Cavalar

    

    Kafkas kökenli Muhacirlerin Anadolu'ya göçü 18. yüzyıldan itibaren artarak hızlandı. 1850 sonrasında ise zirveye çıktı. 1865 Yılına kadar bir milyon Çerkes Muhacirin Anadolu'nun çeşitli illerine yerleştirildiği tahmin ediliyor. Devlet eliyle düzenli iskan bölgeleri oluşturuldu, yeni köyler kuruldu, arazi tahsisi yapıldı. Muhacir Çerkesler yeni yurtlarında yeni bir hayata başladı...Tabi her şey yolunda gitmiş değil; yerli halk ile sıkıntılar da yaşandı. Bu yüzden veya daha başka sebeplerle, tahsis edilen köyleri terk edip kendi başının çaresine bakmak isteyen Çerkesler de oldu. Bunlar aile veya gruplar halinde yahut bireysel olarak dolaşıyor, tutunabilecekleri yeni yerler arıyorlardı...

    1849 Doğumlu olduğu kaydedilmiş olan İbrahim Eğret'e geldiğinde sıcak karşılanmış olmalı. Tek başına buraya kadar gelebildiğine göre aklı eriyor demektir, belki yirmi yaşlarındadır... Öyle ise 1870 yılı filandır... Bir kaç kardeşi daha varmış, onlar Eskişehir tarafına yönelmişler... Kimlik bilgilerine göre babasının adı Abdullah, anasının adı ise Fatma... 

    Çerkes Muhacir Abdullah oğlu İbrahim, Apdıramanların Molla Mustafa kızı Ayşe ile evlenmiş. 1904 Nüfus kayıtlarında 'Abdurrahman Damadı' diye tanımlanmasının sebebi bu... Burada Apdıramanlar bağını biraz netleştirelim... Molla Mustafa, bu sülalenin kayıtlara geçmeyen önemli bir figürü... Hüseyin adlı oğluyla dul kalan Mehmet Abisinin hanımı Kezban ile evleniyor. Yeğeni ve oğulluğu Hüseyin, ileride Güdükahmetin dedesi olacaktır... Mollanın ise Kezban Hanımdan oğlu yok; ama tam onbir tane kızı olmuş. Belki çoğu da ölmüştür, tespit edilebilenler şunlar; Hacemirlahın ninesi, Çakırosmanın ninesi, Haytanın ninesi, Manavların Körmısdıfa anası ve Çerkez İbrahim'in eşi Ayşe...

    Çerkes İbrahim’in Apdıramanların damadı olmasıyla ilgili ailede anlatılan bir hikaye var. Buna göre Eğret’e geldiğinde Çerkezoğlu diye bilinen İbrahim Bükürlere bekar durmuş. Ağasıyla kırdan diken getirdikleri bir gün, araba devrilmiş. Bu sırf diken de olabilir, bol dikenli ot da… Devrilen arabayı yeniden yüklemek gerek. Ağası Çerkezoğluna yalınayak bu diken arabasını çinnettirmiş. Olanları uzaktan izleyen Molla Mustafa, o gün Çerkezoğlunu kafasına koymuş. Hacca niyetlenince ‘Dönemezsem kızlarımdan birini Çerkezoğluna verin’ diye vasiyet bırakmış. Dönemeyince Mollanın arzusunu İbrahim’e söyleyip ‘beğendiğin biriyle’ evereceğiz demişler. O da böyle olmayacağını, büyükler uygun görürse en büyük kızla evlenmesinin daha doğru olacağını belirtir ve Apdıramanların damadı olarak Eğret’e tamamen yerleşmiş olur.

    Ayşe Hanım ile Çerkes İbrahim'in dört çocuğu olmuş, bunların biri kız. Yaş sırasına göre isimleri Mustafa, Mehmet, Kezban ve Abdullah... Bu isimleri yorumlamak gerekirse; Kezban ile Mustafa, Ayşe Hanımın ana ve babası adı; Abdullah, İbrahim'in baba adı; Mehmet ise genç yaşta ölen Apdıramanların Mehmet... 

    Tek kızları Kezban 1885 yılında doğmuş ve Danaların İbrahim eşi olmuş, Keliban ile Dalmışın nineleri olacaktır... Onun Abisi, 1884 doğumlu Mehmet'in evlilik kaydı yok; ama yirmi yaşını aştığı sırada vefat ettiği not edilmiş... Kardeşlerin en küçüğü Abdullah ise 1895 yılında doğmuş. Onun hakkında bilgi yok. Yaşı itibariyle Cihan Harbi anaforunun yuttuğu canlardan biri olduğu anlaşılıyor... En büyük kardeş Mustafa ile devam edeceğiz, yalnız babaları Çerkes Muhacir İbrahim'in, yaşı altmışa dayanmışken vefat ettiğini belirtelim... Çocuklarını Apdıramanlar sülalesine dahil eden Mollamustafa kızı Ayşe Hanım ise 1926 yılında vefat etti. Öldüğünde 75. yaşını henüz aşmıştı...

    CAVA MISDIK

    Mustafa 1880 yılında doğdu. Çerkes Muhacir İbrahim'in nesli kendinden devam edeceğini, Cavalar sülalesinin atası olacağını bilemezdi. Mustafa'ya neden 'Cava' denildiği bilinmiyor; ama bu lakapla anılan ilk kişinin kendisi olduğu söyleniyor. Bu yüzden Cavaların atası diyoruz... (Bununla beraber Eğret’e gelen ilk dede Çerkezoğlu İbrahim’in de Cava diye lakaplandığına yönelik söylentiyi de belirtmeliyiz.)

    Gedikoğlu Halil kızı Ayşe ile evlenen Cava Mısdık için, yeni akrabalıklara kapı aralanmış oldu. Çünkü Ayşe Hanım, Hassönlerin atası kabul edilen ilk Hassön (Hacı Hüseyin) torunudur. Ayrıca anası itibariyle Daldallar/Veyislere de bağlanır. Bununla beraber Onu tam olarak tarif etmek istersek; Gasapların atası Resil, Gulizosmanın atası Mahmut, Çilmahmutun babası Hasan, Hassönlerin babası İbrahim ve Buruşak Mehmet'in kardeşleri olduğunu söylemeliyiz... 

    Cavanın iki kızı ve iki oğlu dünyaya geldi. Büyükten küçüğe isimleri; Ahmet, Fatma, Halime ve İbrahim'dir... Fatma 1903 yılında doğmuş, hakkında başka hiç bir bilgi yok. Küçük yaşta vefat etmiş olabileceği söyleniyor... Halime ise 1910 yılında doğmuş, Gobakların Halil İbrahim eşi oldu; Deliyakıp, Köremin, Gariban ve Apakın anasıdır... 

    Kaydı tutulmamış; ama Cavamısdık ve eşi Hassönlerin kızı Ayşe Hanımın 1920-25 yılları arasında vefat ettikleri düşünülüyor...

    1. Cavanın Ahmet

    Büyük oğlu Ahmet 1902 yılında doğdu. Küçüklüğünden itibaren babasına izafeten 'Cavanın Ahmet' diye lakaplandı. Hacapdıramanların Mehmethoca kızı Emine ile evlendi. Emine Hanımın tek erkek kardeşi Ali Osman harpte kalmış ama kız kardeşi çok, bu yüzden Cavanın Ahmet'in bacanakları; Yumrukların Musa, Arzıların Çolakmusa ve Gurugafa, İdirizlerin Sarımehmet...  Cavanın Ahmet'in ninesi de Apdıramanlardan olduğunu da unutmayalım...

    Emine Hanıma 'Gambıremine' diyorlardı, çünkü önceki evliliğinde (Hacımahmutların İbrahim eşiydi.) geçirdiği bir kaza sonucu beli sakatlanmıştı... 

    Yunan işgali sırasında 19-20 yaşlarındaydı. O yıllarda yaşadığı ilginç bir olay mahkeme kayıtlarına yansımış... Buna göre Cavanın Ahmet'in öküzünün teki kayboluyor. O günlerde işgalciler koşum hayvanı filan dinlemeyip yedikleri için, kayıp hayvanın peşine de düşmüyor doğrusu. 'Gavur yemiştir nasılsa' diye düşünüyor... Yunan gidip ortalık düzeldikten sonra insanlar da hareketlenmeye başlamış. Her nasılsa 1923 yılında yaza çıkarken Cavanın Ahmet'in yolu Kütahya Çalköy'e düşmüş. Belki pazara filan gittiydi... Kaybolan öküzünü orada görünce hemen tanımış... Ne yapsa da öküzü alamayınca adamı dava etmiş; tek isteği öküzünün alınıp kendisine iade edilmesi... 21 Aralık 1923 günü dava görülmüş; ama ne davalı ne de davacı gelmeyince geçici olarak durdurulmuş. Neticesi ne oldu, bilinmiyor...

    Dört oğlu oldu Cavanın Ahmet ile Emine Hanımın... Mustafa, Mehmet, Abdullah ve Ali Osman... Bu dört oğlana bakacağız... 'Deli Cava' diye de lakaplanan Ahmet, 1954 yılında vefat etti. Eşi, Hacapdıramanların kızı Emine Hanım ise kocasından sonra otuz yıldan fazla daha yaşamış ve 1988 yılında vefat etmiş...

    Mustafa

    Büyük oğluna, Molla Mustafa dedesinin adını vermişler; 1923 yılında doğdu.  Sarımehmetin kızı Kezban ile evlendi. 'Ölü Kezban' diye bilinen Kezban Hanım ile teyze çocuğu oluyorlar... Ayrıyeten Terlemezlerin Memişahmet ve Daldalların Hasan ile de bacanak oldular...  

    1948 Yılında doğan ilk oğulları Ramazan, Haydarın kızı Ümmühan ile evlendi. Ramazan'ın da 1969 yılında bir oğlu oldu, adı Ahmet... Erken dönemde İzmir'e giden Ramazan, oğlunu Hacemirlahın Şaban kızı Ömrüye ile everdi. Şimdi onların da iki oğluyla bir kızı var... Ramazan, oğlu ve torunlarıyla halen İzmir'e yerleşik...

    Küçük oğlu Tahir 1952 yılında doğdu. Gocaosmanın Delimehmetin kızlığı Şerife ile evlendi. Mustafa ve Ömür adlarında bir oğluyla bir kızı var. Ömür, Arzıların Alessan oğlu Ahmet Tüblek eşidir. Aranırsa aralarında İdirizlerden bir akrabalık bulunur... Mustafa ise Gugukların Sünnü kızı Atike ile evlendi... Tahir ve ailesi Anıtkaya'da oturuyorlar...

    Cavanın Mustafa, 1989 yılında 66 yaşındayken vefat etti... Eşi Kezban Hanım ise 2017'de vefat ettiğinde 86 yaşındaydı...

    Mehmet

    Cavanın Ahmet'in ikinci oğlu Mehmet 1933 yılında doğdu. Arapların Bezekinin beş kızından biri olan Ayşe ile evlendi. Kantinin Osman, Gavureyübin Celil, Tongulların Gociban ile bacanak oldular... Hatice ve Ahmet adını verdiği bir kızıyla bir oğlu doğduktan sonra ayrıldılar... 

    İkinci olarak Gavalcıların Hüseyin kızı Ayşe ile evlendi. Bu evlilik yoluyla oluşan bacanakları ise; Capbağın Mustafa Külte, Turabilerin Yusuf Külte, Bulduğun Mehmet Saçak, Tomanın Ahmet Köz ve Hüseyin Köz, Mandanın Saadettin Öztürk ve Şeytanhasanın Ahmet Can... İkinci eşi Ayşe Hanımdan da Kadir, Havva ve Fadime adlarında üç çocuğu oldu.

    Büyük kızı Hatice, Tülümuratın Halil Azbay eşidir. Annesi, babasından ayrıldıktan sonra Tülümurata varmıştı; Hatice de yanında tay gitti. O evin önceki hanımından olan Halil ile başgöz edildiler... İkinci hanımından büyük kızı Havva, Seydilerin Veysel oğlu Seydi Yavuz eşidir... Küçük kızı Fadime ise Abdullah Amcasının Manisa'da oturan oğlu Mustafa'ya vardı...

    Büyük oğlu Ahmet erken dönemde Afyon'a yerleşti. Tomanın Ahmet kızı Sunay ile evlendi. Ne de olsa babalar bacanak oluyor... Mehmet, Emrah ve İbrahim adlarında üç oğlu olan Ahmet, 2004 yılında vefat etti. Çocukları Afyon'da yaşıyorlar...

    Mehmet'in küçük oğlu Kadir 1966 yılında doğdu. Seydilerin Veysel kızı Havva ile evlendi. Kardeşi Havva da Seydi eşi olduğu için, onlarınki tam bir değişik usulü evliliktir... Erken dönemde İzmir'e yerleşen Kadir'in Ayşe, Selin ve Simge adlarında üç kızı oldu. Emekli olup kızları da Afyon'a gelince, onların peşinden kendisi de Afyon'a taşındı...

    Cavanın Mehmet 1990 yılında vefat etti. İkinci eşi Ayşe Hanım ise kendisinden 33 yıl sonra, 2023'te öldü...

    Abdullah

    1939'da Doğan üçüncü oğluna dipteki Çerkes dedenin adı olan Abdullah ismi verilmiş. Bir zaman 'Çatlak' tabiri yakıştırıldıktan sonra hep bu lakapla anıldı. Dilsizmahmut kızı Satı ile evlendi ve böylece Çolağüseyin  ve Timitiri ile bacanak oldular. Bir dönemden sonra Manisa'ya yerleşti ve orada 1976 yılında vefat etti... Eşi Satı Hanım ise yine Manisa'da 2023'te öldü...

    Beş çocuğu oldu Abdullah'ın, biri kız; Halil, Ahmet, Mehmet, Ayşe ve Mustafa... Ayşe, Çolağüseyinin yani teyzesinin oğlu Garani (Veysel Ildız)a vardı.

    Büyük oğlu Halil 1952 yılında doğdu. Garahmetin Halil kızı Hüsniye ile evlendi. Akkaşların Halil İbrahim, Deliyakıbın Aziz ve kendi kardeşi Ahmet ile bacanak oldu. Çocukları olmadı, Manisa'da 2022'de vefat etti...

    İkinci oğlu Ahmet, 1955 yılında doğdu. Garahmetin Halil kızı Ayşe ile evlenip abisi ile bacanak oldu. Dilek ve Murat adlarında bir kızıyla bir oğlu oldu. Halen Manisa'da yaşıyorlar...

    Üçüncü oğlu Mehmet 1958 doğumlu... Mehmet Garibanın kızı Halime ile evlendi. Adını aldığı Halime Ninesi, Mehmet'in de büyük halası olur... TSK'da çalışırken bu rütbeden emekli olduğu için daha çok 'Başçavuş' lakabıyla tanınırdı. Bir kız ve bir oğlu oldu, emeklilikten sonra Anıtkaya'ya yerleşti. Oğlu Abdullah Afyon'da yaşıyor; Başçavuş ise kah Afyon'da kah Anıtkaya'da yaşıyorken 2023'te vefat etti...

    Abdullah'ın en küçük oğlu Mustafa, Mehmet Emmisinin kızı Fadime ile evlendi. Satı Süeda ve Zeynep adlarında iki kızı var; Manisa'da yaşıyorlar...

    Ali Osman

    Cavanın Ahmet'in en küçük oğlu Ali Osman 1941 yılında doğdu. Bu isim verilmesinin sebebi, ailenin tek erkeği iken Cihan Harbinde şehit olan dayısıdır...  Deligızların Kesgin kızı Melahat ile evlendi, kısa süre sonra ayrıldılar. Bir daha da evlenmedi, ömrünün geri kalanında yalnız yaşadı, 2005 yılında vefat etti... 

    2. Cavanın İbram

    Cavamısdık küçük oğluna, dedesi Çerkes Muhacir İbrahim'in adını koydu. 1913 Yılında doğan İbrahim de babasının lakabıyla anıldı, yani 'Cavanın İbram' derlerdi. Buruşakmehmetin ikinci hanımından olan Kezban ile evlendi. Kezban Hanım, Suguşu ile ana-baba bir; Tatıresil, Gecegondu, Buruşakcemal ve Kırtümmetle baba bir kardeştir... Cavanın İbram, Hacızekeriye ile de bacanaktır... Ayrıca Cavanın Annesinin de Hassönlerden olduğunu hatırlatırım... Çocuklarından aşağıda bahsedeceğiz; Cavanınibram 1983 yılında, eşi Kezban Hanım ise 2002 yılında vefat ettiler...

    İbram ile Kezban Hanımın dört çocuğu oldu: Mustafa, Ahmet, Ayşe ve Şahin...  Tek kızı Ayşe 1949 yılında doğdu. Körkemalin Salih Kaçmaz'a vardı... İkinci oğlu Ahmet ise 1946 yılında doğmuştu. Yakalandığı bir hastalıktan kurtulamadı ve 1963 yılında genç yaşta bekar olarak vefat etti...

    Cavanın İbram 1933'te doğan büyük oğluna kendi dedesinin adını koydu. Mustafa önce Gocaguliz kızı Fadime ile evlendi, geçinemeyip ayrıldılar. Sonra Olucaklı bir hanım ile evlendi, ondan Ahmet ve İbrahim adını verdiği iki oğlu dünyaya geldi. Geçimsizlik bu evliliğine de sirayet etti, ayrıldılar. Son zamanlarında Doğu vilayetlerin birinden üçüncü hanımını aldı... Oğullarını da bu son hanımının kardeşleriyle everip bacanak oldular. Mustafa 2010 yılında vefat etti; ama daha babasının sağlığında Ahmet Afyon'a yerleşti, halen orada yaşıyor. Küçük oğlu İbrahim Anıtkaya'dan ayrılmadı, altı çocuğu oldu. Son yıllarda çevre köylerin birine taşınıp çobanlık yaptığı bildirildi...

    Küçük oğlu Şahin ise 1952 yılında doğdu. Patlakların Davılcıibram kızı Ulviye ile evlendi. Garadelinin Ahmet ve Melezin Ahmet ile bacanak oldular... Şahin'in Muradiye ve Suna adlarında iki kızı oldu.  Muradiye, Buydeycigadirin Selahattin oğlu Kadir Dadak eşidir. Suna ise Anıtkaya dışına gelin oldu.... Cavanın İbramın küçük  oğlu Şahin de 2018'de vefat etti, hanımı Anıtkaya'da oturuyor...

    ***

    Çerkez Muhacir Abdullah oğlu İbrahim 19. yüzyılda Eğret'e gelip tutundu. Çocukları Cavalar sülalesini oluşturdu. Abdullah, İbrahim, Ahmet, Mustafa adları bir döngü olarak hala yaşatılıyor. 1934 Soyadı uygulamasından itibaren ER soyismini kullanıyorlar.

Éseler

 

    Yirminci yüzyıl başları ve önceki yüzyıl kayıtlarında görülmeyen isimlerden biri İsa... Eski zamanlarda ve günümüzde çok yaygın olmasına rağmen, sözünü ettiğimiz dönemde rastlanmayan isim çok yok. İşte İsa da onlardan biri. Oysa konumuzu teşkil eden Éselerin hikayesi İsa ile başlıyor...

    1887 Yılında doğmuş... Buna rağmen 1904 tarihli kütükte görünmemesinin sebebi o vakit henüz Eğret'te bulunmamasıdır. Çünkü Emirdağ'ın Davulga Köyünden idi ve orada doğmuştu. Eğret'e gelmesi için biraz büyümesi gerekecekti.

    Bayram oğlu İsa'nın, Cihan Harbi yıllarında Eğret'e geldiği sanılıyor. Köy işgale uğradığı yıllarda İsa'nın Eğret'te bulunduğu, hatta çoğu duyurunun O'na yaptırıldığı, bu yüzden kendisine 'tellal' da dendiği belirtiliyor. 

    İsa, İdirizlerden Onbaşıoğlu Hasan'ın ortanca kızı Hatice ile evlendi. 'Yanal Hatca' lakaplı Hatice Hanım ile evlenince Gocaosman ile bacanak oldular. Sonra Müdüroğlu Mehmet Ali'yle de bacanak olacak...

    Ése Dayı

    Bu arada kendisinden küçükler 'Ése Dayı' demeye başlıyor. Onların böyle hitabı 'İsa' isminin Eğret'teki telaffuzu biçiminde yorumlanmış. Ése Dayı ile Yanal Hatcanın uzun süre çocuğu olmamış; yahut doğan yaşamamış. Bu böyle olmayacak diye bir oğlu doğduğunda Temtemlerin Odada o anda bulunan misafirin adını koymuşlar. Çocuğa misafirin adını vermek uğur getirir diye düşünülüyormuş. Ayrıca misafire hürmet ve ikram Kuran'da çok defa emredildiği için böyle bir davranışın dua hükmüne geçeceğini düşünmüş olabilirler. O zamanlar çok yaygın olan bu usül işe yaramış. Ésenin Yusuf'un hikayesi böyle... Sonra doğanlar da yaşamış; tam altı çocukları olmuş. Yusuf'tan sonra sırasıyla Hasan, Hüseyin, Bayram, İbrahim ve Gülsüm doğmuş...

    Çocukların okul kaydında baba adı 'Hese' yazıyor. O halde adının İsa olduğu, Eğret'te bu isim Ése biçiminde söylendiği için dönüştüğü, bunun da sülale adı olarak kaldığı hususu söylentiden öteye geçmez. Öyle olsaydı başka İsa'lara da Ése derlerdi. Varacağımız sonuç şu: Davulgalı gencin adı Hese idi, Eğretliler Ése biçiminde söylediler. Çocukları bu ismi kendi çocuklarına İsa olarak vermek istediler... 

    Hese Türkiye'de çok kullanılan bir isim değil. Konya merkezli dar bir alan düşünelim, güneyde Antalya'nın bir bölümü ile kuzeyde Emirdağ'ın altındaki küçük bir kaç köyü içine alan çok dar bir bölge... O köylerin içinde Davulga da var... Nüfus kayıtları incelemesi sonunda toplam 17 Hese tespit edilmiş, hepsi de bu bölgeden... Belki Hese adlı 17 kişinin birisi de bizim Ése Dayıdır. Yalnız, zannedildiğinin aksini Hese, İsa'nın dönüştürülmüş hali değil. Dilbilimciler onu köken olarak Hasan'a bağlıyor...

    Ése Dayının galiba kronik bir gaz sıkıntısı bulunuyormuş. Tenha yerlerde zorlamasız sesli sesli yellenirmiş. Bu yüzden 'Zartlakçı Ése' diye lakaplandığı da söyleniyor. Bir keresinde Örenlerden Köye gelene dek, şu kadar olur, bu kadar olur diye iddiaya girmişler... Ése Dayı kazanmış... 22 Mart 1947 günü Ése Dayı vefat ediyor...

    Ése Dayının altı çocuğunun incelemesine geçebiliriz. Tek kızı Gülsüm, altı kardeşin en küçüğüdür; 1943 yılında doğmuş. Neden bu isim verildi diye çok düşünmeye gerek yok; Yanal Hatcanın ninesinin adıdır. Hatırlanacağı üzere kardeşi Zağar Ayşa da bir kızına aynı adı vermiş ve o Gülsüm Çakıriban eşi olmuştu... Ésenin Gülsüm, önce Velciklerin Sucu Abdurrahman'a vardı. Ondan ayrıldıktan sonra, o sırada dul kalan Tellilerin Halil ile evlendi... Konuşurken iki dudağını birbirine değdirmemesi ve çocukken bizi 'guzu! guzu!' diye bağrına basmasıyla aklımda kalmış...

    Yusuf

    Büyük oğluna Yusuf adını verdiğinin hikayesi yukarıdaydı... 1927 doğumlu Yusuf, önce Gıdilerden Fadime ile evlendi. Fadime Hanım Hacıhasan çocuklarından Mustafa oğlu Ahmet'in kızından torunudur. Gıdiler sülalesinde o kolun son temsilcisidir,  Sıntırların Kelhasan (Hasan İnanır) ile de teyze çocuklarıdır...

    Fadime Hanım mevzusunu biraz açalım... Gıdilerin Mustafa oğlu Ahmet'in kızı Satı, önce Mardakların Mustafa oğlu Halil ile evlendi. Kocası Cihan harbinde kalınca, İsmail adında başka birine varmış. Berberoğlu İsmail, aslen Kütahyalı bir ailenin çocuğu olarak yüzyıl başlarında Eğret kütüğüne kaydedilen garip bir çocuktur. Hanede kendinden başka kimse bulunmayan 11 yaşındaki bu çocuk, Satı Hanımın dul kaldığı yıllarda büyüyüp evlenecek çağa gelmişti ve evlendiler... Ahmet adında bir oğulları ve Fadime adında bir kızları olduktan sonra ana baba ve oğlan çocuğu iki yıl içinde vefat ettiler. En sonunda Satı Hanım vefat ettiğinde kızı Fadime iki yaşındaydı. İşte Yusuf'un eşi, hem yetim hem de öksüz olan bu Fadime'dir...

    Neticede bir çocukları oluyor ve 1947'de Yusuf askerde... Bu arada aynı yıl babası Ese Dayı ve taze çocuğu (büyük ihtimal İsmail) vefat ediyorlar. Ardından 1948'de ise eşi Fadime Hanım vefat ediyor...

    Fadime Hanım Gıdilerin o kolunun tek varisiydi... Sahip olduğu her şey bütün olarak Yusuf'a kaldı. Onlardan biri olan evini Yusuf, Gobakların Garaiban (İbrahim Kopan)a satmış...

    Fadime Hanımın vefatından sonra, ikinci olarak  Bilallerin Ercep kızı Muzaffere ile evlendi. Körahmetin İbrahim Çotak ve Bayramgazili Sığırcı Kelosman (Osman Altınbaş) ile bacanak oldular...

    Üç oğlan ve bir kızı oldu. Tabi bir o kadar da küçükken ölen var. 1950'de doğan ilk kızına yeni vefat eden ilk karısının adını vermiş, ama Fadime üç yaşında ölmüş. Sonraki kızı Kezban 1963'te doğmuş ve hemen yaşına girince ölmüş. 1968 Yılında doğan oğluna İsmail adını vermesi manidardır. Fadime Hanımdan olup tazeyken ölen oğlunun adı olmalıdır, malesef bu İsmail de altı aylıkken ölüyor. Hemen ondan önce 1967'de doğan Zafer ise delikanlılık çağına kadar yaşamış ve 1986 yılında vefat etmiş. Hayatta kalanların yaş sırasına göre isimleri; İsa, Aliye, Hüseyin, Recep... İsa ile Recep belli, iki dedenin adı... Aliye, Hatca Ninenin anası adı... Hüseyin ise, tipide vefat eden Ercebinüseyin Dayının adı...

    Dört çocuk olduktan sonra Yusuf Eğret'ten ayrılıyor. Önce Altıntaş/Çakırsaz taraflarına gidiyorlar, mesela Zafer orada doğuyor; sonra İzmir... İzmir'e yerleştikten sonra Aliye, Anıtkaya dışından bir bey ile evleniyor. Yalnız bu bey büsbütün Anıtkaya'dan bağımsız değil; Mılıklar'a gelin giden Aliefenin torunu Suzan'ın evlatlığı oluyor...

    Büyük oğlu İsa, 1954 yılında doğdu. Bilallerin Demircimısdık kızı Gülsüm ile evlendi ve Çulluların İbrahim Haykır ile bacanak oldular. Hakan, Serkan, Yasemin ve Merve adlarında dört çocukları var. Hakan, Feyzullahın Bekçiabdullah kızı Hacer ile evlendi... İzmir'de yerleşikler...

    Ortanca oğlu Hüseyin 1958 yılında doğdu. Daldalların Gıdakömer kızı Fatma ile evlendi; Akkaşların Nurettin ile bacanak oldular... Özkan, Fatih ve Yusuf adında üç oğlu var. Özkan ile Fatih Anıtkaya dışından evlendiler... İzmir'de oturuyorlar...

    Küçük oğlu Recep İzmir'de oralı bir hanımla evlendi. Halen Atakan adını verdikleri bir oğullarıyla İzmir'de yaşıyorlar...

    İkinci eşi Muzaffere Hanım da 1997 yılında vefat etti. Esenin Yusuf ise ondan sonra bir müddet daha yaşadı ve 2013 yılında vefat etti...

    Hasan

    Ésenin ikinci oğlu Hasan... Bu, Yanal Hatcanın babası Onbaşıoğlu Hasan'ın adıdır... Gocaosmanın, yani teyzesinin kızı Atike ile evlendi. Osman, Aytek, Ramazan ve Adem adlarında dört oğlu oldu. Erken dönemde İzmir'e taşındılar. Oğlanlar orada Anıtkaya dışından hanımlarla evlendiler. Osman, Tireli Fadime Hanımla evlendi. Çocuğu olmadı, o halde karı koca ikisi de 2011'de vefat ettiler.... Aytek'in hanımı Evcilerli... Ramazan ise Akhisar'dan evlendi; Betül, Atike ve Tuğba adlarında üç kızı var, kendisi 2023'te vefat etti... Adem'in eşi Uşaklı ve Buket adında bir kızı var... İzmir'de oturuyorlar... Esenin Hasan 2020 yılında İzmir'de öldü...

    Hüseyin

    Ésenin Hüseyin 1935 yılında doğdu. Körahmetin kızı Kezban ile evlendi. Onlar da İzmir'e erken yerleştiler. Çocukları olmadı, Metin'i evlat edindiler. Kantinlerin Mevlüt kızıyla evlenen Metin halen İzmir'de yaşıyor... Emeklilik sonrası yılın yaz günlerini karı koca Anıtkaya'da geçirirlerdi. Vefatlarına kadar bunu hiç aksatmadılar. Sıcak yaz güneşinden korunmak için başına geçirdiği yazlık fötr şapkasıyla dikkat çekerdi. İnsanlar kızdığı, moralinin bozulduğu zamanlarda değişik hareketler yaparlar. Ésenin Hüseyin ise öfkelenince bir türkü tuttururdu; değişik bir adamdı... 2011'de kendisi, 2022'de eşi vefat etti...

    Deli Bayram

    'Deli Bayram' derlermiş... Lakabını bir yana bırakırsak, Ésenin baba adının Bayram olduğunu bir kere daha hatırlamalıyız, dolayısıyla 1940 yılında doğan bu oğluna da babasının adını koymuş... Hatcamehmetin kızı Ayşe ile evlendi. Dört çocukları var; Gülfidan, Meryem, Serpil ve Murat... Üç kızdan sonra doğan oğullarına Murat ismi vermeleri gayet anlaşılır... Bunda Hatcamehmetin Hacımurat  orunu olmasının da payı bulunabilir... Murat henüz bekar... Kızlar ise; Gülfidan, Kelyusufun İbrahim Yakışır eşidir... Meryem, Anıtkaya dışına gelin oldu. Serpil de Güdüğizzetlerin Fahrettin Sağlam eşi... Delibayram 2014'te vefat etti, çocukları İzmir'de oturuyorlar...

    İbrahim

    1942 yılında doğan en küçük oğlu İbrahim 'Éselerin İban' diye bilinirdi. Kardeşleri gibi O da erken dönemde İzmir'e gitti. Konyalı Ayşe Hanım ile evlendi. Aynur, Hatice, Kezban ve Erdoğan adlarında dört çocuğu oldu. Kendisi, anası sağ iken bir süreliğine Anıtkaya'da yaşadı. O sıralarda psikolojik rahatsızlıkları olduğu gözleniyordu. Sonra ortalıkta görünmez oldu. Üç kızı Konyalı beylerle evlendi; Erdoğan ise yine Konyalı bir hanımla evlendi. Bu evliliklerde Ayşe Hanımın etkisi seziliyor... Eseniniban 2008 yılında vefat etti, çocukları İzmir'de yaşıyorlar...

    Emirdağlı Tellal Ese Dayı 1947 yılında 60 yaşında vefat etmişti. Karısı Yanal Hatca daha uzun yıllar yaşadı. Neredeyse Ese Dayıdan kırk yıl sonra, 1986'da vefat etti...

    1934 Yılındaki Soyadı uygulamasında Ése, ailesine soy ismi olarak ÇINAR'ı almış. Sonra nedense bunu EMİŞ ile değiştirmişler. En sonunda EMİNÇ'te karar kılınmış, halen bu soyadını kullanıyorlar...

Omarcıkoğlu Ali

     

    Omarcıkoğlu Mehmet'in dört oğlu Omarcıklar sülalesinin tamamını oluşturuyor. Bunları hatırlamak gerekirse; küçüklerden başlayarak Hasan çocukları, Sağırmahmutlar/Ahmetçavuşlar; Mustafa çocukları, Arebeciler; Ömer çocukları, Emetilere uzanır. 

    Büyük oğlu Hüseyin'e gelince, Onun da üç oğlu vardı. Küçük Abdullah'tan yola çıkarak; Gocahüseyin, Gocapdılla, Feyzullah ve Bödüye; Ortanca Mehmet'ten ise Altındiş, Arap ve Güdüğizzete varılır. Geriye kalan üç kardeşin büyüğü Ali'den ise Gıralilere...

    Omarcıkların Hüseyin oğlu Ali, 1859 yılında doğdu. Ona bu ismi vermelerinin sebebi, genç yaşta ölen Ali Emmisi olduğu anlaşılıyor. Şemsi adında bir hanımla evlendiği kayıtlara geçmiş; ama 1904'te hayatta olmadığı için Şemsi Hanımın kimlerden olduğu bilinmiyor. O yıllarda bu isme sık rastlanan sülale Veyisler/Daldallar... Bir de Keçilerde görülmüş... Bununla beraber Omarcıkoğlu Ali'nin ilk eşi Şemsi Hanım şunlardandır, diye net bir ifade kullanamayız...

    İki kızı ve bir oğlu oluyor; 1888'de Emine, 1889'da Havva ve 1891'de İbrahim doğmuş. Sonra Şemsi Hanım vefat etmiş. Ali, ikinci olarak Mehmet kızı Ümmühan ile evleniyor. Ümmühan Hanım, dipteki Keçimehmetin kızı, Ahmet ve Guldurarifin kardeşidir... Şemsi Hanımın ölümüyle Ümmühan Hanımı alması arasında ne kadar süre var, o da belli değil...

    İkinci hanımından da iki oğlu ve bir kızı oldu; 1904 yılında İbrahim, 1908'de Selvere ve daha sonra da Ömer doğuyor... Burada ilginç bir durum göze çarpıyor. İki hanımından birer oğluna aynı ismi vermek... Üstelik bu, Omarcıklarda pek karşılaşılmayan İbrahim adı... Buradan, merhume Şemsi Hanımın baba adı İbrahim olduğu sonucuna gidilebilir; ama ikinci oğluna da aynı adı vermesi yine de açıklanamaz. Ümmühan Hanımın dedesi Selimoğlu İbrahim'in bunda katkısı da düşünülebilir...

    Aralarında 13 yaş farkı bulunan İbrahim kardeşlerin en mantıklı açıklaması şöyle olabilir: Kayıtlar yazıldıktan hemen sonra büyük İbrahim 13-14 yaşında vefat etti. Bu arada kardeşi doğunca onun adını verdiler; ama büyüğü kayıttan düşmeyi unuttular. Nitekim, büyük İbrahim o kadar unutulmuş ki evlilik, ölüm, boşanma gibi hiç bir kaydı bulunmuyor. Dahası, Onun hakkında kimse bir şey bilmiyor... (1891 Doğumlu büyük İbrahim, Cihan Harbinde kalmış da olabilir; bizim tartıştığımız aynı adlı iki kardeşin varlığıdır.)

    Kayıp İbrahim dışındaki diğer çocukları ayrıntılı olarak incelenecek olan Omarcıkoğlu Ali, 1933 yılında 74 yaşındayken vefat etti. Sonraları kendisine Keçigızı lakabı takılacak olan eşi Ümmühan Hanım ise 1952 yılında vefat etti...

    Omarcıkoğlu Ali'nin kızlara bakalım... Şemsi Hanımdan büyük kızı Emine, Apdıramanların Mustafa'ya vardı; Yenialinin anasıdır, oğluna kendi babasının adını vermiş. 1956 Yılında vefat etti... Emine'den bir yaş küçük kızı Havva ise Hatiplerin Mollaosmana vardı. Kaynanası Gülsüm Hanım aslında Havva'nın halasıydı, yani Mollaosman ile hala-dayı çocuğu oluyorlar; ama yine de ayrıldılar. Sonra Melez diye lakaplanan Arif Seçen eşi oldu. Babasının ikinci eşi Ümmühan Hanımın Ahmet Abisinin oğludur Melez. Yani Havva Hanım, halasının oğlundan ayrılıp üvey dayısının oğluyla evlendi; 1988 yılında vefat etti... En küçük kızı Selvere, İdirizlerin Gocaosman oğlu Delimehmetin ilk hanımıdır. Çevresinde çok sevilen biri olarak taze gelin iken vefat etti. Omarcıklar sülalesinde Selver/Selvere isminin yaygınlaşmasına sebep bu hanımdır...

    İbrahim

    Kızlarının durumunu inceledikten sonra, şimdi Omarcıkoğlu Ali'nin oğullarına geçebiliriz. Büyük İbrahim hakkında söylenmesi gerekenler söylendi, şimdi Ümmühan oğlu İbrahim'e gelelim.

    İbrahim 1904 yılında doğdu. Gavalcıların Halil kızı Şerife ile evlendi. Şerife Hanım, Bokuşağın kardeşidir. Ayrıca baldızı Fatma dolayısıyla önce Cingenalilerin Ali Osman, sonra da Velcikler/Gugukların Hasan ile; diğer baldızı Hanife sebebiyle de Turabilerin Külcü Ahmet ile bacanak oldular...

    Gır Ali

    Zehra ve Ali adını verdiği bir kız ve bir oğlu oldu. Zehra, yine Omarcıklardan Arabın Berberhüseyin eşi oldu. 1929 Yılında doğan oğluna Ali adını koydu. Omarcıklar tarihinin bu üçüncü kuşak Ali'si zamanla 'Gır Ali' olarak lakaplanacak ve bu lakap ailesinin adına dönüşecektir. Yalnız annesi Şerife Hanım, oğlu dört yaşındayken 1933 yılında vefat etti...

    Öksüzler de büyür... Gırali büyüyünce, Tekelilerin Mustafa kızı Ümmühan ile evlendi. Ümmühan Hanım, Gocagafa ve Pangecinin kardeşidir. Ayrıca Yahyaların Gocamat ile bacanak oldular...

    Oğlu Gırali askerdeyken, Omarcıkların İbrahim görme yetisini büyük ölçüde kaybetti. 1950 Yılında olması lazım, Omarcık taraflarında söğüt keserken aniden ortaya çıkan talaz/anaforun içinde kalmış. Gözlerini oğuşturunca, ne varsa içine kaçmış. Bu yüzden oluşan enfeksiyon sonucu kör olduğu yorumlanıyor. Gırali askerden geldikten sonra tedavi yollarını araştırdıysa da geç kalınmış...

    Ümmühan Hanımla Gıralinin Mahmut, Ömer, Şerife, Selver ve İbrahim adlarında üç oğlan ve iki kızı oldu. Şerife Sadıkbey'e gelin gitti. Selver ise Çakırların Muharrem'in Musa Erdem eşidir...

    Büyük oğlu Mahmut 1954 yılında doğdu. Kemiklerin İbrahim kızı Nazik ile evlendi. Elveda ve Ümmühan adında iki kızı Anıtkaya dışına gelin oldular. Mahmut, halen Afyon'da oturuyor...

    Ortanca oğlu Ömer 1959 yılında doğdu. İzmir'e yerleşti ve orada Turgutlulu Neslihan ile evlendi. Ümmühan adını verdiği bir kızı dünyaya geldi. İkinci hanımı Kozlucalı Ümmühan idi. Ondan da iki kızı ve bir oğlu dünyaya geldikten sonra 2018'de Ümmühan Hanım vefat etti. Ümmühan, Hülya ve Melek olmak üzere üç kızı da Anıtkaya dışından beylerle evlendiler. Oğlu Ali ise Bakkalsarının Osman oğlu Tahir Akyol kızıyla evli... İzmir'de oturuyorlar...

    Gıralinin küçük oğlu İbrahim ise 1975 doğumlu... Tam da İbrahim dedesinin öldüğü sene doğunca onun adını vermişler... Evin küçüğü olarak Anıtkaya'dan ayrılmadı. Karacahmetli Emine ile evlendi. Ali, Sılanur ve Damlasu adlarında üç çocuğu var. Halen Anıtkaya Sanayisinde esnaf...

    Gırali 2018 yılında doksanına yaklaştığı sene vefat etti. Eşi Ümmühan Hanım ise 2023'te öldü...

    Godal Ömer

    Omarcıkoğlu Ali'nin, iki İbrahim'den sonraki üçüncü oğludur. 1911 yılında doğdu. 'Godal Ömer' diye lakaplanmış; çok erken dönemde Eğret'ten ayrıldığı için hakkında fazla bilgi yok...

    Eğret'ten ayrılmasına sebep olarak başarısız kalmış bir kız kaçırma olayı gösteriliyor. Bu vukuatın husumete sebep olmasından çekinen büyükleri, köyü terk etmeye teşvik etmişler ya da zorlamışlar, her neyse... Godal bunun üzerine İzmir taraflarına kaçmış...

    Gittiği yerde (Cumaovası) oralı Halise Hanımla evlenmiş; Ahmet ve Selver adlarında bir kızı ile bir oğlu olmuş. Bu çocuklar, bir vakitler babalarının memleketini ziyaret ederlermiş; ama uzun zamandır bunlardan da haber yokmuş... Selver'i bilmiyoruz; ama biz Ahmet'in izini bulduk. 2018'de 68 yaşındayken İzmir'de vefat etmiş... Babası Godalömer ise Ahmet beş yaşındayken 1955 yılında vefat etmiş...

    ***

    Omarcıkların temel soyadı kabul edilen SAĞLAM, Gıralilerin de soyismidir. Bu kolda dikkatlerden kaçmayan isimler olarak İbrahim, Ali ve Selver öne çıkıyor. Her birinin hikayesi yukarıda var...

İdirizler - Onbaşıoğlu

    

    İdirizlerin sonuna gelirken, 1840'lardaki tabloya tekrar göz atalım... İdrisoğlu Mustafa'nın Şerife ve Sultan adlı iki hanımından altı çocuğu var. İdris, Ümmühan ve Emine Şerife Hanımdan; İbrahim, Mehmet Ali ve Ömer ise Sultan Hanımdan.

    İki kızdan büyük olan Ümmühan Kinislere gitti, Kumpirhasanın ninesidir... Küçük Emine ise Çalıklara gelin gitti, Gödemehmetin karısı Emine'nin ninesidir... İdris'in büyük oğlu Sarımehmet ve küçüğü Gocaosman olduğunu gördük. Şerife Hanımdan olan üç çocuğun durumu böyle... Sultan Hanımdan olan diğer üç çocuk ise... İbrahim çocukları Deligızlar ve Hamsinci, Ömer çocukları ise Sarıömer olarak günümüze geldiler. Geriye sadece Mehmet Ali kaldı...

    Mehmet Ali'yi kardeşlerinden ayıran husus, onun bir süreliğine Afyon macerası yaşamış olmasıdır. Şehre yerleşmesiyle ilgili hiç bir ayrıntıyı bilmiyoruz. Gidişinin hangi yıllara rastladığını, bu sırada evli mi bekar mı olduğunu, neden gittiğini, bir şeyden mi kaçtı yahut maişet kaygısıyla mı hareket etti, yoksa sırf macera olsun diye mi Afyon'a taşındı... Bütün bunlar hakkında bir şey bilinmiyor... 

    Afyon'da ne kadar kaldığı da bilinmiyor; 1904 kayıtları tutulduğu sırada Eğret'e geri dönmüş oldukları kesin... Bütün çocukları Afyon doğumlu oldukları görülüyor, ama bunda bir yanlışlık olabilir. 1892 Tarihli bir tereke davasında şahitlik yaptığına göre bu tarihte Eğret'te bulunduğuna hükmedebiliriz. (Aynı davanın diğer şahidi Elciklerin İbrahim, yani Naymelerin dedesi; bu bilgi lazım olacak.)... Tahmini olarak söyleyebiliriz ki; İdirizlerin Mustafa oğlu Mehmet Ali, 1870 ile 1890 arasında 15-20 yıl Afyon'da kaldı...

    Hacı Onbaşıoğlu

    Onbaşı meselesine gelince... Aslında bu lakap Mehmet Ali'ye has bir şey değil. Babası Mustafa'ya, yani daha baştaki İdrisoğlu Mustafa'ya 'Onbaşı' diyorlarmış. 1849 Tarihli Gocamatların atası terekesinde 'Onbaşı Mustafa' 20 kuruş alacaklı görünüyor... Yaklaşık kırk yıl sonraya, 1893 yılına atlıyoruz. Kantinlerle ilgili yine bir tereke davasındaki şahitlerden biri 'Hacı Onbaşı oğlu Mehmed bin İdris' diye künyelenmiş. Bu, bildiğiniz İdirizlerin Sarımehmettir... Şimdi de otuz yıl kadar sonraya sıçrayalım. Selimoğlu İbrahim (Keçimehmetin babası) vefat etmiş. Terekesindeki şahitlerden biri 'Hacı Onbaşı oğlu Emin'dir. Altta anlatılacak, Emin; bu yazının konusu olan Mehmet Ali'nin oğludur... Hasılı kelam, İdrisoğlu Mustafa'nın lakabı veya ünvanı 'Onbaşı'dır. Onun çocukları için de bu lakap zaman zaman 'Onbaşıoğlu' biçiminde kullanılmış. İdirizlerin diğer kollarının her biri kendince başka bir lakapla anılmış; ama Mehmet Ali'nin bilinen bir lakabı olmadığı için 'Onbaşıoğlu' lakabını İdirizlerin bu son koluna sakladım.

    En son Onbaşıoğlu lakabının kullanıldığı Keçimehmetin babası terekesinde, Emin'in yanındaki ikinci şahit Godalömerdir. Şimdi geriye çekilip manzarayı izleyelim... Vereselerden biri merhumun eşi Fatma, İdirizlerin Gocaosman kızı; şahitlerden biri Emin, İdirizlerden... Merhumun anası ile ikinci şahit Godalömerin dedesi kardeş... Godalömer, oğlu Gödemehmete Çalıkların Emine'yi alıyor ki ninesi İdirizlerdendir... Karşımızda öyle bir akrabalık örgüsü var, yollar dipte Hacı Onbaşıya, yani İdrisoğlu Mustafa'ya çıkıyor...

    ***

    Mehmet Ali 1849/50 yıllarında doğmuş görünüyor. Sultan Hanımın oğludur. Afyon'daki hayatını bilmiyoruz. Üç oğlu var, üçünün de anaları farklı. Onlardan yola çıkarak hayatının aşamalarını görmeye çalışalım.

    Büyük oğlu Hasan 1877'de doğmuş; anasının adı Gülsüm ve hayatta görünüyor. Hayatta olduğu halde o hanede kayıtlı değilse, boşandılar demektir. Yaşça uygun bir Gülsüm'ü Cingenalilerin Hüseyin eşi olarak buluyoruz. Onbaşıoğlu Mehmet Ali'den boşanınca Gülsüm Hanım Cingenalilerin Hüseyin'e varıyor. Gülsüm'ün bir kardeşi Fatma da Selimoğlu Mehmet'te olunca; Keçilerin dedesi Mehmet ile Cingenalilerin dedesi Hüseyin bacanak oluyorlar. Yalnız öncesinde, Keçilerin dedesi Mehmet ile bacanak olan Onbaşıoğlu Mehmet Ali'dir, unutmayalım. Özetle, Mehmet Ali'nin ilk hanımı Gülsüm; oğlu Hasan dünyaya geldikten sonra ayrıldılar...

    Aynı sıralarda veya daha sonra Havva ile evlenmiş. Havva Hanımın kim ve kimlerden olduğu bilinmiyor; çünkü kayıttan önce vefat etmiş. Bununla beraber Havva Hanımdan da bir oğlu var; adı Emin ve 1881 doğumlu...

    Son olarak Mehmet Ali, Hasan kızı Ayşe ile evlendi. Neredeyse kendisinden otuz yaş daha küçük olan bu son hanımından da Mustafa ve Havva adlarında bir kız ile oğlu oldu. Bu iki çocuk küçükken Onbaşıoğlu Mehmet Ali vefat etti... Dört çocuğunun serencamesine bakalım...

    Hasan

    Mehmet Ali'nin ilk eşi Gülsüm Hanımdan 1877 yılında doğdu. Elciklerin Osman kızı Aliye ile evlendi. Hani Onbaşıoğlu Mehmet Ali'nin 1892'de şahitlik ettiği bir dava vardı; oradaki şahit arkadaşı Naymelerin dedesi İbrahim ile Aliye Hanım kardeş oluyorlar... Diğer kardeşleri de Kelçakır, yani Çakıribanın babası...

    Hasan ile Aliye'nin üç kızları oldu. 1897'de Ayşe, 1900'de Hatice ve 1906'da Kezban dünyaya geldi. Babasının vefatından hemen sonra Hasan da vefat etti... Şimdi geride bıraktığı üç kızın hikayesine eğilelim...

    Büyük kızı Ayşe'ye 'Zağar Ayşa' diyorlardı, Söylemezoğlu Mehmet'e vardı. Bu Mehmet; Gıbış, Gociban, Dıkmanın emmileridir... Yıllar sonra bile 'Garamehmedim!' diye andığı eşi Çanakkale'de kalınca Zağar Ayşa, İdirizlerin Gocaosmana vardı ve orada iki kızı oldu. Kızlarının birine Gülsüm adını verdi ki, ninesinin adıdır, O Gülsüm Elciklerden Çakıriban eşi olacaktır...

    Ortanca kızı Hatice, Emirdağ'dan Eğret'e gelen İsa'ya vardı. Zamanla Eseler denilecek evin hanımı oldu. Kendisine 'Yanal Hatca' derlerdi. Tek kızına, Gülsüm Ninesinin adını; oğullarının birine de kendi babası Hasan'ın adını verdi. O Hasan da Gocaosmanın kızı, yani teyzesinin kızı Atike ile evlendi... 

    Küçük kızı Kezban ise Hacıahmetlerin/Emiralanoğlu Ahmet ile evlendi. Kısa süren bu evlilikten sonra bir kaç kocaya daha varan Kezban, en son Müdüroğlu Mehmet Ali eşiydi. O yıllarda 'Gızılgız' diye bilinirdi...

    Emin

    Mehmet Ali'nin ortanca oğlu Havva Hanım'dan doğmuştu. İsmine bakarak bir yorumlamaya gidecek olursak, annesi Havva'nın Eminler kızı yahut Afyonlu olduğu tahminini yapabiliriz. Emin, Hasan kızı Halime ile evlendi... Babasıyla üçüncü eşi arasındaki yaş farkından söz etmiştik. Elde veri yok; ama Emin, babasıyla bacanak gibi görünüyor. Anaları ayrı olan bu iki kız kardeşle baba oğul evlenmişler...

    Halime Hanım ile Emin'in 1907 yılında Hüseyin adını verdikleri bir oğulları olmuş... Emin, karısı Halime ve oğlu Hüseyin'e sonra ne olduğuna dair başka hiç bir bilgi yok. Yalnız Emin'in 1926 yılındaki yukarıda belirtilen şahitliği var, o kadar...

    Havva ve Mustafa

    Son hanımından Mehmet Ali'nin 1900'de Havva ve 1903'te Mustafa adında iki çocuğu daha olmuştu. Onlar hakkında da bugüne ulaşan bir bilgi bulamadım... Akla bir ihtimal geliyor; aynı zamanda gelin-kaynana durumunda olan iki kardeş, Ayşe ile Halime, Yunan gittikten sonra pılıyı pırtıyı toplayıp çocuklarıyla beraber Afyon'a gittiler. Çünkü zaten Afyonlulardı, kendilerini Eğret'e bağlayacak bir şey de kalmamıştı... Bu ihtimal doğru olsa, bu kadar yakın bir geçmişte yaşanan bir olayla ilgili kulağa bilgi kırıntısı da olsa bir şey gelmesi lazımdı...

    İdirizlerin son hanesi Onbaşıoğlu Mehmet Ali çocuklarının, o sırada Eğret'te idilerse, 1934 Soyadı Uygulamasında hangisini aldıkları da bilinmiyor; İDİS, İDİ, İBİLİ'den biri mi, yoksa daha başka bir soyadı mı?...

İdirizler - Sarı Ömer

    İdirizlerde başa dönelim. 

    İdrisoğlu Mehmet'in üç oğlundan 1814 doğumlu Mustafa çocukları, bugünün İdirizlerini oluşturuyor. Altı kardeşler ve bunların ikisi kız. Büyük kız Ümmühan Kinislere gidip Kumpirhasanın ninesi olacak. Küçük kız Emine ise Çalıkların Hüseyin'e varacak; Gödemehmet eşi Emine'nin ninesi olacaktır. 

    Dört oğlanın büyüğü İdris'ten Sarımehmet ve Gocaosman; İbrahim'den Deligızlar ve Hamsinci kolları türedi. Geriye Mehmet Ali ile Ömer kaldı... Şimdi Ömer'e bakalım...

    Mustafa oğlu Ömer 1856 yılında doğdu. Sultan Hanımın oğludur. Üç oğlu ve iki kızı oldu; büyüklerine ana babasının adını verdi. Yaşlarına göre beş çocuğunun isimleri şöyle: Mustafa, Abdülkadir, Ahmet, Sultan ve Nazike...

    Büyük kızı Sultan dokuz on yaşlarındayken vefat etmiş. Hemen o yıllarda, 1897'de küçüğü Nazike doğmuş. Nazike büyüyünce Yahyaların Garamehmete varacak ve Garahüseyinin anası olacaktır. 1889 ve 1891 doğumlu iki küçük oğlan Abdülkadir ve Ahmet'in evlilik kaydı bulunmuyor. Onlara dair bugüne ulaşan bir bilgi de bulamadım. Yaşları itibariyle Cihan Harbine katılma ve şehit olma ihtimali var...

    Büyük kardeş Mustafa'nın hikayesi ise daha net... Fakat ona geçmeden evvel İdirizlerin Ömer'in ikinci eşinden bahsetmek gerek. Hacı Ali kızı Hatice, Ömer'in ikinci eşiydi. Hatice Hanım; Hacılardan Kelsalekler ve Davılcıariflerin atasıyla kardeşti. Bir kız kardeşi de Veyislerin Hacıarif eşiydi... Neyse, Hatice Hanım önce Kelahmetler tarafında Arzımanoğlu Halil'e varmıştı. Yozgunun dedesi olan Halil 1889'da askerdeyken vefat edince dul kaldı ve İdirizlerin Ömer'e ikinci eş olarak geldi. Fakat Ömer'in Hatice Hanım'dan çocuğu yok...

    Mustafa'ya dönelim...1884 Yılında doğdu. Daldalların Ömerçavuş kızı Rabia ile evlendi. Rabia Hanım Kipilin ablasıdır. Ayrı anadan da olsa Rabia'nın küçük kardeşini aldığı için; Mustafa Haytamahmut ile bacanaktır... Tabi Haytanın evliliği Mustafa'nın ölümünden sonraya rastlar, o ayrı... 

    1910 Yılında Ömer ve 1916'da Kezban olmak üzere iki çocukları dünyaya geliyor. Bu hesaba göre, Mustafa büyük ihtimal kızının doğumunu göremedi... Çünkü seferberlikte silah altına alınmıştı, hangi cephede olduğu bilinmiyor; ama Cihan Harbinin içinde bulunduğu kesin...

    Mütarekeden sonra ordu dağıtıldı; ölen öldüğü yerde kaldı; diğerleri perperişan halde evine, köyüne döndü. Eğret'e dönebilenlerin içinde İdirizlerin Ömer oğlu Mustafa yoktu... Rabia Hanım 1919 yılında mahkemeye başvurdu. Dilekçesinde özetle diyordu ki: 'Eşim İdrisoğullarından Ömer oğlu Mustafa, emsalleriyle birlikte silah altına alınmıştı. Onunla gidenlerin bazıları geri geldi, bazılarının ise ölüm haberi geldi. Eşimden ölü diri bir haber yok. Durumunun araştırılıp bilgi verilmesini, aksi takdirde ölümüne hükmedilmesini istiyorum.' Kocası ölmüş bir kadın tekrar evlenebilmek için dul olduğunu ispat etmek zorundaydı. Başvurusunun sebebi bu... Kayıtlar inceleniyor, şehitler arasında ismini bulamıyorlar... O zaman için ne kaydı olacak, şimdi bile şehitlerin kaydını bulamıyoruz... Hasılı, kayıtlarda görünmediği için; öldüğü de şahitlerle ispat edilemediği için Rabia Hanımın başvurusuna olumsuz cevap veriliyor... Bir süre sonra işgal yılları, tekrar savaş, kurtuluş derken çocuklar büyüyor. Rabia Hanım tekrar kocaya varma fırsatı bulamıyor... Tam yetmiş yıl o vaziyette yaşadı ve 1978 yılında vefat etti...

    Şehit Mustafa'nın tek kızı Kezban, İdirizlerden Gocaosmanın oğlu Pepehasan eşi olacaktır. Pepehasanın Mısdık (Mustafa İdis), bu şehit dedesinin adını aldığı anlaşılıyor.

    Sarı Ömer

    Mustafa ile Rabia hanımın oğlu 1910 yılında doğmuştu. Dedesinin adı olan Ömer ismini koydular. 'Sarı Ömer' diye lakaplandı. Büyük ihtimal dedesi de sarışındı; ama lakap Ona değil torununa takıldı. 

    Sarıömer, önce Yeşilömer kızı Fadime ile evlendi, Çakalhüseyin ile bacanak oldular... Abdil, Sultan, Eşe ve Nuran adlarında dört çocuğu oldu. Fadime Hanımın 1946'da vefatından sonra İlyenli Hamide ile ikinci evliliğini yaptı. Toplamda on çocuğun altısı Hamide Hanımdan... Onların isimleri; Fadime, Ayşe, Meryem, Ramazan, Asiye ve Rabia'dır... Hamide Hanım da 1989'da vefat etti... Sarıömer ise ikinci eşinin ölümünden çok sonra, 2008 yılında vefat etti... Öldüğünde yüz yaşına çok az kalmıştı...

    Büyük kızı Sultan, önce Sıntırların Garakazıma vardı; onun ölümü üzerine Apdıramanların Curak eşi oldu... Eşe, Daldalların Sağırhüseyin oğlu Ömer'e vardı. Eşe de Ömer de Ömerçavuşun torunudur, bundan sonra Ömer, 'Eşeninömer' diye bilinecek... İlk hanımından küçük kızı Nuran ise Gambırarifin İzzet eşi oldu... İkinci hanımından olan Fadime, Terlemezlerin Abdullah'a vardı. Şimdi eşinden ayrı olarak oğullarıyla İzmir'de oturuyor...  Ayşe, Keçimehmetin İbrahim; Meryem, Curağın Abdurrahman; Asiye, Kınilerin Mahmut; Rabia, Guzuguzunun Aziz eşi oldular...

    Oğlanlara gelelim... Büyük oğlu Abdil, aynı zamanda on kardeşin en büyüğüdür; 1933 yılında doğdu. Gıdilerin Mustafa kızı Sultan ile evlendi. Gıdiler ile Emiralilerin çok yakın bağlantısı var. Hatırlanacağı üzere Abdil'in anası da Yeşilömer/Emiraliler kızıydı. Dolayısıyla bu evlilikte akrabalık bağlantılarının rolü çok açık. Nitekim Abdil aynı zamanda Yeşilömerlerin Ömer Fidan ile bacanak oldu... Abdil'in bir oğlu oldu, babasının adı olan Ömer ismini verdi. Mardakların Geneli Mehmet kızı Meryem ile evlendi Ömer... Meryem'in anası da Gıdilerden... Abdil ve Ebru adında iki çocukları oldu. Sonra 2018'de Ömer vefat etti... Çocukları İzmir'de yaşıyor... Ömer'in annesi Sultan Hanım da 2003 yılında vefat etmişti...

    Küçük oğlu Ramazan ikinci hanımı Hamide'den... 1959 Yılında doğdu. Gıdileriniban kızı Ayşe ile evlendi. Hamiyet ve Mustafa adlarında iki çocuğu oldu. Hamiyet, Omarcıkların İsmail oğlu Mehmet Ali'ye vardı. Mustafa ise Anıtkaya dışından bir hanımla evlendi, İzmir'de oturuyorlar...

    İdirizlerin Mustafa oğlu Ömer kanalıyla günümüze gelen bu kolu, üçüncü kuşakta 'Sarıömer' diye lakaplandı ve sülalenin adı böyle kaldı. 1934 Soyadı Uygulamasında İBİLİ soy ismi benimsendi.

İdirizler - Goca Osman

     İdirizlerin İdris 1889'da vefat etti. Büyük kızı Raziye/Ratibe Hassönlerin Hüseyin'e, o öldükten sonra da kardeşi İbrahim'e vardı... İkinci kızı Fatma ise Eminlerin Ömer eşi oldu, Çakalhüseyin ile Kelsüleymanın nineleridir... Üçüncü kızı Ayşe, Terlemezlerin Yusuf'a vardı. Bir süre sonra Terlemez Hoca (Ali Osman Terlemez)in anası olacaktır... En küçük kızı Nazike ise Ayanoğlular/Hacahmetlerden Gabaoğlan lakaplı Mehmet'in eşi oldu. İleride Delibıdık (İbrahim Soylu)nun ninesi (anneannesi) olacaktır... İki oğlunun büyüğüne Sarımehmet diyorlardı; Dedemesdık, Gambırtevfik, Saralosman, Gıdakömer ve Yalamaşükrü'nün babalarıdır... Onun küçüğü Osman'ı inceleyerek İdirizlerin bu kolunu tamamlayacağız.

 
    Goca Osman

    İdris'in küçük oğlu Osman, 1875 yılında doğdu. Babası vefat ettiğinde 14 yaşındaymış, bu yüzden yaşça küçük olduğu özellikle vurgulanıp annesi vasi tayin edilmiş. Oysa kendisinden iki yaş daha büyük olan Sarımehmet abisi yetişkin diye ifade edilmiş... Her neyse, büyüyünce durum değişiyor... 'Goca Osman' diye lakaplanmasının sebebi yaşı değil; iri yapılı, cüsseli olması...

    Goca Osman, Hacısüllü/Söylemezoğlu Salih kızı Ayşe ile evlendi. Bu Salih, Tongullar Gociban'ın dedesinin kardeşidir...  Ayşe Hanım ile evlenince, Veyislerin Böbüdede oğlu Hasan Hüseyin ile bacanak oldular... Eşinin kim olduğunu ortaya koyduktan sonra çocuklarına geçebiliriz...

    Aslında Gocaosmanın iki eşinden toplam 23 çocuğu olduğu söyleniyor. Mesela en küçüğü, torunu Pepehasanıniban ile aynı yıl doğmuş Ahmet; ama üç yaşında vefat etmiş... Ölenleri bir kenara koyarsak, ilk eşinden sözünü edeceğimiz iki kız ve dört oğlu oluyor. Bunların yaş sırasına göre isimleri; İdris, Fatma, Azime, Mehmet, Hasan ve Halil'dir... Sonra bu altı çocuğun anaları Ayşe Hanım vefat ediyor...

    İkinci eşi yine Ayşe, fakat bu seferki Afyonlu İdirizlerin Hasan kızı... Yanalhatcanın kardeşi... Anaları da Aliciklerden... İdirizlerin Hasan kızı Ayşe'ye 'Zağar Ayşa' diyorlar... Aralarında oldukça yaş farkı var, neredeyse büyük oğlu İdris ile yaşıt Zağarayşa... Bununla beraber doğrudan Gocaosmana gelmemiş, O da dul... Önce Söylemezoğlu Mehmet, yani Gocibanın emmisinin eşiymiş... Onun vefatıyla dul kalınca Gocaosmana geliyor...

    Zağarayşadan da Gülsüm ve Atike adlarında iki kızı var, ölenleri saymıyoruz... Tabi böyle anlatınca, Gocaosmanın ip gibi dümdüz akıp giden bir hayatı olduğu sanılmasın. Biraz sonra macerasına geleceğiz, önce kızlarının durumuna bakalım...

    Büyük kızı Fatma 1901 yılında doğdu ve Selimlerden Keçioğlu İbrahim'e vardı, Keçimehmetin anasıdır. 1927'de eşi vefat ettikten sonra Kölgecinin eşi oldu. Kölgecinin ninesi Selimerden olduğu düşünülürse, Fatma Hanımın bu ikinci evliliğini aynı sülale içinde yaptığı düşünülebilir... İkinci kızı Azime Terlemezhocanın eşidir... İkinci hanımından büyük kızı Gülsüm, Elciklerin Çakıriban eşi oldu. Çakıribanın anası  Hassönlerden İbrahim kızı olduğu için aslında Gocaosmanın yeğenidir; yani kızını yeğeninin oğluna vermiş oldu... Küçük kızı Atike ise önce Selimlerden Selimhoca eşi oldu, sonra Eselerin Hasan'a vardı...

    1. Elveri İdris

    İdirizlerin İdris oğlu Gocaosman, 1898 yılında doğan büyük oğluna babasının adı olan İdris ismini verdi. Henüz evli değildi, Cihan Harbi başladı, seferberlik ilan edilince askere alındı. Oysa Gocaosman kendisi de o sırada cephedeydi. Bu durum, ülkenin o yıllarda içinde bulunduğu şartları yansıtması açısından bize ilginç bir kesit sunar. Baba oğul, emmi dayı, abi kardeş aynı anda askere alınmalar çok yaşanmış; hatta dört kardeş dördününün de değişik cephelere dağıldığının örnekleri de var...

    Onca asker arasında İdris'in durumu biraz farklıydı; O bir 'elveri' idi... Henüz askerlik çağına ulaşmamış, eli ancak silah tutabilecek yetkinlikteki bu çocuklar Eğret'te böyle tanımlanıyormuş. 1314 Doğumlu İdris'ten bir dönem sonra da 1315 doğumlular silah altına alınacak. 'Hey onbeşli onbeşli...' türküsüne konu olanlar bunlar... Memleketin ahvalini anlatması açısından önemli olan bu durum, diğer yandan çok ocakların sönmesine sebep olur. İhtiyaçtan askere alınan bu çocuklar, talime bile fırsat bulamadan düşman karşısına çıkarlar ve 'gök ekin' gibi biçilirler. Çanakkale'deki acı bilançoya bir sebep de bu gösterilir.

    Neticede İdirizlerin Elveri İdris, 8 Nisan 1915 günü Kerevizdere Muharebesinde şehit oldu. Cihan Harbi bitse de ortalık uzunca bir süre durulmadı. Milyonlarca kaybın tek tek kimlik tanımlaması yapılamadığından, İdris'in şehadet haberi ailesine bildirilemedi. Yakınları şehit olduğundan habersiz, gelecek diye yıllarca yolunu gözlediler... 

    2. Deli Mehmet

    Gocaosmanın ikinci oğlu Mehmet 1911 yılında doğdu, 'Deli Mehmet' diye lakaplandı... Omarcıkların Ali kızı Selvere ile evlendi. Gıralinin halası olan Selvere Hanım, taze gelin iken vefat etti. Omarcıklarda Selver/Selvere isminin yaygınlaşmasına sebep, genç yaşta vefat eden bu taze gelindir...

    Delimehmet, ikinci olarak Mardaklardan Halime ile evlendi. Aslında Halime Hanım, Hacahmetlerin Gabaoğlanın yetim kızıdır. Annesinin yanında tay olarak Mardakların Hüseyin'e geldiği için onlardan diye anılır. Macerası da ilginç... Halime önce Mardakların Hüseyin oğlu Hüseyin'e varmış, ondan çocuksuz dul kalmış. Sonra Hatiplerin Deliahmete varmış ve Yağcımahmutun anası olmuş... Ayrılmışlar, işte o vakit Delimehmete gelmiş... Delimehmet, darbıyla Halime Hanımın ölümüne sebep olduğu söyleniyor. İkinci evliliği de böyle bir feceatle neticelenmiş oldu... (Delimehmet ile Halime'nin hala-dayı çocuğu olduğunu ıskalamayalım.)

    Üçüncü evliliğini Akörenli Şerife Hanım ile yapıyor. Ondan iki kızı oluyor; Sultan, Sarımehmet Emmisinin oğlu Yalamaşükrü eşi oldu. Küçük kızı Emine ise Çanlının Aziz'e vardı, kocası 1970'te öldükten sonra da Erkmen'e kocaya vardı... Delimehmetin üçüncü eşi Şerife Hanım 1964'te vefat etti...

    Dördüncü defa yine Eğret dışından bir hanımla evlendi. En kısa süren evlilği budur; kadın üç gün sonra kaçıp gitmiş...

    Son olarak Aşağı Dandırlı Hacer Hanım ile evlendi. Hacer Hanımın yanında tay gelen Şerife ileride Cavaların Tahir eşi olacaktır... Hacer Hanımdan da İbrahim ve Ayşe adlarında iki çocuğu oldu. Ayşe Dandırlı bir beyle evlendi, İzmir'de oturuyorlar. Delimehmetin 1986 yılında ölümünden sonra İbrahim İzmir'e yerleşti. Sultandağlı bir hanımla evlendi, halen İzmir'de yerleşik... 

    3. Pepe Hasan

    Üçüncü oğlu Hasan 1912 yılında doğdu. Dilinde biraz tutukluk vardı. Tam kekemelik değil; ama bazı heceleri tekrarlamadan söyleyemiyordu. Bu yüzden 'Pepe' lakabı takıldı. Halk söyleyişinde isminin ilk hecesi yutulur ve sülalenin adı 'Pepesanlar'a dönüşür.

    Pepehasan, İdirizlerin diğer kolundan Mustafa kızı Kezban ile evlendi. Kezban Hanım, Sarıömerin kardeşidir... Kendisi 1977 yılında, 65 yaşında vefat etti. Eşi Kezban Hanım ise 2002'de öldü... 

    Çocuklarına bakalım... İbrahim, İdris, Ayşe, Gülfem, Seher, Mustafa ve İdris adlarında üç kız ve dört oğulları oldu. İdris, Ayşe ve Gülfem, 1945-55 arasında küçük yaşta vefat ettiler; hayatta kalan tek kız Seher ise Gobakların Apak eşidir...

    Büyük oğlu İbrahim 1940 yılında doğdu. Tatıresilin kızı Hafize ile evlendi. Terlemezlerin Palaibram, Çolömerlerden Şampaya ve Körsüleyman, Bilallerin Şımır ile bacanak oldular... Dört oğlu oldu; 1970'te Aziz, 1972'de Ramazan, 1976'da Kadir ve 1981'de Hasan Hüseyin dünyaya geldi... Pepesanın İbram, 1990 yılında 50 yaşında vefat etti, eşi Hafize Hanım ise 2008 yılında öldü... Güdüklerin Emin Işılak kızı Hatun ile evlenen büyük oğlu Aziz'in İbrahim ve Emin adını verdiği iki oğlu ve Eflin Sebahat adında bir kızı oldu. Emin 2011'de bir kazada vefat etti... İbrahim, Sultandağlı bir hanımla evlendi; Anıtkaya'da oturuyorlar... İkinci oğlu Ramazan, Tekirgızılar Osman kızı Fikriye ile evlendi. İbrahim İlker ve Özgür adlarında iki oğlu var ve Kütahya'ya yerleşikler... Üçüncü oğlu Kadir, Dıkmanın Şefmehmet kızı Dilek ile evlendi. Hafize, Sümeyye ve Sude adlarında üç kızı var; Anıtkaya'da oturuyorlar... Küçük oğlu Hasan Hüseyin de Güdükemin kızıyla evlendi; yani Aziz abisiyle bacanak. İbrahim ve Eray adında iki oğlu var...

    Pepehasanın ortanca oğlu Mustafa 1952 yılında doğdu. Yine İdirizlerden Saralosman kızı Nazike ile evlendi. Aynı zamanda halasının oğlu Gasaphüseyin ile bacanaktır... Erken dönemde Afyon'a yerleşti. İki oğlu oldu; büyük Hasan, Çavdarlılı Fatma ile evlendi; Büşra, Sude, Zeynep adlarında üç kızı var... Küçük oğlu Cemil ise Duygu ile evlendi. (Onların arasındaki bağlantıyı izah etmek için ayrı bir parantez gerek. Duygu'nun anası Fadime, aslında Körhocanın Terzimevlüt kızıdır. Terlemezhocanın Şaban'a, yani teyzesine evlatlık verilmiş. Onlar da Fadime'yi Necmi ile evermişler; Duygu onların kızıdır. Pepehasan ile Terlemezhocanın eşi Azime kardeş olduğu hatırlanırsa, bağlantı çözülür.) Cemil'in Rana ve Mustafa adlarında bir kızı ve bir oğlu var. Çocukları, torunlarıyla birlikte Pepesanın Mısdık halen Afyon'da oturuyor... 

    Ve Pepesanın en küçük oğlu İdris 1955 yılında doğdu. Çakıriban kızı Kezban ile evlendi. Kezban Hanım ile İdris hala-dayı çocukları oluyor... İdris, adından daha fazla 'Mütayit' lakabıyla tanınır... Ömer, Hasan ve Ayşe adlarında bir kızıyla iki oğlu var. Mütayit de halen Anıtkaya'da oturuyor...

    4. Kekeç Halil

    Gocaosmanın 1921'de doğan en küçük oğlu Halil'e neden 'Kekeç' dediklerine dair bir şey bulamadım. Tam olarak konuşma zorluğu veya tutukluk, kekemelikten ayrı; sadece telaffuzda sıkıntı yaşayan kimselere kekeç derlermiş. Halil'de böyle bir durum var mıydı bilmiyorum...

    Önce bir kız kaçırıyor; kimdir, kimlerdendir meçhul... Çocuğu olmamışken, erken vefat edince ikinci evliliğini Omarcıkların Gocahüseyin kızı Ayşe ile yaptı. Çocukları, Kilcinin ablası olan Ayşe Hanımdandır. Dördü kız ikisi oğlan, altı çocuğun yaşlarına göre adları; Osman, Muhsin, Fadime, Azime, Seviye, Ayşe'dir... 

    Hayatının önceki devresinde benzer vazifelere yaşandı mı bilinmiyor; ama Kekeç 1975 yılında vefat ettiğinde Zafer Mahallesinin Muhtarı idi... Hanımı, Omarcıkların Ayşe ise 2002 yılında öldü...

    Kızların büyüğü Fadime, Balinin Osman eşi; ortanca Azime, Gıdakömerin Halil eşi; diğer ortanca Seviye, Mardakların Dişçiali eşi; küçük Ayşe de Arapların Gözelmehmetin Şükrü eşidir...

    Kekecin büyük oğlu Osman 1947 yılında doğdu. Kinislerden Dınalinin kızı Sultan ile evlendi. Daha dipte Dınalinin ninesi İdirizlerdendir... Bu evlilik yoluyla Bükürün Adem ile bacanak oldular... Erken dönemde Afyon'da çalışmaya başlayan Osman, Anıtkaya ile bağını koparmamışsa da oraya tamamen yerleşti. İkisi kız ikisi oğlan, dört çocuğu oldu. Kızları Vildan ve Bahar Anıtkaya dışından beylerle evlendiler. Büyük oğlu Doğan, Bödünün Kerim kızı Hanife ile evlendi. Sultan ve Muhammet adlarında iki çocuğu var, Afyon'da yaşıyorlar... Dedesinin adını alan küçük oğlu Halil, Şuhutlu bir hanımla evlendi. Osman ve Eren adlarında iki oğluyla Afyon'da yaşıyorlar... Kekecin Osman 2013 yılında vefat etti..

    Küçük oğlu Muhsin 1951 yılında doğdu. O yılların Eğret'i için yeni olan bu ismin anlamını Muhsin İdis'ten dinledim: Kekeç, Eğretli yedi sekiz arkadaşıyla birlikte aynı birlikte askerliğini yaptı. İkinci Dünya Savaşının sonlarına denk gelen bu uzun askerlik yıllarında çok sevdikleri komutanlarının adı Muhsin imiş. Onun hatırasına, Haydar ile Kekeç, oğullarına ismini vermişler... Muhsin, Arzıların İbrahim kızı Azime ile evlendi. Terzimusanın kardeşi olan Azime Hanımla evlenince; Yörüğoğluların Lütfi, Arapselimin Arif, Köreminin İzzet'in Adem ve Yeşilömerlerin İsmail oğlu Mehmet ile bacanak oldular... İki erkek, bir kız çocukları oldu. Oğlanlara iki dedenin adı olarak Halil ve İbrahim adları verilmiş, kıza ise Gülden... Erken dönemde Anıtkaya'dan ayrılan Muhsin, halen İzmir'de yaşıyor...

    ***

    Şimdi tekrar başa, İdirizlerin Gocaosmana dönelim. Cihan Harbi yıllarında ve daha öncesinde uzun süren bir askerlik hizmeti var... Bazı aralıklarla değişik cephelere kaydırılmışlar; ama ağırlıklı olarak Yemen-Hicaz bölgesinde bulunmuş. O hengameden sağ kurtulabilen nadir Eğretlilerdendir kendisi... Sağ salim köyüne döndükten sonra uzun yıllar yaşamış birkaç kişiden biridir... Soyadı uygulamasında, Sarımehmet Abisi tarafıyla aynı soyadını, İDİS'i almışlar... Seksen yaşına geldiğinde bunun içini Kabe özlemi sarmış. Askerlik döneminde Kabe çevresinde dolaşıp durduğu günler burnunda tüter olmuş. Durduramamış kendini, o yaşta Hacca azmetmiş... Harpten dönen Gocaosman, Hicaz'dan geriye dönmemiş... İkinci eşi Ayşe Hanım, Gocaosmandan tam 17 sene sonra, 1971 yılında vefat etmiş...

Çullular

 

    1830 Yılını gösteren kayıtlarda Eğret'te üç Arzımanoğlu/Hacılar hanesi bulunuyor.

    Bunlardan birisi Arzımanoğlu Hacı Mustafa oğlu Mehmet'tir. Küçükmehmet olarak tanınacak olan bu hane; Hacımuratlar, Sağırmehmetler, Hacınınibram, kısaca Yetimleri oluşturur.

    İkinci Arzımanoğlu hanesi ise Hacı Ali'ninkidir. Onun büyük oğlu İdris çocukları,  Davılcıarifler / Kelaliler,  Kelsalekleri oluşturuyor. Küçük oğlu Abdullah'tan ise Kelahmetler...

    19. Yüzyıl kayıtlarında görünen üçüncü Arzımanoğlu hanesi ise Hacımehmet oğlu Hacı Mehmet'tir. O'nun tek oğlu Ahmet'i izlediğimizde Çullulara varıyoruz.

    Hacı Mehmet oğlu Hacı Mehmet 1740 doğumlu... Kendisi 90 yaşındayken, üç yaşında bir oğlu olduğu görülüyor. Daha önceden ölen çocukları olduysa, ve o sırada kızları varsa da bunlardan haberimiz yok. Tabi kayıtlarda karısı hakkında da bir bilgi bulunmuyor. Bu yüzden hemen 3 yaşındaki oğluna geçelim...

    Ahmet 1828 yılında doğmuş. Şerife Hanımla evlenmiş; ama Onun da yaşı ve kimlerden olduğu meçhul. Bu bilinmezliklerin sebebi, elde bulunan ikinci dönem (1904) kayıtları tutulduğu sırada ikisinin de hayatta olmamasıdır. Bilgilerdeki netlik, tek oğulları Mustafa ile başlıyor...

    Çullu Mustafa

    Hacıların Ahmet oğlu Mustafa 1880 yılında doğdu. Hacıların diğer kolundan Mehmet Emmisinin kızı Rabia ile evlendi. Rabia Hanım; Kelsalek, Çapıtçıhafız, Kelidiriz ve Kelarzımanın halasıdır...  

    Kızına 'Çullugızı' demelerinden anlaşılıyor ki sülalede ilk 'Çullu' lakabı Mustafa'ya verilmiş. Nasılını niçinini bilemeyiz; ama üstbaş ile, giyim kuşamla ilgili olduğu düşünülen bu lakap, sülalesinin adına dönüşecektir...

    Ahmet ve Şerife adını verecekleri iki çocukları olduktan sonra Cihan Harbi çıktı. Irak Cephesinde bulunan Çullu, 1915 yılında Musul'da şehit oldu. Harp darp, mütareke, işgal, zafer derken Rabia Hanım on yıl sonra 1925 yılında mahkemeye başvurarak kocasının vefatının tescillenmesi, dolayısıyla kendisine evlilik izni verilmesi talebinde bulundu. Talebi kabul edildiyse de Rabia Hanımın bir daha evlenmediği anlaşılıyor. 'İrebiye Nine' derdik, neredeyse bir asır kadar torununun yanında yaşadı, 1978'de vefat etti...

    Çullugızı

    Çullunun tek kızı Şerife'ye 'Çullugızı' diyorlardı. Arapselimlerin Mehmet oğlu Selim'e verdiler. Selim, Düdükçüırmızanın abisidir... Aziz, Safiye, Selime ve Mehmet olmak üzere dört çocuğu varken kocası Selim vefat etti. Çullugızı, yetimlerini alıp anasının evine döndü. Bu kez Bolvadinli Çakallardan Kelbekir oğlu Ali Osman'ı içgüveyisi aldı. 

    Alosmançavuş diye anılan Ali Osman Haykır ile evlenmesine vesile olan kişi, yeni kaynanası Arapgızıdır. Arapgızı Kezban Hanım, en son olarak Kelbekir'e varmış ve ondan Halil Haykır ile Ali Osman Haykır olmuştu. Dayısının oğlu Selim vefat edince, dul eşi Çullugızını kendi oğlu Ali Osman'a aldı... ya da oğlunu Çullugızına verdi, ne derseniz deyin... Böylece Çullugızı ikinci evliliğini yapmış oldu...

    Çullunun Ahmet

    Çullunun Ahmet 1911 yılında doğdu. Babası şehit olduğunda dört yaşındaydı. Yıllar geçti... Hatipoğlu Mehmet Ali'nin kızı Zehra ile evlendi. Zehra Hanım, Halimeninmehmet kardeşidir... İki Cihan Harbi şehidinin çocukları evlenmiş oldu... 

    Bu evlilikte dikkat çekilmesi gereken bir durum daha var... Çullugızının ilk evliliği Arapselimlerin Mehmet oğlu Selim ileydi... Halimeninmehmet, Selim'in kardeşi Halise'yi aldı... Çullunun Ahmet de Halimeninmehmet kardeşi Zehra'yı...

    Sekiz çocukları oldu, üçü kız; Mustafa, Mehmet, Fethiye, Muzaffere, Hafize, Sebahattin ve Muhittin... İsimlere dikkat; Mustafa, Çullu Dedenin adı... Mehmet ile Hafize ise İrebiye Ninenin ana babasının isimleri... Muzaffere, Zafer sonrası yıllarının moda ismi...Muhittin, Fethiye, Sebahattin hakkında fikrim yok...

    Büyük kızı Fethiye, 1941'de doğup 1947'de; ortanca Muzaffere 1942'de doğmuştu, dört yaşındayken vefat etti... Küçüğü Hafize ise Şemşilerin Ahmet eşi oldu... Oğlanların küçüğü Sebahattin, 1952'de doğdu ve iki yaşındayken vefat etti... Diğerlerine bakalım...

    Büyük oğlu Mustafa 1932 yılında doğdu. Hakkıların Kadir kızı Dudu ile evlendi. Annesi itibariyle Sakalardan olduğu için Dudu ile Mustafa arasında zaten akrabalık bağı vardı... 

    Şerife, Muzaffere, Ahmet, Adem, Havva ve Zehra adlarında altı çocukları oldu. 1952'de doğan Şerife iki yaşındayken öldü.... Bu arada Mustafa İzmir'de çalışıyordu. Ninesinin vefatına kadar çocukları köyde, kendisi İzmir'de durumu devam etti. Sonra tamamen İzmir'e yerleştiler... 

    Büyük kızı Müzef'i, Çullugızı Halasının oğlu Mehmet'e verdi. Ortanca Havva'yı ise daha küçükken, çocuğu olmayan bacanağı Sağırların İbrahim Sancak'a evlatlık olarak verdi... Küçük kızı Zehra da İzmir'de Anıtkaya dışından bir beyle evlendi... 

    Oğlanlara gelince... Büyük oğlu Ahmet, orada Anıtkaya dışından bir hanımla evlendi; bir oğlu bir kızı varken vefat etti... Adem ise Mihrioğlu İbrahim kızı Seviye ile evlendi, Tuğba ve Gökhan adlarında iki çocuğu oldu... Çulluların Mısdık, oğlundan sonra kendisi de İzmir'de 2004 yılında vefat etti. Dudu Hanımın vefat tarihi 2020... Çocukları ve torunları İzmir'de yerleşikler...

    Ortanca oğlu Mehmet 1937 doğumlu... Hacıların Kelidiriz kızı Şerife ile evlendi; Kösenin Veli, Arzıların Veysel, Hassönlerin Gırhasan ile bacanak oldular... İstanbul'a yerleşti ve orada Ahmet, Gülay ve Tülay adlarında üç çocuğu oldu. Kendisi 1980 yılında vefat edince çocukları Anıtkaya'ya döndü, bir müddet sonra da Afyon'a yerleştiler. Kızlar Anıtkaya dışından beylerle; Ahmet ise Olucaklı  bir hanımla evlendi ve Naymelerin Süleyman ile bacanak oldular. Mehmet Burak adında bir oğlu olan Ahmet, halen Afyon'da yaşıyor...

    Çullunun Ahmet'in en küçük oğlu Muhittin 1948 yılında doğdu. Kipilin Köremin kızı Hüsniye ile evlenip İzmir'e yerleşti. Zehra, Ahmet ve Elveda adlarında üç çocuğu olduktan sonra Muhittin de Mehmet Abisinden bir kaç ay sonra vefat etti... Onun vefatından sonra çocukları gelip baba ocağına yerleşti. Zehra, Davılcıariflerin Mustafa oğlu Arif'e vardı... Teknik futboldaki yeteneği sebebiyle arkadaşlarının 'Oğuz' lakabını taktığı Ahmet ise Manisalı bir hanımla evlenip Salihli'ye yerleşti; halen orada yaşıyor... Hüsniye Hanım sürekli Anıtkaya'da idi, 2021 yılında vefat etti...

    Çullunun Ahmet ile eşi Zehra Hanım 1970 yılında arka arkaya vefat ettiler. Çocukların her biri, kendi çocuklarına babaların adını verdiler. Şemşilerin Ahmet'in oğlu Şehit Ahmet Şık, diğerleri ise Ahmet AZBAY'dır...