerinde üç çocuğu olduktan sonra Fatma Hanım 1956'da vefat etti. Bundan sonra Tellilerin Halil, Eselerin Gülsüm ile evlendi. Gülsüm Hanımın da Fatma, Mustafa, İsa, Hüseyin ve Elveda olmak üzere beş çocuğu oldu...

    Kızları; Türkan, Tökürdekler Şaban As eşi; Fatma Demircisalek oğlu Ömer Yakışır eşi; Elveda, Daldalların Alaaddin oğlu İbrahim Honça eşidir...

    Halil'in büyük oğlu Ahmet Çakıriban (İbrahim Ata) kızı Zeliha ile evlendi. Çakıriban ile Telli Mustafa eşi Şerife Nine karınkardeş olduğunu belirtelim... Gülsüm, Fatma, Uğur ve Halil olmak üzere dört çocukları var. Uğur Yumrukların Ahmet kızı Satı ile evlendi, Beyza ve Ahmet adlarında bir kız bir oğlu var... Halil, Anıtkaya dışından evlendi, iki oğlu var...

    Halil'in ilk hanımından küçük oğlu Veysel; önce Cücelerin Aziz kızı Hakime, sonra Daldalların Eşeninömer kızı Hacer ile evlendi. Fatma ve Tuğba adlarında iki kızı var... 

    İkinci Hanımından üç oğlu da Anıtkaya dışından evlendiler. Mustafa, Refika ile evlendi; Halil, Fatma, Sümeyye isimli üç çocuğu var... İsa, Dilek ile evlendi; Halil ve Abdülkadir isimli iki çocuğu var... Hüseyin'in ise bir kız bir oğlu var.... 

    Tellilerin Halil, kendisi uzun yıllar Anıtkaya'da sığır güttü, Şaştımın dükkanda özellikle Cumartesi günleri çok çalıştı. Bir müddet sonra oğulları İzmir'e göçtü. Onların peşinden kendisi de gitti. Şu anda çocuklarının tamamı İzmir ve Manisa'ya yerleşikler... Kendisi 1987, Gülsüm Hanım ise 2015 yılında vefat ettiler...

    Mehmet Ali

    Telli Mustafanın ikinci oğlu Mehmet Ali'nin ismi bazı kayıtlarda sadece Mehmet, bazılarında da Ahmet olarak geçiyor. 1935 Yılında doğdu. Gödeşlerin Ahmet kızı Müker (Mükerreme) ile nişanlıyken, nişanlısı vefat etti. Mehmet Ali'nin bundan sonraki hayatı İzmir'dedir... Ödemişli Gülşen Hanım ile evlendi. İlkay, Nuray, Şenay, Şerife (Lilay) isimlerinde dört kızları oldu. Onlar da İzmir'e yerleşti ve orada evlendiler... Kendisi 2011'de İzmir'de vefat etti...

    

    Yakup

    1939 Doğumlu Yakup, Tellilerin Mustafa'nın üçüncü oğludur. Dedelerin Aliguru kızı Zele (Zeliha) ile evlendi. Zele Hanım, annesi itibariyle Gödeşlerdendir... Bir başka husus, kendisinden sonra küçük kardeşi Salim de Aligurunun diğer kızıyla evlendiği için Yakup ile Salim kardeşlerin bacanak olmasıdır. 

    İki kız, üç oğulları oldu. Sırasıyla çocuklarının isimleri; Mustafa, Mehmet Ali, Meryem, Şerife ve Müfit'tir.... Meryem, Çolakların Salim oğlu Ahmet Kurt eşi; Şerife de Garametlerin Halil oğlu İbrahim Patlar eşidir.

    Büyük oğluna dedesinin adı olan Mustafa ismini vermiş. 'Kuşçu' lakabıyla tanınan Mustafa, Musluların  Çöpçühalil kızı Meryem ile evlendi. Neriman, Sebile ve Yakup adlarında üç çocuğu var. Guşcu, Tellilerin Anıtkaya'daki tek temsilcisidir denilebilir.

    Tellilerin Yakup'un ortanca oğlu Mehmet Ali, Çaparın kızı Nimet ile evlendi. Mehmet Ali'nin ana-dedesi Aliguru, Nimet'in dedesi Süleyman'ın yeğenidir. Akrabalık çok belirgin... Gizem, Gamze ve Ramazan isimli üç çocukları var. İzmir'de oturuyorlar.

    Küçük oğulları Müfit, Tataristan'a yerleşti; orada Elvira isimli bir hanımla evlendi. Cemile adında bir kızları var...

    Yakup Öztürk de 2018'de öldü...

    Salim

    Yakup'un küçüğü Salim 1941 yılında doğdu. Aliguru kızı Hatice ile evlendi. İki oğlu, iki de kızı var. Şerife ve Ayşe adını verdiği kızları Anıtkaya dışına gelin oldular. 

    Oğullarının isimleri de Mustafa ve Ahmet'tir. İkisi de Anıtkaya dışından hanımlarla evlendiler. Mustafa'nın Sercan ve Hakan, Ahmet'in Salim ve Alper isimli ikişer oğlu var. Uzun zaman önce Afyon'a yerleştiler, halen orada oturuyorlar. 

    Salim Öztürk ile Hatice Hanım, 2020-21 yıllarında art arda vefat ettiler...

    Nazmi

     Tellilerin en küçük oğlu Nazmi 1943 yılında doğdu. Yine Hacımahmutlardan Manavların Gızmehmet kızı Selime ile evlendi. Nazmi de Afyon'a uzun zaman önce yerleşti. Mustafa, Mehmet, Ahmet ve Şerife adını koyduğu çocukları da oraya yerleşip, orada evlendiler. Halen Afyon'da yaşıyorlar...

    Hacımahmutlardan Telli Halil oğullarından Anıtkaya'da, Gocasan temsilcisi olarak Mevlüt oğlu Ali Öztürk; Telliler temsilcisi olarak da Yakup oğlu Guşcu Mustafa Öztürk kalmış... Aileleriyle birlikte tabi...

Omarcıkoğlu Mehmet

 

    Umurcaoğlu  Mehmet büyük kızı Emine'yi, Aşağıköylü Berberoğlu Halil'e; küçük kızı Ayşe'yi de Ayanaoğlu Halil'e verdi. Bu kızlardan biri Aşşağılıların, diğeri Patlaklardan Garametlerin ninesi olacaktır.  

    Çocuklarının en büyüğü Hüseyin ilk eşi Havva Hanımdandır. 1834 yılında doğdu. Emirhanoğlu Ahmet kızı Fatma ile evlendi. Hacıların Arzımanoğlu Mehmet ile bacanak oldu. Anlamayı kolaylaştırmak için şöyle söyleyelim; Omarcıkoğlu Hüseyinin eşi Fatma ile Hacıların Kelsaleğin ninesi Hafize kardeş...

    Omarcıkoğlu Hüseyin'in çocukların ikisi kız, üçü erkek... Büyük kızı Ümmügülsüm Hatipoğlu Mahmut eşi oldu. Gülsüm Hanım, ileride Molla Osmanın anası olacaktır... Küçük kızı Ayşe'yi Çorcalı Ali'ye verdi. Ayşe Hanım da Olcaklı Ali Osman, Musa ve Nazmi'nin nineleri (anneanneleri) olacaktır.

    Oğullarına gelince... Büyük oğlu Ali'den Gırali'ye; küçük oğlu Abdullah'tan ise Kilciler, Bödüler ve Feyzullahlara çıkılır. Biz ortanca oğul Mehmet'ten devam edeceğiz.

    Omarcıkoğlu Mehmet 1861 yılında doğdu. Dedesi Umurcaoğlu Mehmet'in adını aldı. Eminlerden Hüseyin kızı Ayşe ile evlendi. Ayşe Hanım, Kelsüleymanın dedesinin kardeşidir... 

    Ayşe Hanım ile Omarcıkların Mehmet'in iki kız dört oğul, toplam altı çocukları oldu. Büyük kızı Azime Çorcalıoğlu Eyüp eşi oldu. Daha önce Çorcalılarla bir bağ kurulmuş, Mehmet'in halası Eyüp'ün emmisine varmıştı. Azime Hanım ileride Sakallı Derviş Mehmet Aydın ile Belediye eski Başkanı Ömer Aydın'ın anası olacaktır; 1976'da vefat etti... 

    Küçük kızı 1899 doğumlu Hafize, Aşşağılıların Ali eşi, Göçmen Süleymanın anasıdır. Burada, Ali'nin ninesi ile Hafize'nin dedesinin  kardeş olduklarını hatırdan çıkarmayalım. Kocası harpten dönemeyince Hafize Hanım ikinci olarak Sağırların Körmustafaya vardı, orada da Pehlivan Ali Osman Sancak'ın anası oldu ve orada 1943 yılında vefat etti...

    Biraz da bu kızın ismi üzerinde duralım... Hafize, Eminlerin kızı olan Omarcık Mehmet'in eşi Ayşe Hanımın ana adıdır. Bugün dahi Sağırlar, Araplar, Göçmen Süleyman, Yozgun ailelerinde Hafize isminin yaygınlığının sebebi; Eminlerin Hüseyin'in eşi Hafize Hanımdır...

    Omarcıkoğlu Mehmet, 20. yüzyıl başlarında Örenler civarındaki geçici Eğret yerleşimine katılanlardan biri oldu. Bir süre orada kalma maksadıyla mesken ve ağıl yaptı, çocuklarıyla birlikte on yıldan fazla orada yaşadı. Tabi Eğret ile bağını kesmeden özel amaçlı ve 'eğreti' bir ikametti onlarınki. Maksat hasıl olduktan sonra Eğret'e geri döndüler... Kendisi 1932 yılında vefat etti; Eminlerin kızı eşi Ayşe Hanım ise, dokuz yıl sonra 1941'de öldü...

    ALTINDİŞ AHMET

    Büyük oğlu Ahmet 1891 yılında doğdu. Zamanla 'Altındiş' lakabıyla tanındı. Hatice Hanım ile evlendi. Üç çocuğu, aslen Afyonlu bir bakkal kızı olan Hatice Hanımdandır. Onun ölümünden sonra Apdıramanların Abdurrahman kızı Emine Hanım ile evlendiyse de ondan çocuğu yok. Emine Hanım Curak Mehmet'in ablasıdır...

    Altındiş, hayatta kalabilen nadir Eğretli Cihan Harbi gazilerinden. Yemen Cephesinde bulunmuş, önemli yararlılıklar göstermiş, çok canlar kurtarmış. Harp hatıralarını torunlarına ayrıntılı bir şekilde anlatırmış...

    1958 Yılına gelindiğinde Altındiş, hanımlarını da alıp çekip gitti bu dünyadan... Beş altı ay içinde önce kendisi öldü, sonra Emine Hanım ve en sonunda çocuklarının anası Hatice Hanım vefat ettiler... Çocuklarına bakalım...

    Dört kız bir oğlu oldu Altındiş ile Hatice hanımın. 1934 Yılında doğan bir kızına annesi Ayşe hanımın adını koymuş, ama iki yaşında vefat etmiş çocuk. 1941'de yine bir kızı olunca bu sefer Eşe adını vermiş; lakin o da iki yaşında vefat etmiş... Hayatta kalan kızlarının isimleri Hacer ile Sabire... Büyük kızına Topalhacer derlerdi, Manavların Gızmehmet eşi oldu, 1997'de vefat etti... Küçük kızı 1926 doğumlu Sabire'yi ise Böbülerin Salih'e verdiler, ileride Berber Ahmet Kabadayı'nın anası olacak. O da 1963'te vefat etti... 

1950 Yılında Sabire Hanım oğlunu dünyaya getirdiğinde, Omarcıkların Altındiş dünürü Mazinin Ömer'e demiş ki 'Bizim düğe bızılamış, adını ne koydunuz?'... 'Tabi ki de Ahmet!' cevabını alınca keyifli keyifli gülümsemiş... Diye anlatılıyor.

    Altındişin bir oğlu oldu; 1930'da doğan bu oğlanın adını Hasan koydu. 'Omracıkların Hasan' veya 'Altındişin Hasan' diye bilinirdi. Körüslerin Mehmet kızı Safura ile evlendi, Keliban ile bacanak oldular... Üç kız bir oğlan, dört çocukları oldu.

    Büyük kızı Emine, Garaburunun Osman eşi; ortanca kızı Esma da Sağırların Kelapdıllanın Hasan eşi oldu. Esma'nın dedesi Altındiş ile Hasan'ın nineliği Hafize'nin kardeş olduklarını unutmayalım... Altındişin Hasan'ın küçük kızı Hatice, yani Afyonlu Ninesinin adı... Hatice de Canalilerin Mehmet Can eşidir. Mehmet'in ana-dedesi ile Hatice'nin ana-dedesinin Körüslerden olduğu da hatırda tutulmalıdır...

    Altındişin tek oğlu Hasan idi. O da tek oğluna, doğal olarak babası Altındişin adı olan Ahmet ismini koydu. 'Meşhur' diye lakaplanan Ahmet, Garaömerin Mustafa kızı İrfan ile evlendi. İrfan'ın dedesi Garaömer ile Meşhurun Mehmet dedesi kardeş... Bir dönem Mahalle Muhtarlığı da yapan Meşhur Ahmet'in bir kız iki oğlu oldu. Kızına, halasının anısına Sabire ismini koydu. Sabire, Hamdininsüleyman oğlu Hamdi Dadak'a vardı... Büyük oğlu Hasan, Çolağömerlerin Körsüleyman oğlu Ömer kızı ile evlendi. Küçük oğlunun adı Mehmet'tir, Anıtkaya'da yaşıyorlar...

    Safura Hanım 2004 yılında, Altındişinhasan ise 2005 yılında peş peşe vefat ettiler...

    ARAP HALİL İBRAHİM

    Altındişin küçüğü, Omarcıkoğlu Mehmet'in ikinci oğlu Halil İbrahim 1901 yılında doğdu. 'Arap' lakabıyla lakaplandı. Yahyalardan Emine Hanım ile evlendi ve böylece; Mardakların Hüseyin, Apdıramanların Curak ve Tingildeklerin Hacapdılla ile bacanak oldular... Bu evlilikten üç oğlu dünyaya geldi...

    Çok küçükken vefat eden bir oğluyla bir kızı daha var. 1933 Yılında doğan ve Mehmet Emin adını verdiği bir oğlu varmış. Oğluna bu ismi vermesinin sebebi dayıları olan Eminler sülalesidir ve bunda annesinin etkisi vardır. Lakin bu oğlan üç yaşında ölüyor... 1940 Yılında da adını Fatma koyduğu bir kızı olmuş, o da iki yaşındayken ölmüş. Başka da kızı olmayacak... Hayatta kalanlara bakalım....

    Delicafer

    1930'da doğan büyük oğlunun adı Cafer... 'Delicafer' diye  bilinirdi. Anıtkaya'nın önemli yapı ustalarındandı. Kalecikli Hacının kızı Sabahat ile evlendi; Esnanın Veli ve Gındi ile bacanak oldular...

    Dört kız üç erkek, yedi çocukları oldu. Anasının adını verdiği büyük kızı Emine 1965'te vefat etti. Diğer kızları Elveda, Şemşilerin Adem eşi; ortanca kızı Meryem, Kilcinin Hüseyin eşi; küçük kızı Hanife de Naymelerin İbrahim eşi oldular... 

    Büyük oğlu Mahmut, Gındinin kızıyla (teyze çocukları); ortanca oğlu Talat, Hacızekeriyelerin Halil İbrahim kızıyla evlendiler. Kütahya Sanayisinde iş kurup oraya yerleştiler. Halen çocuklarıyla orada yaşıyorlar... Anıtkaya'da yaşayan, sadece Delicaferin küçük oğlu Mesut'tur...

    Delicafer Usta 2003 yılında vefat etti. Eşi Sabahat Hanım ise 2020 yılında öldü...

    Berberhüseyin

    Omarcıkların Arapın 1931'de doğan ortanca oğlunun adı Hüseyin'dir. Büyük dedesinin adını almış oldu. Meşhur Deliberberin çırağı olup yetiştikten sonra, mesleğiyle adı birleşerek ona lakap oldu; bundan sonra 'Berberhüseyin' olarak bilinecektir. O vakitlerde berberler aynı zamanda köyün dişçisiydiler, bu yüzden Berberhüseyin Eğretli birkaç neslin çok dişini çekmiştir... 

    Omarcıkların İbrahim kızı Zehra ile evlendi. Dipte Zehra Hanımın dedesi Ali ile Berberhüseyinin dedesi Mehmet kardeş oluyorlar. Beşi kız ikisi oğlan, yedi çocukları oldu.  Kızları... Şerif, Körahmetin Zeynel Çotak eşi; Selver, Kelibanın Misgin Abdullah Dalgıç eşi; Halime, Göcen Ahmet Gülen eşi; Emine, Canavarcının Aziz Sargın eşi oldular. Diğer kızı Kezban Anıtkaya dışına gelin gitti... 

    Berberhüseyin büyük oğlunun adını Yahya koydu. Yahyaların Yahya kızı olan annesinin etkisiyle bu ismi vermiş olmalı. Yanında yetiştirdiği için oğlu da 'Berberyahya' olarak bilinir. Gıvığın kızı Fatma ile evlenen Yahya'nın Hüseyin, Tamer ve Adem adında üç oğlu var. Hüseyin belli, Berberhüseyinin adı; Tamer de Kelapdıllanın Hasan'ın genç yaşta vefat eden oğlunun adıdır... Berberyahyanın üç oğlu da Anıtkaya dışından evlendiler. Eşi Fatma Hanım 2023'te vefat etti, Berberyahya halen Anıtkaya'da yaşıyor...

    Berberhüseyin küçük oğluna babası Arapın adı olan Halil İbrahim ismini koydu. Anıtkaya dışından evlenen Halil İbrahim İzmir'de oturuyor. 

    Berberhüseyin 1997 yılında vefat ederken, eşi Zehra Hanım ondan yaklaşık yirmi yıl sonra, 2016'da vefat etti...

    Berberşükrü

    Şükrü, Arapın üç oğlunun en küçüğüdür, 1941'de doğdu. Annesi Yahyalar/Mardaklar kızı Emine Hanımın tesiriyle bu isim verildiği anlaşılıyor. Hüseyin abisinin çırağı olarak berberlik onun da mesleği oldu. Bu yüzden lakabı Berberşükrüdür. Omarcıkların Azizin Apilhoca kızı Pakize ile evlendi. Pakize Hanımla dipte, dört kuşak öncesinden emmi çocuklarıdırlar... 

    Dört kız bir erkek çocukları oldu. Büyük kızı Aylin, önce Pakize Hanımın yeğeni Tuncay eşi oldu. Onun vefatından sonra Sadıkbey'e gitti. İkinci kızı Emine de Sadıkbey'e gelin oldu. Feriha, Hatiplerin Ahmet Aykaç eşi; küçük kızı Sultan da Garaömerlerin Ömer Kök eşidir...

    Demek ki ana baba bir erkek çocuk istiyordu, bu özlem çocuklara da sirayet etti. Kızları Feriha rüyasında bir erkek kardeşinin olduğunu, adını da Aziz Ahmet koyduklarını gördü. Oysa daha annesi hamile bile değildi. Yıllar sonra bir erkek kardeşleri doğunca bu rüya hatırlandı, çocuğa Aziz adı verildi. Şimdi Aziz Ankara'da yaşıyor...

    Berberşükrü 2012, eşi Pakize hanım ise 2020 yılında vefat ettiler...

    Muhittin Mehmet Sağlam

    Arap, eşi Emine Hanımın 1943 yılında vefatından sonra Elpirekli bir hanımla tekrar evlendi; 1956 yılında bir oğlu daha oldu, ona da babasının adı olan Mehmet ismini koydu. Annesi Anıtkaya dışından olması hasebiyle Mehmet, burada çok durmadı. Abisi Berberşükrü ile birlikte İstanbul'a gittiler. 

    Bu arada Omarcıkların Mehmet'in oğlu, Arap lakaplı Halil İbrahim Sağlam 1970 yılında vefat etti...

    Abisiyle İstanbul'a giden Mehmet, orada bir süre kaldıktan sonra 1973 yılında Afyon'a yerleşti. Kendisi gibi aslen Afyonlu olup İstanbul'dan tekrar Afyon'a dönen Sevim Hanım ile evlendi. Mihriban, Halil İbrahim ve Mihrican isimlerinde üç çocukları oldu. Kızları Afyonlu beylerle evlendiler. Babası Omarcıkların Arapın adını alan oğlu Halil İbrahim de Afyonlu Gül Hanımla evlendi.  Gelini Gül Hanım, eşi Sevim'in yeğenidir... 

    Omarcıkların Arapın oğlu Mehmet Muhittin, halen Afyon'da yerleşiktir...

   NURİ SAĞLAM

    Omarcıkoğlu Mehmet'in küçük ortanca oğlu Nuri 1909 yılında doğdu... Hakkında çok bilgi yok; Eğret dışından Emine Hanımla evlendi, iki kızı oldu... 1943 Yılında Nuri vefat etti... Anaları başındayken mesele yoktu; ama 1946'da Emine Hanım da vefat edince iki öksüz kız amcaları tarafından Afyon'a evlatlık verildi...  

    Devlet gözetimine alınan iki öksüz/yetimin küçüğü Atike Ankara'ya gitmiş; evlenmeyip Anıtkaya'dan uzak yaşamış. 2000'li yılların başında köyünü ziyarete gelmiş, sonrasına dair kendisinden haber alınmamış... 

    Büyüğünün adı Müzef/Muzaffere... Kardeşine göre biraz daha aklı erdiği için kaçıp köyüne gelmiş. Amcaları onu önce Anıtkaya dışından bir yabancı ile evlendirmişler.  Kelceviz diye lakaplanan bu adam, çoluk çocuk yokken köyü terk etmiş. Müzef sonradan Corukların Mehmet'in eşi oldu, 2002 yılında vefat etti...

    GÜDÜK İZZET

    Omarcıkoğlu Mehmet'in küçük oğludur, 1911'de doğdu. İzzet adı konuldu; ama hiçbir zaman ismi tek başına kullanılmadı. Boyundan dolayı takılan 'Güdük' sıfatı ile adı birleşip kendisine yeni isim oldu: 'Güdüğizzet'... Daha sonra da ailesinin adı Güdüğizzetler kaldı...

    Yörükmehmet kızı Fatma ile evlendi. Bu evlilikle Yörükmevlütün eniştesi, Arapların Patırmahmut ve Garapaçaların Süleyman ile bacanak oldu... 

    Güdüğizzet ile Fatma Hanımın yedi tane çocukları oldu. Bunların biri kız, adı da Eşe... Takgasların Kelömer oğlu Mahmut eşidir... Altı oğlanın isimleri Emin, İsmet, Nuri, Mehmet, Salih ve Ömer...

    Güdüğizzet 1971 yılında vefat etti. Yörükmehmetin kızı eşi Fatma Hanım ise kocasından sonra uzun yıllar daha yaşadı ve 2007 yılında vefat etti... Altı oğlunun hikayesi şöyledir...

    Emin

    1938 Yılında doğan büyük oğluna Emin ismini vermesinin sebebi, Eminlerin kızı olan Güdüğüzzetin annesi Ayşe Hanımdır; hatırlanacağı üzere o vakit henüz hayattaydı... Resmi kayıtlarda M.Emin olarak yazılması da bunu destekliyor... 

    Güdüğizzetin Emin, Arapların Patırmahmut kızı, yani teyzesinin kızı Abide ile evlendi ve böylece Yağcımahmut ile Çolakların Salim'in bacanağı oldu... 

    Abide Hanımla Emin'in iki oğlu ve bir kızı oldu; Abdullah, İzzet ve Rasime... Kızı Rasime, Mandanın Tombak oğlu Ünal Öztürk eşidir... Büyük oğlu Abdullah Takgasların Mahmutun kızı (halasının kızı) Fatma ile evlendi. Dört kızı var. Bunlardan Serap, Mardakların Fatih Saki eşi; Reyhan, Ösüzömerin Hasan oğlu Ömer Acar eşi; Merve de Çolakların Salim torunu Ömer Kurt eşidir... 

    Küçük oğlu İzzet ise Yahyalardan Gocayahya kızı Nasiye ile evlendi. Esra, Emin ve Yahya adlarını koyduğu üç çocuğu oldu. Kızı Esra, Yarımağaların Pilot torunu Selahattin Soylu eşidir. Emin, Taşoluk'tan evli, Yahya ise bekar... 

    Abide Hanım 2005, Güdüğizzetin Emin ise 2022 yılında vefat ettiler. Çocukları Anıtkaya'da oturuyor...

    İsmet

    İkinci oğlu İsmet 1941 yılında doğdu. Omarcıklardan Bödümehmet kızı Hatice ile evlendi. İkisi kız ikisi oğlan olmak üzere dört çocukları oldu. Büyük kızı Hatice Konyalı bir beyle evlendi; küçük kızı Suna ise Gobakların Arif oğlu Hüseyin Kopan eşidir...

    İsmet'in büyük oğlu Fahrettin Eselerin Delibayram kızı Serpil ile evlendi. Çocukları; Şeyma, Kevser ile bir kız daha ve oğlu İsmet'tir. Fahrettin İzmir'de oturuyor... Küçük oğlu İzzet ise Yozgatlı Hatice Hanım ile evlendi. Emirhan ile Elif isimlerinde iki çocuğu var ve Ankara'da yerleşik...

    Güdüğizzetin İsmet 2001 yılında; eşi Bödünün kızı Hatice Hanım ise 2017 yılında vefat ettiler...

    Nurettin

    Güdüğizzetin üçüncü oğludur. Kısaca Nuri de derler, bu bakımdan amcasının adını almış olabilir. Olucaklı Fatma Hanım ile evlendi. Dört kız ve iki oğlan olmak üzere toplam altı çocukları oldu. İsimleri; Fatma, Sema, Elveda, Sevda, İzzet ve Mürsel'dir.

    Kızlar; Fatma, Bekçirofi oğlu Mürsel Taşkın eşi; Sema, Olucak'a gelin; Elveda Çakırların Alparslan Erdem eşi; Sevda, Yozgunun Osman oğlu Halil Azbay eşi oldu...

    Büyük oğlu İzzet bekar... Küçüğü Mürsel ise Sultandağlı bir hanımla evlendi, işi gereği Isparta'da yaşıyor... Güdüğizzetin Nuri halen Anıtkaya'da yaşıyor...

    Mehmet

    Omarcıkoğlu Mehmet Dedesinin adını alan Güdüğizzetin diğer oğlu Çıkrıklı Kezban Hanım ile evlendi. Erken dönemde Afyon'a yerleşti. İzzet, Nevzat ve Mehmet olmak üzere üç oğlu oldu. 

    Büyük oğlu İzzet, Kelarzımanın Meşhur Ahmet kızı Ayşe ile evlendi. Sinan, Ahmet, Berat adlarında üç oğlu ve bir de kızı var. Afyon'da Sanayide Sağlam Oto dükkanını işletiyor... Ortanca oğlu Nevzat'ın eşi Afyonludur; Bir oğlu ve bir kızı var, Antalya'da yaşıyor... Küçük oğlu Mehmet ise Kalecikli bir hanımla evlendi, iki kızı var ve Afyon'da yaşıyor...

    Salih

    Güdüğizzetin beşinci oğlunun adı Salih... Erken dönemde İzmir'e taşınanlardan... Kalecikli Nurdan Hanım ile evlendi. İzzet adında bir oğlu var, halen bekar...

    Ömer

    En küçük oğluna Ömer adını vermiş Güdüğizzet... İzmir'e yerleşen Ömer, Eyüpçetinin Osman kızı Hüsniye ile evlendi. Seyhan ve Serkan isimlerinde iki oğlu var...

    Güdüğizzetin küçük oğlanlar Mehmet, Salih ve Ömer Anıtkaya'dan ayrıldığı sıralarda, büyükler Emin, İsmet ve Nurettin; köyiçindeki evlerine sığamayacaklarını anlayıp Akkaya/Taşlıtarla mevkinde karayolunun kenarına evlerini yapıp taşındılar. Birbirinin benzeri üç ev yanyana olunca, buranın adı Üçevler kaldı. Hala öyle ve hala ev sayısı üç... Yalnız o üç evin banisinden Nurettin hayatta... Önce Güdüğizzetin İsmet, sonra Abisi Emin göçtü...

    ŞÜKRÜ 

    Doğum tarihi Güdüğizzet ile aynı, 1911; çünkü onun ikiz eşi, hatta iki saat büyük abisiymiş... Erken vefat ettiği için ondan bugüne pek bir şey gelmemiş, vefat ettiğinde bekar ve 15-16 yaşlarında olduğu söyleniyor... 

    Anlatıldığına göre, olay Örenlerdeki geçici yerleşim yerinde yaşanıyor. 1926-27 Yılları olsa gerektir, Omarcıkoğlu Mehmet hala orada yaşıyor... Otuz kırk civarı dombey var, ikiz kardeşler onları güdüyorken bir yandan da oyun oynuyorlar. Etraftaki yaban pabcarı yahut ilibada köklerini yolup yığmış ve ardından ateşlemişler... O civarda dört beş yıl önce çetin çarpışmalar yaşanmıştı, o günlerden kalan bir bomba ateş içinde patlamış. Omarcıkoğlu Mehmet ile Ayşe Hanım o gürültüye koşup gelmişler, ama iki kardeş boylu boyunca yerdeler. İkiz oldukları için kim kimdir, tam da ayırt edemiyorlar... Derken birisi elinden kanlar akar vaziyette kalkıp 'Şükrü kalkmıyor' deyince, yatanın Şükrü ötekinin de İzzet olduğunu anlıyorlar....

    Şükrü bir daha hiç kalkamamış, orada can vermiş. İzzet'in elinden kan akmasına sebep ise uçları kopan iki parmağıymış; o kadarcıkla atlatmış... Berber Şükrü'nün adının kaynağı da böylece anlaşılmış oldu...

    Bana anlatanlar olayın 1934-35 yıllarında ikizler yedi sekiz yaşlarındayken yaşandığını söylediler. Bu tarihsel olarak mümkün değil, zira dedikleri yıllarda baba Omarcıkoğlu Mehmet hayatta değildi ve ailesi Örenler'den Eğret'e taşınmıştı...

    ***

    Omracıkların ana gövdesi 1934 Soyadı uygulamasından beri SAĞLAM soyismini kullandıkları için; buradaki kişi isimlerini o soyadı ile düşünmek gerekir.